Vize ihlali yapan yabancıların sınır dışı edilme süreci, Türkiye’de yasal kalış süresini aşan veya vize yükümlülüklerine uymayan yabancıların idari gözetim altına alınarak ülkeden çıkarılması işlemlerini kapsar. Bu süreç, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir ve idari bir işlem olarak değerlendirilir. Hangi durumların sınır dışı sebebi sayıldığı, uygulama aşamaları ve yabancıların bu karara karşı sahip oldukları haklar belirli kurallara bağlanmıştır.
Hangi Haller Vize İhlali Sayılır?
Vize ihlali, yabancının Türkiye’ye girişte aldığı vize veya vize muafiyeti süresini ihlal etmesi durumudur. En yaygın ihlallerden biri, yasal kalış süresinin aşılmasıdır. Ayrıca, vizeyle belirlenen faaliyetlerin dışına çıkmak veya ikamet izni almadan Türkiye’de uzun süre kalmak da vize ihlali kapsamına girer.
Örneğin, 30 gün süreli turistik vizeyle Türkiye’ye giren bir yabancı bu süreden sonra hâlâ ülkede kalıyorsa, yasal kalış süresinin aşılması sınır dışı edilme gerekçesi sayılır. Aynı şekilde öğrenci, çalışma veya insani vizeyle gelen bir kişinin ilgili alanda faaliyet göstermemesi de ihlal olarak değerlendirilir.
Vize ihlali çoğu zaman idari para cezasına ve giriş yasağına yol açmakla kalmaz, ciddi durumlarda doğrudan sınır dışı işlemlerinin başlatılmasına neden olur.
Sınır Dışı Etme Kararı Nasıl Alınır?
Vize ihlali tespit edilen bir yabancı hakkında sınır dışı kararı, İl Göç İdaresi tarafından verilir. Bu karar, çoğunlukla bir denetim sırasında ya da ihbarla ortaya çıkan ihlaller sonucunda alınır. Göç İdaresi tarafından yürütülen işlem süreci şu şekilde işler:
-
Yabancı kişi tespit edilir ve durumuna göre idari gözetim altına alınabilir.
-
Göç İdaresi, kişiye ait bilgi ve belgeleri inceler.
-
Vize ihlali sabit görülürse sınır dışı kararı verilir.
-
Karar, yabancıya veya varsa yasal temsilcisine yazılı olarak bildirilir.
Bu karar aynı zamanda 15 günlük itiraz süresini de başlatır. Yabancı, sınır dışı kararına karşı idare mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir.
İdari Gözetim Süreci Nedir?
Sınır dışı işlemlerinin uygulanması sürecinde yabancı kişi, kamu düzeni veya güvenliği açısından risk oluşturuyorsa ya da kaçma şüphesi varsa geri gönderme merkezinde idari gözetim altına alınabilir. Bu işlem mahkeme kararı olmaksızın yürütülür; ancak düzenli yargısal denetime tabidir.
İdari gözetim en fazla 6 ay sürebilir. Gerekli görülmesi halinde bu süre 6 ay daha uzatılabilir. Gözetim süresince kişi avukatıyla görüşebilir, ailesine bilgi verebilir ve uluslararası koruma başvurusunda bulunabilir.
Geri gönderme merkezlerinde kalan kişilerin hakları, uluslararası standartlara göre korunmak zorundadır.
Sınır Dışı Kararına Karşı Hangi Hukuki Yollar Mevcuttur?
Vize ihlali nedeniyle verilen sınır dışı kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Bu süre içinde dava açılması halinde, sınır dışı kararı dava sonuçlanana kadar uygulanmaz.
Dava sürecinde kişi isterse yasal temsilcisi veya avukatı aracılığıyla başvuru yapabilir. Sınır dışı kararına itiraz süreci, usul bakımından hızlı ilerleyen bir idari yargı sürecidir. Mahkemeye başvuru yapmayanlar hakkında ise sınır dışı işlemleri fiilen uygulanır.
Giriş Yasağı ve Vize İhlali Arasındaki Bağlantı
Vize ihlali nedeniyle sınır dışı edilen yabancılar, durumlarına göre Türkiye’ye giriş yasağı da alabilir. Giriş yasağı süreleri genellikle şu şekilde belirlenir:
-
3 aydan az ihlalde 1 ay süreyle giriş yasağı uygulanabilir.
