Yargılamanın yenilenmesi hangi hallerde talep edilir sorusu, ceza yargılamasında kesinleşmiş bir hükmün ardından adaletin sağlanması adına son derece önemlidir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311. maddesi ve devamında düzenlenen bu yol, hükümlü lehine veya aleyhine olacak şekilde kullanılabilir. Ancak her dava için bu yol açık değildir; yalnızca kanunda belirtilen belirli hallerde talep edilebilir.
Hukukun temel amacı maddi gerçeğe ulaşmaktır. Bu nedenle yargılamanın yenilenmesi, daha önce bilinmeyen veya değerlendirilmeyen önemli hususların ortaya çıkması durumunda, adil yargılanma hakkının yeniden tesisi için başvurulabilecek istisnai bir yoldur.
Yargılamanın yenilenmesi ne anlama gelir?
Yargılamanın yenilenmesi, ceza davasında kesinleşmiş bir hükmün ardından, ortaya çıkan yeni durumlar veya hukuka aykırılıklar sebebiyle aynı dava üzerinde tekrar yargılama yapılması talebidir. Bu yargı yolu olağanüstü niteliktedir; yani istinaf ve temyiz gibi olağan kanun yolları tükendikten sonra devreye girer.
Yargılamanın yenilenmesi yalnızca belirli sebeplerle mümkündür. Bu sebepler kanunda açıkça sayılmış olup, mahkemenin kararının doğruluğunun ciddi şekilde şüpheye düştüğü hallerde gündeme gelir. Süreye bağlı olmaksızın her zaman ileri sürülebilir; ancak yeni durumun öğrenilmesinden itibaren makul sürede başvuru yapılması gerekir.
Yargılamanın yenilenmesi sebepleri nelerdir?
Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre yargılamanın yenilenmesi talep edilebilecek haller sınırlıdır. Bunlar, hukuki güvenlik ilkesini korumakla birlikte hatalı kararların düzeltilmesini de hedefler. Aşağıdaki durumlarda yargılamanın yenilenmesi talep edilebilir:
-
Delil olarak sunulan bir belgenin sahte olduğunun anlaşılması
-
Tanık, bilirkişi, hakim veya savcının görevini kötüye kullandığının anlaşılması
-
Karar doğrultusunda işlem yapılan mahkumiyete konu hükmün ortadan kalkması
-
Mahkumiyetin başka bir sanığın suçu itiraf etmesi nedeniyle şüpheli hale gelmesi
-
Lehe olan yeni bir delilin ortaya çıkması
-
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ihlal kararı vermesi ve yargılamanın yenilenmesinin gerekli görülmesi
Bu sebeplerden herhangi birinin varlığı halinde ilgili kişi, kesinleşmiş hüküm hakkında yargılamanın yenilenmesini isteyebilir.
Hangi kararlar için yargılamanın yenilenmesi istenebilir?
Yargılamanın yenilenmesi sadece ceza mahkemeleri tarafından verilmiş kesinleşmiş hükümler için geçerlidir. Henüz istinaf veya temyiz aşamasında olan dosyalarda bu yola başvurulamaz. Aynı şekilde idari veya hukuk mahkemesi kararları için bu müessese geçerli değildir.
Ayrıca, yargılamanın yenilenmesi, yalnızca maddi ceza hukuku açısından sonuç doğuran ve kişinin özgürlüğünü, sicilini ya da sosyal durumunu etkileyen kararlar için anlamlıdır. Usule dair ara kararlar veya görevsizlik gibi teknik nitelikteki hükümler açısından bu yol işletilmez.
Yargılamanın yenilenmesi nasıl talep edilir?
Yargılamanın yenilenmesi talebi, hükmü veren mahkemeye verilecek bir dilekçe ile yapılır. Dilekçede, talep gerekçesi açık şekilde belirtilmeli, hangi yasal sebebe dayandığı açıklanmalı ve varsa deliller eklenmelidir. Süre yönünden bir sınırlama olmamakla birlikte, delilin veya ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren makul süre içinde başvurulmalıdır.
Başvuru şu şekilde ilerler:
-
Yetkili mahkemeye yazılı dilekçe sunulur.
-
Mahkeme dilekçeyi şekli yönden inceler.
-
Gerekirse duruşma açılır.
-
Yeniden yargılamanın kabulü veya reddi yönünde karar verilir.
Yargılamanın yenilenmesi dilekçesi, teknik bir metin olduğundan, bir avukat aracılığıyla hazırlanması önerilir. Böylece başvurunun eksiksiz ve hukuka uygun biçimde yapılması sağlanır.
Yargılamanın yenilenmesi kabul edilirse ne olur?
Mahkeme, yargılamanın yenilenmesi talebini kabul ederse, davanın tümü ya da yalnızca ilgili kısmı yeniden görülür. Yeniden yapılan yargılamada yeni deliller ve eski dosya birlikte değerlendirilir. Bu yargılama sonucunda önceki karar kaldırılabilir, değiştirilebilir ya da aynen devam ettirilebilir.
