Muvazaa nedeniyle tapu iptali ve tescil davası, gerçekte geçerli olmayan ve tarafların gerçek iradelerini yansıtmayan bir tapu devrinin iptali ile taşınmazın gerçek hak sahibine tescil edilmesini amaçlayan bir dava türüdür. Bu tür davalar özellikle mal kaçırma, mirastan mal saklama veya borçludan mal kaçırma gibi durumlarda sıkça görülür.
Muvazaanın Hukuki Anlamı ve Türleri
Hukuki anlamda muvazaa, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla kendi aralarında gerçek iradelerine uymayan bir işlem yapmalarıdır. Bu işlem görünürde geçerli bir hukuki işlem gibi gözükse de, gerçekte tarafların başka bir iradeyi taşıdığı ortaya çıktığında geçersiz sayılır.
Muvazaa genel olarak üçe ayrılır:
-
Mutlak muvazaa: Taraflar arasında hiç işlem yapılmamış gibi bir durum vardır, ancak işlem var gibi gösterilir.
-
Nispi muvazaa: Taraflar görünürde bir işlem yapar, ancak gerçek iradeleri başka yöndedir. Örneğin satış gibi gösterilen işlem aslında bağıştır.
-
Üçüncü kişileri aldatma amacı taşıyan muvazaa: Mirasçılardan mal kaçırmak veya alacaklıdan taşınmazı gizlemek amacıyla yapılan işlemler bu kapsamdadır.
Muvazaanın ispatı dava açan kişiye düşer ve her türlü delille bu iddia ispat edilebilir.
Tapu İptali ve Tescil Talebinin Dayanakları
Muvazaa nedeniyle açılan davalarda tapu iptali ve tescil birlikte talep edilir. Bu durumda, yapılan işlemdeki muvazaa ispatlandığında:
-
Mevcut tapu kaydının iptali sağlanır
-
Taşınmazın gerçek hak sahibi adına tapuya tescili istenir
Bu tür davalarda özellikle mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla yapılan devir işlemleri çokça görülmektedir. Örneğin anne veya baba sağlığında bir çocuğuna taşınmazını satış gibi göstererek devreder; ancak aslında bağış yapmıştır. Diğer mirasçılar bu durumda muvazaa nedeniyle dava açarak işlemin iptalini isteyebilir.
Muvazaa Nedeniyle Tapu İptali Davası Açma Şartları
Bu davanın açılabilmesi için bazı şartlar gereklidir:
-
Tapuda görünen işlemin gerçek iradeyi yansıtmaması gerekir
-
Tarafların muvazaa konusunda anlaşmış olması gerekir
-
Dava açan kişinin bu muvazaadan dolayı zarar görmesi gerekir
-
Davanın açılmasında bir hukuki yararın bulunması gerekir
Davanın başarılı olabilmesi için muvazaa iddiası açık ve güçlü şekilde ispatlanmalıdır. Tanık beyanları, yazılı belgeler, işlem sırasındaki hayat deneyimlerine aykırı durumlar bu konuda mahkemeye sunulabilir.
Hangi Mahkemede Açılır ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Muvazaa nedeniyle tapu iptali ve tescil davası, taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesi‘nde açılır. Bu dava, taşınmazın aynına ilişkin bir dava olduğu için kesin yetki kuralı uygulanır. Yani dava yalnızca taşınmazın yer aldığı adliyede görülebilir.
Dava, muvazaalı işlem nedeniyle zarar gören kişiler tarafından açılabilir. Genellikle bu kişiler, mirasçılar ya da alacaklılardır. Davalı taraf ise tapuda adı görünen kişi ya da kişiler olacaktır.
Davada Delil Olarak Neler Kullanılır?
Muvazaa ispatı her türlü delille yapılabilir. Ancak uygulamada şu deliller büyük önem taşır:
-
Tanık beyanları (özellikle aile bireylerinin anlatımları)
-
Tarafların sosyal ve ekonomik durumu
-
Tapu işleminin bedelsiz veya düşük bedelli yapılmış olması
-
Muvazaaya ilişkin yazılı belgeler (el yazısı notlar, sözleşme taslakları)
-
Uzman görüşü ve bilirkişi raporları
Mahkeme tüm delilleri değerlendirerek işlemin gerçek mahiyetini ortaya koyar. Muvazaa sabit görülürse, tapu iptali ve tescil kararı verilir.
Muvazaa Nedeniyle Açılan Davalar Ne Kadar Sürer?
Bu davalar, dosya kapsamına, delil durumuna ve mahkemenin iş yoğunluğuna göre farklılık gösterebilir. Ancak ortalama olarak:
-
İlk derece mahkemesi süreci 12 ila 24 ay arasında sürebilir
-
Gerekli görülürse keşif ve bilirkişi süreci 2-3 ayı bulabilir
-
Karar sonrası istinaf ve temyiz aşamalarıyla birlikte toplam süreç 2-3 yılı bulabilir
Süreci hızlandırmak için dava dilekçesinin açık, delillerin tam ve hukuki dayanakların net olarak hazırlanması önemlidir.
Muvazaa Nedeniyle Tapu İptali Davasında Zamanaşımı Var mı?
