Velayet değiştirme davası, daha önce mahkeme kararıyla bir ebeveyne verilen çocuğun velayetinin, değişen şartlar doğrultusunda diğer ebeveyne verilmesi talebiyle açılan bir davadır. Bu dava, çocuğun üstün yararının zedelendiği veya mevcut velayet düzeninin artık uygun olmadığı durumlarda gündeme gelir. Türk Medeni Kanunu, velayetle ilgili kararların her zaman değiştirilebileceğini kabul etmektedir.
Velayet değiştirme davası hangi durumlarda açılabilir?
Velayetin değiştirilmesi, mevcut durumun çocuğun sağlığı, eğitimi, psikolojisi ya da güvenliği açısından risk teşkil etmesi hâlinde gündeme gelir. Mahkemelerin kabul edebileceği başlıca gerekçeler şunlardır:
-
Velayet sahibi ebeveynin çocuğa kötü davranması, ihmal etmesi veya şiddet uygulaması
-
Ebeveynin bağımlılık (alkol, uyuşturucu) gibi çocuğa zarar verecek alışkanlıklar edinmesi
-
Çocuğun ciddi anlamda eğitim ya da sağlık ihmaline uğraması
-
Velayet verilen ebeveynin yaşam koşullarının kötüleşmesi
-
Çocuğun yaşı büyüdükçe kendi isteğinin değişmesi ve bu isteğin üstün yararla örtüşmesi
Mahkeme, bu gibi durumları somut delillerle değerlendirdikten sonra velayetin değişmesine karar verebilir.
Velayet değiştirme davası nasıl açılır?
Velayet değiştirme davası, aile mahkemesine hitaben yazılacak bir dilekçeyle açılır. Dava dilekçesinde;
-
Daha önceki velayet kararına atıf yapılmalı,
-
Şartlarda ne gibi değişikliklerin meydana geldiği açıkça anlatılmalı,
-
Değişikliklerin çocuğun üstün yararını nasıl etkilediği ortaya konulmalı,
-
Talep edilen yeni velayet düzeni belirtilmelidir.
Dava, önceki velayet kararından sonra yeni ve önemli gelişmeler yaşandığı ispatlanarak açılmalıdır. Aksi takdirde dava reddedilir.
Velayet değiştirme davası hangi mahkemede görülür?
Velayet değiştirme davaları, çocuğun yerleşim yerindeki aile mahkemesinde açılır. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemesidir. Davalı ebeveynin yerleşim yeri esas alınarak yetkili mahkeme belirlenir.
Velayet değiştirme davasında hangi deliller önemlidir?
Mahkeme, karar verirken yalnızca tarafların beyanlarını değil, sunulan delilleri ve uzman görüşlerini dikkate alır. Bu kapsamda etkili olan deliller şunlardır:
-
Çocuğun sağlık raporları ve psikolojik değerlendirmeleri
-
Eğitim durumu ve okul belgeleri
-
Tanık beyanları (öğretmen, akraba, komşu vb.)
-
Sosyal hizmet uzmanı raporları
-
Fiziki ortamın incelenmesi sonucu düzenlenen sosyal inceleme raporları
Bu belgelerle çocuğun mevcut velayet düzeninden olumsuz etkilendiği açıkça gösterilmelidir.
Velayet değiştirme davası ne kadar sürer?
Davanın süresi, dosyanın içeriğine, sosyal inceleme sürecine ve mahkemenin iş yüküne göre değişebilir. Taraflar arasında ciddi ihtilaf varsa ve çok sayıda delil sunulmuşsa dava birkaç ay sürebilir. Ortalama süre 4 ila 8 ay arasında değişmektedir. Ancak geçici koruma amacıyla ihtiyati tedbir kararı verilerek çocuğun dava süresince geçici olarak diğer ebeveyne bırakılması da mümkündür.
Çocuğun görüşü velayet değiştirme davasında dikkate alınır mı?
Evet. Özellikle 12 yaşını doldurmuş çocukların görüşleri, mahkeme tarafından alınır ve gerekçeli kararda değerlendirilir. Ancak çocuğun beyanı tek başına yeterli değildir; bu beyanın üstün yararla örtüşmesi gerekir. Hâkim, çocukla özel bir ortamda görüşerek karar verir.
Velayet değiştirme davası açıldıktan sonra geçici önlem alınabilir mi?
Dava devam ederken mahkeme, çocuğun zarar görmemesi için geçici velayet kararı verebilir. Bu karar, dava süresince uygulanır ve esas kararla birlikte yeni bir değerlendirme yapılır. Böylece çocuk dava sürecinde korunmuş olur.
