Özel belgede sahtecilik suçu, bireyler arasında düzenlenen ve resmi belge niteliği taşımayan özel belgelerin sahte olarak üretilmesi, değiştirilmesi veya gerçeğe aykırı biçimde kullanılması hâlinde oluşur. Türk Ceza Kanunu’nun 207. maddesinde düzenlenen bu suç, özel hayatın ve ticari ilişkilerin güvenliğini sağlamaya yönelik önemli bir koruma hükmüdür.
Özel belge nedir ve hangi belgeler bu kapsamda sayılır?
Özel belge, kamu görevlisi tarafından değil, gerçek kişiler tarafından düzenlenen ve hukuki sonuç doğurabilen belgelerdir. Resmiyet taşımayan ancak taraflar arasında ispat gücüne sahip olan tüm belgeler bu kapsamda yer alır. Örnekler:
-
Elden verilen borç senetleri
-
Şirket içi yazışmalar ve ticari faturalar
-
Kira sözleşmeleri
-
Özel protokoller, imza alınmış anlaşmalar
Bu belgelerin sahte şekilde düzenlenmesi veya üzerlerinde tahrifat yapılması hâlinde özel belgede sahtecilik suçu oluşur.
Özel belgede sahtecilik suçu nasıl işlenir?
Suçun işlenme biçimleri şunlardır:
-
Sahte özel belge düzenlemek
-
Mevcut özel belge üzerinde değişiklik yapmak
-
Sahte belgeyi bilerek kullanmak veya başkasına kullandırmak
Her üç durumda da failin kastının bulunması yani sahtecilik bilinciyle hareket etmesi gerekir. Belgenin sahteliğinden habersiz şekilde kullanılması, cezai sorumluluk doğurmaz.
Özel belgede sahtecilik suçunun cezası nedir?
Türk Ceza Kanunu’na göre özel belgede sahtecilik suçunun cezası:
-
Sahte özel belge düzenleyen, kullanan veya değiştiren kişi için 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.
-
Belge, mahkemede delil olarak kullanılırsa ceza artırılarak uygulanır.
-
Suç, kamu görevlisi tarafından değil özel kişiler tarafından işlendiği için ceza oranı resmi belgede sahteciliğe göre daha düşüktür.
Mahkeme, suçun niteliğine, belgenin önemine ve mağdurun uğradığı zarara göre cezada takdir indirimi veya artışı yapabilir.
Bu suç hangi mahkemede yargılanır?
Özel belgede sahtecilik suçu, Asliye Ceza Mahkemesi’nin görev alanına girer. Dava, suçun işlendiği yer mahkemesinde veya mağdurun yerleşim yerinde açılabilir. Delil olarak kullanılan belge, mahkeme tarafından bilirkişiye gönderilerek sahte olup olmadığı tespit edilir.
Suçun oluşması için hangi şartlar gereklidir?
Suçun oluşabilmesi için şu şartlar aranır:
-
Belgenin özel belge niteliğinde olması
-
Sahtecilik kastıyla hareket edilmiş olması
-
Belgenin sahte olarak düzenlenmesi, değiştirilmesi ya da kullanılması
-
Belgenin hukuki sonuç doğurabilecek nitelikte olması
Eğer belge, hiçbir hukuki sonucu olmayan sıradan bir yazıysa bu suç oluşmaz.
Özel belgede sahtecilik ile resmi belgede sahtecilik arasındaki fark nedir?
En temel fark belgeyi düzenleyen kişi ve belgenin hukuki statüsüdür. Resmi belge, kamu görevlisi tarafından düzenlenirken; özel belge özel kişiler tarafından hazırlanır. Resmi belgede sahtecilik daha ağır cezalara tabidir çünkü kamu güvenine karşı işlenmiş bir suçtur. Özel belgede sahtecilik, daha çok bireyler arası güvene zarar verir.
Suçun delillendirilmesi nasıl yapılır?
Özel belgede sahtecilik suçunda en önemli delil, sahte olduğu iddia edilen belgenin teknik incelemesidir. Şu araçlarla ispat sağlanır:
-
Kriminal laboratuvar raporları
-
İmza karşılaştırma ve el yazısı incelemesi
-
Tanık beyanları
-
İlgili ticari kayıtlar ve taraflar arası yazışmalar
Belgenin sahteliği bilirkişi raporuyla ortaya konulursa mahkeme, buna göre karar verir.