-
3-6 ay arası ihlalde 3 aya kadar,
-
6 ayı aşan ihlallerde ise 6 aydan 5 yıla kadar değişen giriş yasakları verilebilir.
Bu yasakların süresi, ihlalin niteliğine ve kişinin ülkeyi gönüllü terk edip etmediğine göre değişiklik gösterebilir. Giriş yasağı kaldırılması için itiraz ve başvuru hakkı bulunmaktadır.
Sınır Dışı İşlemi Ne Kadar Sürede Tamamlanır?
Sınır dışı kararı verildikten sonra, idari gözetim altındaki yabancının vatandaşı olduğu ülkeyle irtibata geçilerek gönderme planı hazırlanır. Bu süre ülkelere, uçuş durumuna ve geri kabul prosedürlerine göre değişebilir. Genellikle 1 hafta ile 1 ay arasında işlem tamamlanır. Bazı durumlarda, kişinin pasaportunun olmaması veya ülkesinin kabul sürecinde zorluk çıkarması gibi nedenlerle süreç uzayabilir.
Gönüllü geri dönüş, bu süreci hızlandırabilecek alternatif bir uygulamadır.
Sınır Dışı Edilen Yabancı Türkiye’ye Ne Zaman Geri Gelebilir?
Türkiye’den sınır dışı edilen bir yabancı, kendisine uygulanan giriş yasağı süresince ülkeye giremez. Bu sürenin sonunda tekrar vize başvurusu yapabilir. Ancak bazı durumlarda, erken giriş için özel başvuru yapılması mümkündür.
Giriş yasağı süresi dolmadan Türkiye’ye giriş yapmak isteyenler, “giriş yasağı kaldırma başvurusu” adı altında özel bir başvuruda bulunabilir. Bu başvurular Türkiye’nin dış temsilcilikleri aracılığıyla alınır ve Göç İdaresi tarafından değerlendirilir.
Vize İhlali Yapan Yabancıların Sınır Dışı Edilme Süreci Sıkça Sorulan Sorular
Vize ihlali yapan yabancıların sınır dışı edilme süreci nedir?
Vize ihlali yapan yabancıların sınır dışı edilme süreci, Türkiye’de yasal kalış süresini aşan veya vize yükümlülüklerini ihlal eden kişilerin, İl Göç İdaresi tarafından alınan karar doğrultusunda ülkeden çıkarılmasına ilişkin idari işlemleri kapsar. Bu süreç, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu çerçevesinde yürütülür.
Hangi durumlar vize ihlali sayılır?
Yabancının Türkiye’ye giriş yaptığı vize süresini aşması, ikamet izni olmadan ülkede kalması, vizeyle belirlenen faaliyetlerin dışına çıkması, çalışma izni olmadan çalışması gibi durumlar vize ihlali sayılır. Bu tür ihlaller tespit edildiğinde idari yaptırımlar uygulanabilir.
Sınır dışı kararı nasıl alınır?
Vize ihlali tespit edilen bir yabancı hakkında İl Göç İdaresi tarafından sınır dışı kararı verilir. Bu karar, kişinin kamu düzeni, kamu sağlığı veya kamu güvenliği açısından risk oluşturup oluşturmadığına göre de şekillenebilir. Karar yazılı olarak kişiye bildirilir ve 15 günlük itiraz süresi başlar.
Sınır dışı kararına karşı dava nasıl açılır?
Sınır dışı kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde yetkili idare mahkemesine iptal davası açılabilir. Dava açılması halinde sınır dışı işlemi durur. Başvuru doğrudan yabancı kişi, yasal temsilcisi ya da avukatı aracılığıyla yapılabilir.
İdari gözetim nedir, ne zaman uygulanır?
Sınır dışı edilecek yabancılar, kaçma riski taşıyorsa veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturuyorsa geri gönderme merkezine alınarak idari gözetim altına alınabilir. Bu gözetim süresi en fazla 6 ay olup, gerekli görülürse 6 ay daha uzatılabilir.
Sınır dışı edilen kişiye Türkiye’ye giriş yasağı uygulanır mı?
Evet. Vize ihlali nedeniyle sınır dışı edilen kişilere genellikle Türkiye’ye yeniden giriş yasağı uygulanır. Bu süre, ihlalin süresine ve niteliğine göre 1 aydan 5 yıla kadar değişebilir. Giriş yasağının kaldırılması için özel başvuru yapılabilir.
