Yasadışı bahis nedeniyle malvarlığına el koyma işlemi, suçtan elde edilen gelirin izlenmesi ve suçun önlenmesi amacıyla başvurulan önemli bir ceza muhakemesi tedbiridir. Özellikle internet üzerinden oynatılan yasadışı bahis faaliyetlerinde, kazançların izlenebilirliği düşük olduğu için malvarlığına el koyma sıkça uygulanan bir yöntem haline gelmiştir.
Malvarlığına El Koyma Nedir?
Malvarlığına el koyma, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında düzenlenen ve şüpheli ya da sanığa ait taşınır, taşınmaz veya banka hesapları gibi malvarlığı değerlerine geçici olarak el konulmasını sağlayan bir koruma tedbiridir. Yasadışı bahis suçu kapsamında, şüphelinin bu faaliyetlerden elde ettiği değerlendirilen gelirler, delil karartma veya suçtan kazanç sağlamaya devam etme riskine karşı el koyma kararı ile güvence altına alınabilir.
El koyma kararı hâkim tarafından verilir ve bazı durumlarda gecikmesinde sakınca bulunan hallerde cumhuriyet savcısı tarafından da alınabilir. Ancak savcının kararı 24 saat içinde hâkimin onayına sunulmalıdır. Bu işlemler sırasında şüpheliye ait banka hesaplarına, araçlara veya gayrimenkullere el konulabilir.
Yasadışı Bahis Suçunun Hukuki Dayanağı
Yasadışı bahis suçu, 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında düzenlenmiştir. Bu Kanun’a göre Türkiye’de yetkisiz kişiler tarafından bahis oynatmak, oynatılmasına aracılık etmek veya kazanç sağlamak suçtur. Bu suçun tespiti hâlinde fail hakkında adli soruşturma yürütülür ve malvarlığına el koyma da bu soruşturmanın bir parçası olarak gündeme gelir.
Ayrıca, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde de yasadışı bahis gelirleri “suçtan elde edilen malvarlığı” olarak değerlendirilmekte ve bu kapsamda malvarlığına tedbir konulması gündeme gelmektedir.
El Koyma Kararı Hangi Şartlarda Verilir?
Yasadışı bahis nedeniyle malvarlığına el koyma kararı verilebilmesi için bazı yasal şartların bulunması gerekir. CMK madde 128’e göre, el koymaya ilişkin karar şu unsurlar çerçevesinde verilir:
-
Suçun işlendiğine dair kuvvetli şüphe bulunması
-
Malvarlığının suçtan elde edildiğine yönelik makul kanaat
-
Soruşturmanın selameti için malvarlığına el konulmasının zorunlu olması
-
El koymanın ölçülü olması ve temel haklara orantılı müdahale içermesi
Ayrıca el koyma işlemi yalnızca hâkim kararıyla yapılabilir. Ancak acil durumlarda savcılık kararıyla da el koyma yapılır ve bu durumda 24 saat içinde hâkim onayı şarttır.
El Konulan Malvarlığına Nasıl İtiraz Edilir?
Malvarlığına el koyma kararına karşı itiraz hakkı bulunmaktadır. Şüpheli, sanık ya da avukatı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde kararı veren sulh ceza hâkimliğine başvurarak itiraz edebilir. Bu başvuruda el koyma kararının hukuka aykırı olduğu, ölçüsüz olduğu ya da malvarlığının suçla ilgisinin bulunmadığı gibi gerekçeler ileri sürülebilir.
İtiraz dilekçesinde özellikle:
-
El koyma kararının dayandığı somut delillerin bulunmadığı
-
El konulan malvarlığının suçtan elde edilmediği
-
Soruşturmanın sağlıklı yürütülmesine engel teşkil etmediği
gibi hususlara yer verilmesi gerekir. İtiraz üzerine mahkeme, kararını duruşmasız olarak ve dosya üzerinden verir.
El Koyma Kararı Ne Zaman Kalkar?
El koyma kararı soruşturma veya kovuşturma süresince geçerliliğini korur. Ancak bazı durumlarda;
-
Soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi
-
Sanığın beraat etmesi
-
Suçun işlendiğine dair yeterli delil bulunamaması
gibi nedenlerle el koyma kararı kaldırılabilir. Kararın kaldırılması hâlinde malvarlığı sahibine iade edilir. Ancak mahkeme kararıyla müsadere (mülkiyetin kamuya geçirilmesi) kararı verilmişse, bu durumda malvarlığı kamuya geçer.