Etkin pişmanlık hükümleri bu suçta uygulanabilir mi?
Etkin pişmanlık hükümleri, özel belgede sahtecilik suçunda sınırlı olarak uygulanabilir. Fail suç ortaya çıkmadan önce pişman olur, belgeyi teslim eder ve mağdurun zararını giderirse cezada indirim yapılabilir. Ancak belge bir yargı sürecinde kullanılmış ve zarar doğmuşsa bu indirim uygulanmaz.
Özel Belgede Sahtecilik Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Özel belgede sahtecilik suçu nedir?
Özel belgede sahtecilik suçu, bireyler arasında düzenlenen ve resmi nitelik taşımayan özel belgelerin sahte olarak üretilmesi, tahrif edilmesi ya da bilerek kullanılması hâlinde oluşur. Türk Ceza Kanunu’nun 207. maddesinde düzenlenmiştir ve hukuki işlem yapma serbestliğini korumayı amaçlar.
Hangi belgeler özel belge sayılır?
Resmi bir makam tarafından düzenlenmeyen, kişiler arasında imzalanan ve hukuki sonuç doğuran belgeler özel belgedir. Kira sözleşmesi, senet, alacak verecek protokolü, özel fatura, taahhütname gibi belgeler bu kapsamdadır. Bu belgelerin sahtesi düzenlendiğinde özel belgede sahtecilik suçu meydana gelir.
Özel belgede sahtecilik nasıl işlenir?
Suç üç şekilde işlenebilir: sahte belge düzenlemek, mevcut belge üzerinde tahrifat yapmak veya sahte olduğunu bilerek belgeyi kullanmak. Bu fiillerin her biri, özel belgede sahtecilik suçunun oluşması için yeterlidir. Suçun oluşabilmesi için failin kastı yani bilinçli hareketi gereklidir.
Özel belgede sahtecilik suçunun cezası nedir?
Özel belgede sahtecilik suçunu işleyen kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Sahte belge mahkemede delil olarak kullanılmışsa, ceza daha ağır uygulanabilir. Mahkeme, olayın niteliğine, belgenin önemine ve mağdurun zararına göre cezayı takdir eder.
Suç hangi mahkemede görülür?
Özel belgede sahtecilik suçu Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülür. Dava, suçun işlendiği yer veya mağdurun ikametgahındaki mahkemede açılabilir. Belgelerin sahte olup olmadığını belirlemek için bilirkişi incelemesi yapılır.
Suçun delillendirilmesi nasıl olur?
Kriminal raporlar, el yazısı ve imza analizleri, tanık ifadeleri ve belgeye dair dijital kayıtlar bu suçun ispatında kullanılır. Özellikle sahte olduğu iddia edilen belgenin teknik incelemeye gönderilmesi yaygındır.
Sahte belgeyi bilmeden kullanan kişi de suçlu olur mu?
Hayır. Belgenin sahte olduğunu bilmeden kullanan kişi için cezai sorumluluk doğmaz. Ancak sahteliği fark ettikten sonra belgeyi kullanmaya devam ederse özel belgede sahtecilik suçunun faili sayılabilir.
Resmi belgede sahtecilik ile özel belgede sahtecilik arasındaki fark nedir?
Resmi belge, kamu görevlisinin görev sırasında düzenlediği belgedir ve bu belgeler üzerindeki sahtecilik daha ağır cezalarla karşılanır. Özel belgede sahtecilik ise kişiler arasında düzenlenen belgelerdeki sahtecilik fiilidir ve ceza oranı daha düşüktür. Ancak hukuki sonuçları oldukça ciddidir.
Özel belgede sahtecilik başka suçlarla birlikte işlenebilir mi?
Evet. Bu suç genellikle dolandırıcılık, haksız menfaat sağlama ve resmi belgeyi yanıltıcı biçimde kullanma gibi suçlarla birlikte işlenebilir. Mahkeme bu tür durumlarda tüm suçları değerlendirerek ayrı ayrı hüküm verir.
