Uluslararası koruma talebinin ikinci kez reddedilmesi, yabancı bir kişinin Türkiye’de yaptığı mükerrer (tekrar) başvurunun da Göç İdaresi tarafından olumsuz değerlendirilmesi durumudur. İlk başvurusu reddedilen bir kişinin yeniden başvuruda bulunabilmesi için ciddi ve yeni gelişmelerin ortaya çıkması gerekir. Aksi takdirde ikinci başvurunun da reddedilmesi hâlinde kişi hakkında sınır dışı işlemleri başlatılabilir.
İkinci kez uluslararası koruma başvurusu yapılabilir mi?
İlk başvurusu reddedilen kişi, belirli şartların oluşması hâlinde ikinci bir uluslararası koruma başvurusu yapabilir. Ancak bu başvurunun değerlendirmeye alınabilmesi için, kişinin durumunda önemli ve yeni bir değişiklik meydana gelmiş olması gerekir. Örneğin, başvuru sahibinin ülkesindeki siyasal koşullarda ciddi bir bozulma yaşanmışsa ya da başvuran hakkında sonradan ortaya çıkan bireysel tehdit unsurları varsa yeni başvuru hakkı doğabilir.
Aynı gerekçelere dayanarak yapılan tekrar başvurular ise, Göç İdaresi tarafından kabul edilemez başvuru olarak değerlendirilir ve işlem yapılmadan reddedilir.
Uluslararası koruma talebinin ikinci kez reddedilmesi ne anlama gelir?
İkinci başvurunun da reddedilmesi, kişinin Türkiye’de uluslararası koruma kapsamına alınamayacağına dair idari bir karar niteliğindedir. Bu durumda kişinin Türkiye’de yasal kalış hakkı sona erer ve sınır dışı edilmesi gündeme gelir. Ayrıca, ikinci kez reddedilen başvurularda yargı yolu genellikle sınırlı olur. İdare, başvurunun ciddi bir gerekçeye dayanmadığını değerlendirdiğinde kişi doğrudan geri gönderme merkezine alınabilir.
Bu noktada, sınır dışı kararına karşı dava açma ve geri gönderme yasağına ilişkin anayasal hakların korunması büyük önem taşır.
İkinci kez ret kararı hangi yasal düzenlemelere dayanır?
Uluslararası koruma başvurularında ikinci ret kararı, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 72. maddesine dayanmaktadır. Bu maddeye göre, bir kişinin daha önce reddedilmiş başvurusuna dair herhangi bir değişiklik olmadan tekrar başvurması hâlinde, yeni başvuru mükerrer başvuru sayılır ve kabul edilmez.
Ancak başvuruda “önemli yeni bilgiler” yer alıyorsa, başvuru değerlendirmeye alınabilir. Burada karar yetkisi yine İl Göç İdaresi’ne aittir. Göç İdaresi, başvurunun değerlendirmeye alınıp alınmayacağına dair ayrı bir ön inceleme yapar.
İkinci ret kararına karşı dava açılabilir mi?
Evet. Uluslararası koruma talebinin ikinci kez reddedilmesi durumunda da idari yargıda iptal davası açılabilir. Ret kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde idare mahkemesine başvurulmalıdır. Ancak bu dava, yalnızca başvurunun reddiyle ilgili değil, aynı zamanda davanın değerlendirme dışı bırakılması kararına karşı da olabilir. Bu nedenle dilekçede özellikle idarenin neden bu başvuruyu kabul etmediği ayrıntılı biçimde incelenmeli ve karşı argümanlar sunulmalıdır.
Dava açılması, sınır dışı işlemlerine karşı bir güvence sağlar ve başvuru sahibinin Türkiye’de geçici olarak kalmasına olanak tanır.
Hangi durumlar ikinci başvurunun kabul edilmesini sağlar?
İkinci başvurunun değerlendirmeye alınabilmesi için aşağıdaki durumlar söz konusu olmalıdır:
-
Başvuru sahibinin ülkesindeki güvenlik durumunda ciddi değişiklikler meydana gelmişse
-
Kişi hakkında yeni ve belgelenebilir tehditler veya insan hakları ihlalleri ortaya çıkmışsa
-
Başvuruda daha önce sunulamayan önemli belgeler, tanık beyanları veya sağlık raporları mevcutsa
-
Kişi ilk başvuruda süreci anlayamayacak durumda (örneğin psikolojik rahatsızlık) ise ve bu durum yeni belgelerle kanıtlanabiliyorsa
Bu hallerde İl Göç İdaresi, başvuruyu kabul ederek yeniden değerlendirme süreci başlatabilir.
İkinci başvurunun reddi sonrası sınır dışı edilme riski var mı?
Evet. İkinci başvurunun da reddedilmesi hâlinde sınır dışı işlemleri hızla uygulanabilir. Özellikle başvurunun değerlendirmeye alınmadan reddedilmesi durumunda, kişinin Türkiye’de kalışı yasal dayanak olmaktan çıkar. Bu noktada, sınır dışı kararına karşı da ayrıca iptal davası açılabilir. Kişinin risk altında olduğu ülkeye gönderilmemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. maddesi uyarınca korunan bir haktır.