Yasadışı Bahiste Malvarlığına El Koyma Sadece Şüpheliye mi Uygulanır?
Yasadışı bahis suçlarında sadece failin değil, suçla ilişkili olduğu değerlendirilen üçüncü kişilerin malvarlıklarına da el konulabilir. Özellikle suçtan elde edilen gelirlerin başka kişilerin hesaplarında saklanması veya taşınması durumunda, bu kişiler hakkında da el koyma işlemi uygulanabilir. Bu durum, suç gelirlerinin aklanmasıyla mücadele kapsamında önem taşır.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, el konulan malvarlığının suçla ilgisinin açık şekilde ortaya konmasıdır. Aksi hâlde, üçüncü kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin ihlali gündeme gelir ve bu durumda anayasaya aykırılık iddiaları da ortaya çıkabilir.
Yasadışı Bahis Nedeniyle Malvarlığına El Koyma İşlemi Sıkça Sorulan Sorular
Yasadışı bahis nedeniyle malvarlığına el koyma işlemi nedir?
Yasadışı bahis nedeniyle malvarlığına el koyma işlemi, suçtan elde edilen gelirlerin tespiti ve delillerin korunması amacıyla şüpheli veya sanığa ait malvarlığına geçici olarak el konulmasıdır. Bu işlem Ceza Muhakemesi Kanunu’na dayanır ve hâkim kararıyla uygulanır.
Malvarlığına el koyma kararı hangi durumlarda verilir?
Malvarlığına el koyma kararı, yasadışı bahis suçu işlendiğine dair kuvvetli şüphe bulunması, suçtan elde edilen gelirin malvarlığına aktarılmış olması ve delillerin karartılma ihtimalinin bulunması hâlinde verilir. Ayrıca tedbirin ölçülü ve gerekli olması gerekir.
Yasadışı bahis nedeniyle hangi malvarlıklarına el konulabilir?
Taşınmazlar (ev, arsa), banka hesapları, araçlar, şirket hisseleri gibi maddi değeri olan tüm malvarlıkları el koyma işlemine konu olabilir. Şüpheliye ait olan veya suçla ilişkisi bulunan mallar kapsam altındadır.
Malvarlığına el koyma kararı kim tarafından verilir?
Bu karar, sulh ceza hâkimi tarafından verilir. Ancak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde cumhuriyet savcısı da el koyma kararı verebilir; bu durumda karar 24 saat içinde hâkimin onayına sunulmalıdır.
El konulan malvarlığına nasıl itiraz edilir?
El koyma kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde kararı veren sulh ceza hâkimliğine itiraz edilebilir. Bu itiraz dilekçesiyle kararın hukuka aykırı olduğu gerekçeleriyle birlikte sunulması gerekir.
El koyma kararı ne kadar süreyle geçerlidir?
Karar, soruşturma ve kovuşturma süresince geçerlidir. Dava sonucunda beraat kararı verilirse ya da suçla ilişki kurulamazsa el koyma kararı kaldırılır ve malvarlığı iade edilir. Aksi durumda mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilebilir.
Üçüncü kişilere ait malvarlığına da el konulabilir mi?
Evet. Suçtan elde edilen gelirin üçüncü kişilerin hesaplarına veya mallarına aktarılması hâlinde, bu kişilere ait malvarlığı da el koyma işlemine konu olabilir. Ancak bunun için suçla doğrudan ilişkilendirme gerekir.
Yasadışı bahis nedeniyle malvarlığına el koyma işlemi hangi mahkemede değerlendirilir?
El koyma kararları ve itirazlar, suçun işlendiği yer sulh ceza hâkimliğinde değerlendirilir. Bu mahkeme, soruşturma aşamasında koruma tedbirlerini denetleyen yetkili organdır.
El koyma işlemi kaldırılmazsa ne olur?
El koyma kararı kaldırılmaz ve kişi mahkemece suçlu bulunursa, ilgili malvarlığı müsadere kararıyla devlet lehine geçebilir. Bu durumda malvarlığına kalıcı olarak el konulmuş olur.
El koyma işlemi sicile ya da tapuya nasıl işlenir?
Hâkim kararı ile birlikte ilgili kurumlara yazı yazılır ve tapuya, banka sistemine veya araç siciline el koyma şerhi düşülür. Bu şerhler sayesinde malvarlığı üzerindeki tasarruf işlemleri engellenmiş olur.