Velayet değiştirme davası reddedilirse tekrar açılabilir mi?
Dava reddedildiyse ve yeni koşullar ortaya çıktıysa, bu koşullar gerekçe gösterilerek yeni bir dava açılabilir. Ancak aynı gerekçelerle tekrar dava açmak mümkün değildir. Mahkeme, önceki ret kararına atıfla dosyayı inceleyecek ve yeni gelişmeleri arayacaktır.
Velayet Değiştirme Davası Sıkça Sorulan Sorular
Velayet değiştirme davası nedir?
Velayet değiştirme davası, daha önce bir mahkeme kararıyla bir ebeveyne verilmiş olan velayet hakkının, yeni gelişmeler doğrultusunda diğer ebeveyne devredilmesini talep eden bir davadır. Bu dava, çocuğun üstün yararının korunması amacıyla açılır.
Velayet değiştirme davası nasıl açılır?
Velayet değiştirme davası, çocuğun yerleşim yeri aile mahkemesine sunulacak bir dava dilekçesiyle açılır. Dilekçede, önceki velayet kararına ve koşullarda meydana gelen somut değişikliklere açıkça yer verilmelidir. Dava, delillerle desteklenmeli ve çocuğun üstün yararına odaklanmalıdır.
Velayet değiştirme davası hangi mahkemede açılır?
Bu dava, çocuğun yerleşim yerinde bulunan aile mahkemesinde açılır. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde yetkili mahkeme, asliye hukuk mahkemesidir. Mahkeme yetkisi, çocuğun fiilen yaşadığı adrese göre belirlenir.
Velayet değiştirme şartları nelerdir?
Mahkemenin velayeti değiştirebilmesi için aşağıdaki gibi yeni ve ciddi şartların ortaya çıkmış olması gerekir:
-
Velayet hakkı sahibi ebeveynin çocuğa zarar vermesi veya ilgisiz kalması
-
Ebeveynin yaşam tarzında çocuğun sağlığını etkileyebilecek olumsuzluklar meydana gelmesi
-
Çocuğun eğitim veya gelişimsel ihtiyaçlarının karşılanamaması
-
Çocuğun görüşünün değişmiş olması ve bu görüşün üstün yararla örtüşmesi
Bu şartlar belgelerle desteklenmeli ve çocuğun menfaati ön planda tutulmalıdır.
Velayet değiştirme davasında çocuğun görüşü alınır mı?
Evet. Mahkeme, 12 yaşını doldurmuş çocukların görüşünü alır. Ancak çocuğun beyanı tek başına belirleyici değildir; bu görüşün çocuğun üstün yararıyla çelişmemesi gerekir. Hâkim, çocuğun olgunluk derecesine göre bu beyanı değerlendirir.
Velayet değiştirme davasında hangi deliller sunulabilir?
Velayet değişikliği talebini desteklemek için aşağıdaki türde deliller sunulabilir:
-
Tanık beyanları (öğretmen, akraba, komşu vb.)
-
Sağlık ve psikolojik değerlendirme raporları
-
Sosyal hizmet uzmanı inceleme raporu
-
Eğitim başarı durumunu gösteren belgeler
-
Emniyet kayıtları, ihbarlar veya şikayet dilekçeleri
Mahkeme, tüm bu belgeleri çocuğun yaşam koşullarını değerlendirmek üzere dikkate alır.
Velayet değiştirme davası ne kadar sürer?
Davanın süresi, dosyanın kapsamına, tanık sayısına, sosyal inceleme sürelerine ve mahkemenin iş yüküne bağlı olarak değişir. Ortalama olarak 4 ila 8 ay sürebilir. Acil durumlarda mahkeme, davanın sonunu beklemeden geçici velayet tedbiri de alabilir.
Velayet değiştirme davası reddedilirse yeniden açılabilir mi?
Dava reddedilmişse ve aynı gerekçelerle tekrar dava açılamaz. Ancak yeni ve önemli değişiklikler olmuşsa, bu gelişmelere dayanarak yeni bir velayet davası açılması mümkündür. Mahkeme, daha önceki karar ile yeni talepler arasında fark olup olmadığını inceler.
Velayet değiştirme davasında geçici karar verilebilir mi?
Evet. Çocuğun güvenliği veya sağlığı tehdit altındaysa mahkeme, yargılama sonunu beklemeden geçici velayet kararı verebilir. Bu karar, davanın esasına ilişkin hüküm verilene kadar geçici olarak uygulanır.