Dolayısıyla, ikinci başvurunun reddi sadece idari değil, aynı zamanda temel insan hakları bakımından da sonuç doğurur.
İkinci kez reddedilen başvuru sahiplerinin hakları nelerdir?
İkinci kez başvurusu reddedilen kişiler de, Türkiye’deki hukuk sisteminin sağladığı temel haklardan yararlanmaya devam eder. Bu kapsamda:
-
Sınır dışı kararına karşı iptal davası açma hakkı
-
Geri gönderme yasağı kapsamında Anayasa Mahkemesi ve AİHM’e bireysel başvuru yapma hakkı
-
Dava süresince sınır dışı edilmeme güvencesi
-
Uluslararası kuruluşlardan ve sivil toplumdan hukuki destek alma hakkı
Bu hakların doğru ve zamanında kullanılması, kişinin Türkiye’de kalışını ve temel haklarının korunmasını sağlayabilir.
Uluslararası Koruma Talebinin İkinci Kez Reddedilmesi Sıkça Sorulan Sorular
Uluslararası koruma talebinin ikinci kez reddedilmesi nedir?
Uluslararası koruma talebinin ikinci kez reddedilmesi, kişinin daha önce reddedilen başvurusunun ardından yaptığı yeni başvurunun da Göç İdaresi tarafından kabul edilmemesi durumudur. Bu ret, başvurunun mükerrer olduğunun veya ileri sürülen gerekçelerin yeterli görülmediğinin idari olarak değerlendirilmesiyle gerçekleşir.
İkinci başvuru hangi durumlarda kabul edilmez?
İkinci başvuru, başvuru sahibinin durumunda ciddi, yeni ve somut bir değişiklik olmadığı sürece kabul edilmez. Aynı nedenlerle tekrar başvuru yapılması halinde talep mükerrer başvuru olarak değerlendirilir ve dosya açılmadan reddedilir. Yeni bir koruma ihtiyacına dair açık kanıtlar sunulmadıkça ikinci başvurunun işleme alınması mümkün değildir.
İkinci kez reddedilen başvurulara karşı dava açılabilir mi?
Evet. Uluslararası koruma talebinin ikinci kez reddedilmesine karşı idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde dava açılması gerekir. Ancak dava açma hakkı, başvurunun “kabul edilemez başvuru” olarak değerlendirilip değerlendirilmediğine göre sınırlı olabilir. Dava süresinde sınır dışı işlemi durdurulur.
İkinci ret kararı hangi kurum tarafından verilir?
İkinci başvuru da ilk başvuruda olduğu gibi İl Göç İdaresi Müdürlüğü tarafından değerlendirilir. Başvurunun kabul edilip edilmeyeceğine dair ön değerlendirme yapılır. Uygun görülmeyen talepler hakkında “kabul edilemez başvuru kararı” verilir. Bu karara karşı da hukuki yollara başvurmak mümkündür.
İkinci başvurunun kabul edilebilmesi için ne tür gelişmeler olmalıdır?
İkinci başvurunun işleme alınabilmesi için başvuru sahibinin durumunda şu gelişmelerin olması gerekir:
-
Başvuru sahibinin ülkesinde çatışma, siyasi değişiklik veya bireysel tehditlerin artması
-
Kişinin yeni sağlık durumu, travma veya özel ihtiyaçlarının ortaya çıkması
-
Önceki başvuruda sunulamamış belge ve delillerin şimdi sunulması
-
İlk başvuruda değerlendirilmemiş insan hakları ihlallerinin belgelenmesi
Bu tür gelişmeler, başvurunun yeniden incelenmesini haklı kılar.
İkinci kez reddedilen başvuru sınır dışı edilme riskini artırır mı?
Evet. Uluslararası koruma talebinin ikinci kez reddedilmesi durumunda, kişi hakkında sınır dışı işlemleri başlatılabilir. Eğer dava açılmazsa veya mahkeme talebi reddederse, geri gönderme kararı uygulanabilir. Ancak kişinin gönderileceği ülkede işkence veya ölüm riski varsa, bu durum “geri göndermeme ilkesi” gereğince dikkate alınmalıdır.
İkinci kez ret alan kişi başka bir başvuru yapabilir mi?
Üçüncü bir başvuru da mümkündür, ancak her yeni başvuru için yine ciddi ve somut gelişmelerin ortaya konulması gerekir. Aksi halde başvurular sistematik şekilde “kötü niyetli” olarak değerlendirilir. Bu gibi durumlarda kişinin uluslararası koruma sistemi dışına çıkarılması gündeme gelir.
İkinci ret kararının ardından hangi haklar kullanılabilir?
Ret kararına karşı kişi şu haklara sahiptir:
-
İptal davası açma hakkı
-
Sınır dışı kararına karşı ayrıca dava açma hakkı
-
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru
-
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru (iç hukuk yolları tükendikten sonra)
Bu haklar, başvuru sahibinin geri gönderilmesinin ciddi hak ihlallerine yol açacağına dair risk varsa özellikle önemlidir.