Şu sonuçlar ortaya çıkabilir:
-
Beraat kararı verilebilir.
-
Cezada indirim yapılabilir.
-
Suç vasfı değişebilir.
-
Yeni bir mahkumiyet kararı verilebilir.
Mahkemenin vereceği karar, önceki hükmü doğrudan etkiler ve kesinleştiğinde infaz açısından bağlayıcı hale gelir.
Yargılamanın yenilenmesi aleyhe sonuç doğurur mu?
Yargılamanın yenilenmesi sadece lehe yapılabilir. Yani mahkeme, eski karara göre sanık aleyhine daha ağır bir hüküm veremez. Bu, ceza hukukunda aleyhe bozma yasağı ilkesinin bir sonucudur. Bu nedenle kişiler, daha ağır bir ceza alma korkusu olmadan bu yola başvurabilir.
Ancak istisnai olarak, Cumhuriyet Savcısı veya katılan da yargılamanın yenilenmesini isteyebilir. Bu hallerde yeniden yapılan yargılamada aleyhe sonuç doğma ihtimali gündeme gelebilir.
Yargılamanın Yenilenmesi Hangi Hallerde Talep Edilir Sıkça Sorulan Sorular
Yargılamanın yenilenmesi nedir?
Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş ceza mahkemesi kararlarının, belirli hukuki veya fiili sebeplerin ortaya çıkması halinde yeniden değerlendirilmesini sağlayan olağanüstü bir kanun yoludur. Bu süreç, adil yargılanma hakkının ihlal edildiği durumlarda veya yeni delillerin ortaya çıktığı hallerde devreye girer.
Yargılamanın yenilenmesi hangi hallerde talep edilir?
Yargılamanın yenilenmesi şu durumlarda talep edilebilir:
-
Delil olarak kullanılan belgenin sahte olduğunun anlaşılması
-
Tanık, bilirkişi veya yargı mensubunun görevini kötüye kullandığının sonradan ortaya çıkması
-
Mahkumiyet kararının dayandığı başka bir kararın ortadan kalkması
-
Suçu başka bir kişinin işlediğine dair kesin kanıtların ortaya çıkması
-
Hüküm verildikten sonra ortaya çıkan ve lehe olan yeni delillerin bulunması
-
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, davada ihlal kararı vermesi
Bu haller Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311. maddesinde açıkça belirtilmiştir.
Yargılamanın yenilenmesi dilekçesi nasıl verilir?
Yargılamanın yenilenmesi dilekçesi, kararı vermiş olan ceza mahkemesine hitaben yazılır. Dilekçede başvuru sebebi, hangi yasal maddeye dayandığı, gerekçeler ve varsa yeni deliller açıkça yer almalıdır. Dilekçenin avukat yardımıyla hazırlanması, usul hatası riskini azaltır.
Yargılamanın yenilenmesi başvurusu hangi mahkemeye yapılır?
Başvuru, hükmü veren mahkemeye yapılır. Örneğin karar bir Asliye Ceza Mahkemesi’ne aitse, aynı mahkemeye başvurulur. Ağır Ceza Mahkemesi kararlarında da aynı usul geçerlidir. Yetkili mahkeme, önce başvurunun usul yönünden kabul edilip edilemeyeceğini inceler.
Yargılamanın yenilenmesi başvurusunun şartları nelerdir?
Başvuru için gereken şartlar şunlardır:
-
Başvuru konusu, kanunda sayılan yedi sebepten birine dayanmalıdır.
-
Sebep kesin hükümden sonra öğrenilmiş olmalıdır.
-
Dilekçede somut olay ve deliller açıkça belirtilmelidir.
-
Talep eden kişi, başvuru hakkına sahip olmalıdır (hükümlü, savcı, yasal temsilci gibi).
Şartlar sağlanmazsa mahkeme, başvuruyu doğrudan reddedebilir.
Yargılamanın yenilenmesi ne kadar sürede sonuçlanır?
Yargılamanın yenilenmesi süreci, başvurunun içeriğine ve delillerin değerlendirilmesine göre farklılık gösterir. Mahkeme başvuruyu kabul ederse yeniden yargılama yapılır. Tüm süreç birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir. Ancak karmaşık dosyalarda bu süre uzayabilir.
Yargılamanın yenilenmesi kabul edilirse ne olur?
Mahkeme, başvuruyu kabul ederse dava yeniden görülür. Yeniden yargılamada yeni deliller ile önceki dosya birlikte değerlendirilir. Sonuç olarak beraat kararı verilebilir, cezada değişiklik olabilir ya da önceki karar aynen devam ettirilebilir. Bu süreç adaletin yeniden tesis edilmesini amaçlar.
Hangi kararlar için yargılamanın yenilenmesi mümkün değildir?
Yargılamanın yenilenmesi yalnızca ceza mahkemelerinin kesinleşmiş hükümleri için mümkündür. Henüz istinaf veya temyiz aşamasında olan dosyalar için bu yol kullanılamaz. Ayrıca, idari ya da hukuk mahkemesi kararlarında yargılamanın yenilenmesi müessesesi geçerli değildir.