Giriş yasağı nasıl kaldırılır?
Giriş yasağı olan bir yabancı, yaşlılık, sağlık, eğitim gibi insani nedenlerle yasağın kaldırılmasını talep edebilir. Başvuru Türkiye dış temsilcilikleri aracılığıyla yapılır ve Göç İdaresi tarafından değerlendirilir. Başvurunun kabulü durumunda istisnai giriş izni verilebilir.
Gönüllü geri dönüş süreci nedir?
Vize ihlali yapan bir yabancı, sınır dışı kararının uygulanmasını beklemeden ülkeyi gönüllü olarak terk ederse, bu durum daha az yaptırım uygulanmasına neden olabilir. Gönüllü çıkış yapan kişilere genellikle daha kısa süreli giriş yasağı uygulanır ve idari para cezalarında indirim yapılabilir.
Sınır dışı süreci ne kadar sürer?
Sınır dışı süreci genellikle 7 ila 30 gün arasında tamamlanır. Bu süreçte kişinin kimlik/pasaport durumu, vatandaşı olduğu ülkenin geri kabul süreci ve lojistik şartlar etkilidir. Geri gönderme merkezinde kalan sürede kişinin temel hakları korunmak zorundadır.
Sınır dışı edilen yabancı tekrar Türkiye’ye gelebilir mi?
Giriş yasağı süresi dolduktan sonra yabancı yeniden Türkiye’ye giriş yapabilir. Ancak yeniden vize alması ve şartları sağlaması gerekir. Giriş yasağı süresi dolmadan yapılan başvurular, ancak Göç İdaresi’nin kabulü ile istisnai olarak onaylanabilir.
Vize İhlali Yapan Yabancıların Sınır Dışı Edilme Süreci Danıştay Kararları
Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2020/2288 E. , 2024/507 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/2288
Karar No : 2024/507
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU: Ukrayna uyruklu olan davacı tarafından; 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümlerine aykırı şekilde izinsiz çalıştığından bahisle sınır dışı edilmesine ilişkin olarak tesis edilen … tarih ve … sayılı Antalya Valiliği işleminin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, … İdare Mahkemesince Danıştay Onuncu Dairesinin 24/09/2019 tarih ve E:2014/2729, K:2019/5984 sayılı bozma kararı sonrasında dava konusu işlemin iptali yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, davacının da aralarında bulunduğu 4 kişinin çalışma izni alınmadan ve kimlik bildirimi yapılmadan çalıştıklarının tespit edilmesi üzerine tutanak tutulduğu, söz konusu tutanakta davacının iş yerinin üst katına çıkan merdiven boşluğunda saklanmış vaziyette bulunduğunun belirtildiği, bu nedenle çalışma izni almadan çalışan davacı hakkında tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ: …
DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin REDDİNE,
2. … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. Temyiz yargılama giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 06/03/2024 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
(X)-KARŞI OY :
Dava; Ukrayna uyruklu olan davacı tarafından; 4817 ve 5683 sayılı Kanunlar uyarınca sınır dışı edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Antalya Valiliği işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan 5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun’un “Muzır Şahıslar” başlıklı 19. maddesinde, “İçişleri Bakanlığınca memlekette kalması umumi güvenliğe, siyasi ve idari icaplara aykırı sayılan yabancılar verilecek muayyen müddet zarfında Türkiye’den çıkmağa davet olunur. Bu müddetin sonunda Türkiye’yi terketmiyenler sınır dışı edilebilirler.” hükmüne; “Karar Almağa Yetkili Makamlar” başlıklı 21. maddesinde ise, “Bu kanunda derpiş edilen sınır dışı kararını almaya İçişleri Bakanlığı yetkilidir. İçişleri Bakanlığı, lüzum göreceği sınır ve sahil illerine memleketin umumi güvenlik ve nizamı noktasından derhal çıkarılmaları lazımgelen yabancıları istizan etmeden sınır dışı etmek yetkisini verebilir. Bu iller bu yetkiye göre işlem yaptıkları takdirde keyfiyeti mucip sebepleriyle birlikte İçişleri Bakanlığına bildirmeğe mecburdurlar…” hükmüne yer verilmiştir.