Bu tür davalar, hak düşürücü süreye tabi değildir. Yani taşınmaz üzerindeki muvazaalı işlem var olduğu sürece dava açılabilir. Ancak uygulamada ispat kolaylığı açısından mümkün olan en kısa sürede dava açılması önerilir.
Mirasçılar açısından, miras bırakanın ölümünden sonra öğrenilen muvazaalı devir işlemleri için zaman kaybetmeden hukuki süreç başlatılması önemlidir.
Muvazaa Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası Sıkça Sorulan Sorular
Muvazaa nedeniyle tapu iptali ve tescil davası nedir?
Muvazaa nedeniyle tapu iptali ve tescil davası, gerçekte yapılmamış ya da tarafların gerçek iradesini yansıtmayan tapu işlemlerinin geçersizliğinin tespitiyle, taşınmazın gerçek hak sahibi adına tescilini sağlamaya yönelik bir dava türüdür. Bu davada, görünürdeki tapu devrinin aldatma amacı taşıdığı ispat edilirse, tapu kaydı iptal edilir ve taşınmaz gerçek hak sahibine geçirilir.
Muvazaa ne anlama gelir ve bu davada nasıl ortaya çıkar?
Muvazaa, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla görünürde bir işlem yaparak, gerçekte başka bir iradeyi taşıması durumudur. Muvazaa nedeniyle tapu iptali davaları, özellikle mirasçılardan mal kaçırma, borçludan mal kaçırma ya da bağış işlemlerinin satış gibi gösterilmesi durumlarında açılır. Gerçekte bağış yapılmışsa ancak işlem satış gibi gösterilmişse bu bir nispi muvazaa örneğidir.
Muvazaa nedeniyle tapu iptali davası hangi mahkemede açılır?
Bu dava, taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesi‘nde açılır. Dava, ayni haklara ilişkin olduğu için yetki bakımından taşınmazın bulunduğu yerdeki mahkeme zorunlu olarak yetkilidir. Başka bir yerde açılan dava, yetki yönünden reddedilir.
Kimler muvazaa nedeniyle tapu iptali ve tescil davası açabilir?
Bu davayı, yapılan işlem nedeniyle zarara uğrayan ya da hakkı ihlal edilen kişiler açabilir. Genellikle bu kişiler mirasçılar ya da alacaklılardır. Örneğin, bir mirasçı anne veya babanın diğer çocuk lehine yaptığı muvazaalı taşınmaz devrine karşı bu davayı açabilir.
Muvazaa nasıl ispatlanır? Delil olarak ne sunulabilir?
Muvazaa her türlü delille ispatlanabilir. Uygulamada en sık kullanılan deliller şunlardır:
-
Tanık beyanları (aile üyeleri dahil)
-
Taraflar arasındaki sosyal ilişki ve ekonomik bağ
-
Tapu devrinde gösterilen bedelin gerçeği yansıtmaması
-
Yazılı belgeler, noter sözleşmeleri, el yazısı notlar
-
Taşınmazın devrinden sonra kullanımın devreden kişide kalmaya devam etmesi
Mahkeme, görünürdeki işlemin gerçek iradeye aykırı olup olmadığını bu delillerle değerlendirir.
Muvazaa nedeniyle tapu iptali ve tescil davası ne kadar sürer?
Davaların süresi mahkemenin iş yoğunluğuna ve delillerin toplanmasına göre değişmekle birlikte:
-
İlk derece yargılama genellikle 12-24 ay sürebilir
-
Keşif ve bilirkişi raporları süreci uzatabilir
-
Kararın kesinleşmesi ve tapu müdürlüğüne bildirilmesi süreci de ek süre gerektirir
İstinaf ve temyiz aşamaları da dahil edilirse dava 2-3 yılı bulabilir.
Bu davada zamanaşımı süresi var mı?
Muvazaa nedeniyle açılan tapu iptali ve tescil davalarında hak düşürücü süre ya da zamanaşımı süresi bulunmaz. Davacının hakkı ihlal edildiği sürece dava açma hakkı devam eder. Ancak delil kaybı yaşanmaması adına, muvazaalı işlem öğrenildiğinde makul sürede dava açılması tavsiye edilir.
Tapu iptal edilirse taşınmaz kime geçer?
Mahkeme muvazaayı tespit ederse, mevcut tapu kaydını iptal eder ve taşınmazın gerçek hak sahibi adına tesciline karar verir. Bu kişi, davayı açan ve muvazaa nedeniyle hakkı ihlal edilen kişidir. Kararın kesinleşmesiyle birlikte tescil işlemi tapu müdürlüğü tarafından yapılır.
Muvazaa nedeniyle açılan dava reddedilirse tekrar dava açılabilir mi?
Eğer dava, usulden değil de esastan reddedilmişse ve karar kesinleşmişse aynı konuda tekrar dava açılamaz. Ancak yeni deliller veya farklı hukuki sebepler varsa, yeniden dava açılması hukuken mümkündür. Mahkemenin önceki kararı bu durumda dikkate alınmakla birlikte bağlayıcılığı olmayabilir.
