Tedbir nafakası, boşanma davası açılmadan önce veya dava süresince, eşlerden birinin veya müşterek çocuğun geçimini sağlamak amacıyla mahkeme kararıyla hükmedilen geçici bir nafaka türüdür. Bu nafaka, dava sonuçlanıncaya kadar devam eder ve özellikle ekonomik olarak zayıf durumda olan tarafın mağduriyetini önlemeyi amaçlar.
Tedbir Nafakasının Hukuki Dayanağı
Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesi, boşanma veya ayrılık davası süresince eşlerin ve çocukların korunması için geçici önlemler alınabileceğini düzenler. Bu kapsamda verilen kararların en başında tedbir nafakası gelir. Mahkeme, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını değerlendirerek, bir eşin diğerine ve/veya müşterek çocuğa uygun bir miktarda nafaka ödemesine karar verebilir.
Boşanma davası açılmadan önce de tedbir nafakası talep edilebilir. Bu durumda, eşin kendi veya çocuk adına açtığı bir “nafaka davası” ile mahkemeden tedbiren yardım istenir. Mahkeme, yargılama sırasında dosyadaki mevcut verilere göre, kesin bir gelir araştırması beklemeksizin nafaka miktarını belirleyebilir.
Tedbir Nafakasının Şartları Nelerdir?
Tedbir nafakasına hükmedilebilmesi için belirli koşulların varlığı aranır:
-
Taraflar arasında evlilik birliği bulunmalı,
-
Nafaka talep eden tarafın maddi desteğe ihtiyaç duyduğu anlaşılmalı,
-
Nafaka yükümlüsünün ödeme gücü olmalı,
-
Talep, boşanma veya ayrılık davasıyla birlikte ya da öncesinde yapılmalı.
Özellikle geçim sıkıntısı yaşayan ve çocukların bakım yükünü üstlenen eş lehine mahkemeler sıklıkla tedbir nafakasına hükmeder. Talepte bulunmak için kusur aranmamakla birlikte, mahkeme değerlendirme yaparken yaşam standartlarını ve tarafların çocuklara fiilen bakma durumunu dikkate alır.
Tedbir Nafakası Ne Zaman Başlar ve Ne Zaman Sona Erer?
Mahkeme tarafından verilen tedbir nafakası kararı genellikle karar tarihinden itibaren işler. Ancak bazı durumlarda, başvuru tarihinden itibaren işletilmesine karar verilebilir. Bu husus, hakimin takdirine bağlıdır.
Tedbir nafakası şu durumlarda sona erer:
-
Boşanma davasının kesinleşmesiyle,
-
Nafaka alacaklısının vefat etmesiyle,
-
Nafaka alacaklısının evlenmesi ya da evli gibi yaşaması durumlarında mahkeme kararıyla.
Boşanma kararı kesinleştikten sonra, mahkeme iştirak nafakası (çocuk için) veya yoksulluk nafakası (eş için) hükmedebilir. Bu durumda tedbir nafakası sona ermiş olur.
Tedbir Nafakası Talebi Nasıl Yapılır?
Tedbir nafakası talebi, boşanma davası dilekçesinde yer alabilir ya da ayrı bir dilekçeyle sunulabilir. Dava açılmadan önce ise “nafaka davası” şeklinde ayrı bir talep dosyalanır. Talepte bulunulurken şu hususlara dikkat edilmelidir:
-
Nafaka talep edilen kişi açık şekilde belirtilmeli,
-
Gerekçe olarak ekonomik zorluk ve geçim sıkıntısı gösterilmeli,
-
Müşterek çocuklar varsa bunların giderlerine de değinilmeli.
Mahkeme, sosyal ve ekonomik durum araştırması yapılmasını talep ederek tarafların gelirlerini tespit eder. Ancak bu araştırma sonuçlanmadan da geçici olarak tedbir nafakasına karar verilebilir.
Tedbir Nafakası Miktarı Nasıl Belirlenir?
Tedbir nafakası miktarı belirlenirken tarafların yaşam tarzı, gelir durumu, giderleri, çocukların yaş ve ihtiyaçları dikkate alınır. Mahkeme, özellikle çocukların eğitimi, sağlık durumu, bakım giderleri gibi hususları göz önünde bulundurarak karar verir.
Yargıtay kararlarında da vurgulandığı üzere, nafaka alacaklısının temel ihtiyaçlarını karşılayacak seviyede bir miktar belirlenmesi esastır. Aynı şekilde nafaka yükümlüsünün ödeme gücünü aşan bir miktara hükmedilmemesi gerekir.
Tedbir Nafakasına Uyulmaması Durumunda Ne Olur?
Mahkeme tarafından hükmedilen tedbir nafakasının ödenmemesi halinde nafaka alacaklısı şu yollarla hakkını arayabilir:
-
İcra takibi başlatılabilir: Karar kesinleşmeden dahi ilamlı icra yoluyla nafakanın tahsili sağlanabilir.
-
Zamanaşımı süresi içinde alacak talep edilebilir: Nafaka alacaklarında zaman aşımı süresi 10 yıldır.
-
İcra ceza mahkemesine başvuru yapılabilir: Nafaka borcunu kasten ödemeyen kişi hakkında tazyik hapsi istemiyle şikâyette bulunulabilir.
Bu durum, nafaka borçlusunu ödemeye zorlayacak önemli bir hukuki yaptırımdır.
Nafaka Miktarında Artış veya Azaltım Talebi Mümkün müdür?
Tedbir nafakasına hükmedildikten sonra koşullarda değişiklik olması hâlinde taraflar nafaka miktarının arttırılması veya azaltılması için aile mahkemesine başvurarak nafaka uyarlama davası açabilir. Örneğin:
-
Nafaka borçlusunun gelirinde ciddi bir düşüş yaşanması,
-
Nafaka alacaklısının gelir elde etmeye başlaması,
-
Çocuğun eğitim giderlerinin artması gibi durumlar bu tür bir dava için gerekçe oluşturabilir.
Mahkeme, mevcut koşulları değerlendirerek nafaka miktarında yeniden düzenleme yapabilir.
Tedbir Nafakası Sıkça Sorulan Sorular
Tedbir nafakası nedir?
Tedbir nafakası, boşanma davası açılmadan önce veya dava süresince, eşlerden birinin veya müşterek çocuğun geçimini sağlamak amacıyla mahkeme kararıyla verilen geçici nafakadır. Bu nafaka, dava sonuçlanana kadar devam eder ve ekonomik olarak daha zayıf durumda olan tarafı korumayı amaçlar.
Tedbir nafakası nasıl alınır?
Tedbir nafakası almak için, boşanma davası dilekçesinde talep belirtilebilir ya da dava açılmadan önce aile mahkemesine ayrı bir nafaka talebiyle başvuru yapılabilir. Mahkeme, tarafların ekonomik durumlarını değerlendirerek tedbir nafakasına hükmedebilir.
Tedbir nafakası hangi mahkemede talep edilir?
Tedbir nafakası talebi, aile mahkemelerinde yapılır. Eğer boşanma davası açılmışsa, dava dosyasıyla birlikte aynı mahkemeye talep sunulur. Dava açılmamışsa, kişinin yerleşim yerindeki aile mahkemesine başvurulması gerekir.
Tedbir nafakası şartları nelerdir?
Tedbir nafakası alınabilmesi için taraflar arasında evlilik birliği bulunmalı, nafaka isteyen tarafın maddi desteğe ihtiyaç duyduğu anlaşılmalı ve diğer tarafın ödeme gücü olmalıdır. Ayrıca, talep boşanma davasıyla birlikte ya da öncesinde yapılmalıdır.