Uyuşmazlıkta; … tarihinde … İlçe Emniyet Müdürlüğü ve … Vergi Dairesi görevlilerince ilçe genelinde … üzerinde yapılan genel uygulama ve kontroller kapsamında … Mahallesi, … Caddesi üzerinde … üç (3) kavşağı civarında faaliyet gösteren … Deri isimli iş yerinde yapılan denetim sonucu düzenlenen tutanakta aralarında davacının da bulunduğu 4 kişinin çalışma izni alınmadan ve kimlik bildirimi yapılmadan çalıştıklarının tespit edildiği, söz konusu tutanakta davacının iş yerinin üst katına çıkılan merdiven boşluğunun üst kısmında saklanmış vaziyette olduğunun belirtildiği, davacının adı geçen iş yerinde çalışmadığına ilişkin herhangi bir bilgi ve belge de ortaya konulamadığı dikkate alındığında, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda; davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyorum.
Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2024/693 E. , 2024/236 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2024/693
Karar No : 2024/236
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
DAVANIN_KONUSU : Suriye uyruklu davacı tarafından, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi uyarınca sınır dışı edilmesine ilişkin Konya Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
YARGILAMA SÜRECİ :
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava, süre aşımı nedeniyle reddedilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; davacının istinaf başvurusu süre aşımı nedeniyle reddedilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, İdare Mahkemesi kararında dava konusu işlemin 29/08/2022 tarihinde tebliğ edildiği belirtilmiş ise de, Türkçe bilmediğinden dolayı tebligat evrakını imzaladığından tebligattan bahsedilemeyeceği, dolayısıyla davanın süresinde açıldığı ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…, İstinaf No:… sayılı kararına karşı davacı tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin temyize konu Konya Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 2. fıkrasında, istinafın, temyizin şekil ve usullerine tabi olduğu; 48. maddesinin 6. fıkrasında, temyizin kanuni süre geçtikten sonra yapılması veya kesin bir karar hakkında olması halinde kararı veren merciin, temyiz isteminin reddine karar vereceği, ilgili merciin bu kararına karşı tebliğ tarihini izleyen günden itibaren yedi gün içinde temyiz yoluna başvurulabileceği hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dosyanın incelenmesinden, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla süre aşımı nedeniyle davanın kesin olarak reddedildiği, bu kararın 28/12/2022 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, davacı tarafından 20/03/2023 kayıt tarihli dilekçeyle yapılan istinaf başvurusunun … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…, İstinaf No:… sayılı kararıyla incelenmeksizin reddedildiği, bu kararın davacıya 27/03/2023 tarihinde tebliğ edildiği, anılan karara karşı davacı tarafından 31/03/2023 kayıt tarihli dilekçeyle yapılan istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize konu kararıyla süre aşımı nedeniyle reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…, İstinaf No:… sayılı kararının istinaf incelemesi yapılması gerekirken, anılan Dairenin temyize konu kararında, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının istinaf incelemesinin yapılarak istinaf başvurusunun süre aşımı nedeniyle reddine karar verildiği görülmektedir.
Her ne kadar, davacı tarafından 31/03/2023 kayıt tarihli dilekçeyle yapılan ikinci istinaf başvurusu süresinde ise de; 28/12/2022 tarihinde tebliğ edilen İdare Mahkemesi kararına karşı 20/03/2023 kayıt tarihli dilekçeyle yapılan ilk istinaf başvurusunun süresinde olmadığı anlaşılmış olup, Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin REDDİNE,
2. İstinaf başvurusunun süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Adli yardım isteminin kabul edilmiş olması nedeniyle ödenmemiş olan temyiz yargılama giderlerinin davacıdan tahsili için Mahkemesince müzekkere yazılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 20/02/2024 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.
(X)-KARŞI OY :
Bakılmakta olan dava, Suriye uyruklu davacı tarafından, 6458 sayılı Kanun’un 54 maddesi, 1. fıkrası, (d) bendi uyarınca sınır dışı edilmesine ilişkin Konya Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğünün …tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun “Sınır dışı etme kararı” başlıklı 53. maddesi, 3. fıkrasında, yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı tarafından, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren on beş gün içinde idare mahkemesine başvurulabileceği, mahkemeye başvuran kişinin, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildireceği, mahkemeye yapılan başvuruların on beş gün içinde sonuçlandırılacağı, Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu kararın kesin olduğu hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla süre aşımı nedeniyle davanın kesin olarak reddedildiği, bu kararın 28/12/2022 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, davacı tarafından 20/03/2023 kayıt tarihli dilekçeyle yapılan istinaf başvurusunun … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…, İstinaf No:… sayılı kararıyla incelenmeksizin reddedildiği, bu kararın davacıya 27/03/2023 tarihinde tebliğ edildiği, anılan karara karşı davacı tarafından 31/03/2023 kayıt tarihli dilekçeyle yapılan istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize konu kararıyla süre aşımı nedeniyle reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, idare mahkemesince verilen kararın yukarıda belirtilen mevzuat uyarınca kesin olması nedeniyle bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararına yönelik temyiz isteminin incelenmesine olanak bulunmadığından, temyiz isteminin incelenmeksizin reddine karar verilmesi oyuyla Daire kararına katılmıyorum.
Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2023/6543 E. , 2023/8591 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2023/6543
Karar No : 2023/8591
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:…, Temyiz No:… sayılı temyiz isteminin reddine ilişkin kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
DAVANIN_KONUSU: Tanzanya uyruklu olan davacı tarafından, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinin 1. fıkrasının (ç) ve (d) bentleri uyarınca sınır dışı edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
YARGILAMA SÜRECİ :
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:… İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla davanın süre aşımı yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararlarının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla davacının istinaf başvurusunun kesin olmak üzere incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
Anılan kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize konu kararıyla kararın kesin nitelikte olduğu gerekçesiyle davacının temyiz isteminin reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI: Davacı tarafından, usule ilişkin olarak verilen kararlarda temyiz yolunun açık olduğu belirtilerek uyuşmazlığın temyize tabi olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI: Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ: …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin REDDİNE,
2. Temyiz isteminin reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… Temyiz No:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. Davacının adli yardım istemi kabul edilmiş olduğundan tahsil edilmeyen temyiz aşamasına ait yargılama giderlerinin tahsili için Mahkemesince vergi dairesi müdürlüğüne müzekkere yazılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi… İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 20/12/2023 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.
(X)-KARŞI OY :
Dava, Tanzanya uyruklu olan davacı tarafından, 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinin 1. fıkrasının (ç) ve (d) bentleri uyarınca sınır dışı edilmesine ilişkin … tarih ve …sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
…İdare Mahkemesince; davanın süre aşımı yönünden reddine karar verilmiş, davacının bu karara yönelik istinaf başvurusu incelenmeksizin reddedilmiş, davacının temyiz başvurusunun kararın kesin olduğundan bahisle reddedilmesi üzerine davacı tarafından temyiz isteminin reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması talebinde bulunulmuştur.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46. maddesinde, bölge idare mahkemelerinin maddede sayılan davalar hakkında verdikleri kararların Danıştayda temyiz edilebileceği, aynı Kanun’un 45. maddesinin 6. fıkrasında ise bölge idare mahkemelerinin 46. maddeye göre temyize açık olmayan kararlarının kesin olduğu hüküm altına alınmıştır.
Anılan maddeler uyarınca, konusu 46. madde kapsamında olmayan davalarda bölge idare mahkemelerince verilen kararların kesin olduğu açık olmakla birlikte, bu hükümler uyuşmazlığın esası incelenerek verilen kararları işaret etmekte olup; idare mahkemeleri veya bölge idare mahkemelerince uyuşmazlığın esası incelenmeden verilen usule ilişkin kararları kapsamamaktadır.
Zira, idare mahkemelerinin ve bölge idare mahkemelerinin, bu tip davalarda usule ilişkin olarak vermiş oldukları kararlarda, uyuşmazlığın esasının incelenmemesi nedeniyle etkin yargı yolunun işletilemediği açıktır.
Davacının, sınır dışı edilmesine ilişkin …tarih ve …sayılı işlemin istemiyle açtığı dava neticesinde… İdare Mahkemesince davanın süre aşımı yönünden reddine ilişkin olarak verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun incelenmeksizin reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı, davacının taleplerinin yargı yerlerince hiç incelenmemiş, diğer bir anlatımla yargılama yapılmamış olması nedeniyle kesin olmayıp; davacının bu karara ilişkin temyiz isteminin esasının temyiz merciince değerlendirilmesi gerekmektedir.
Nitekim; Anayasa Mahkemesinin 20/07/2022 tarih ve E: 2022/48, K: 2022/93 sayılı kararı da bu yöndedir.
Bu nedenle, davacının temyiz isteminin reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararın bozulması gerektiği oyuyla aksi yöndeki Daire kararına katılmıyorum.
