Trafik güvenliğini tehlikeye sokma, hem sürücüler hem de yaya ve diğer yol kullanıcıları açısından ciddi sonuçlar doğurabilecek bir suç türüdür. Türk Ceza Kanunu’nun 179. maddesinde düzenlenen bu suç, bilerek veya ihmal sonucu trafiğin akışını ve güvenliğini tehlikeye atan davranışlara karşı yaptırım öngörür.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu nedir?
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, karayolunda yapılan bazı davranışların, insan hayatını ve mal güvenliğini riske atacak şekilde gerçekleştirilmesi hâlinde oluşur. Bu suç, yalnızca kazaya neden olunduğunda değil, kazaya yol açma tehlikesi doğuran durumlarda da oluşabilir.
Türk Ceza Kanunu’nun 179. maddesi bu suçu üç fıkra hâlinde düzenler. İlki genel bir tehlike suçudur; ikincisi alkol veya uyuşturucu etkisi altındaki sürücülerle ilgilidir; üçüncüsü ise teknik yetersizlikleri bilerek trafiğe çıkanlar içindir. Bu yönüyle, trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu hem kasti hem de ihmali davranışlarla işlenebilir.
Hangi fiiller trafik güvenliğini tehlikeye sokma kapsamına girer?
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma kapsamına giren bazı davranışlar şunlardır:
-
Seyir halinde olan bir aracı, başkalarının can veya mal güvenliğini tehlikeye atacak şekilde sürmek
-
Uyuşturucu ya da uyarıcı madde etkisi altında araç kullanmak
-
Aşırı hız, şerit ihlali veya kırmızı ışık ihlali gibi tehlikeli manevralarda bulunmak
-
Aracın teknik açıdan yetersiz olduğunu bildiği hâlde trafiğe çıkmak (örneğin fren sistemi arızalı bir araçla seyretmek)
Bu davranışlar, somut bir zarara yol açmasa bile, trafik güvenliğini açıkça ihlal ettiği için ceza yargılamasına konu olabilir.
Bu suç hangi durumlarda ceza gerektirir?
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, bazı durumlarda doğrudan ceza gerektirirken, bazı hâllerde idari yaptırımla sınırlandırılabilir. Ceza verilmesi için aşağıdaki şartların oluşması gerekir:
-
Fiilin, bilinçli veya özensiz şekilde yapılmış olması
-
Başka kişilerin hayatını veya malını tehlikeye atacak nitelikte olması
-
Hukuka aykırı bir davranışla gerçekleşmiş olması
Türk Ceza Kanunu’na göre bu suçun cezası, fıkraya göre değişir. Genel tehlike oluşturan hareketlerde üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilebilir. Alkol veya uyuşturucu etkisi altında araç kullanılması hâlinde bu ceza artar. Kazaya neden olunmasa dahi, tehlike yaratılmış olması yeterlidir.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu hangi mahkemede görülür?
Bu suçla ilgili davalara, suçun niteliğine göre asliye ceza mahkemesi bakar. Eğer olay sonucunda ölüm veya yaralanma meydana gelmişse, başka suçlarla bağlantı kurulabilir ve yetkili mahkeme değişebilir.
Dava, suçun işlendiği yer mahkemesinde açılır. Cumhuriyet savcılığı tarafından hazırlanan iddianamenin kabulü sonrası yargılamaya geçilir. Sanık, mağdur ve varsa tanıkların dinlendiği duruşmalar neticesinde hüküm verilir.
Bu suç şikayete bağlı mıdır?
Hayır. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, şikayete bağlı bir suç değildir. Yani mağdurun veya zarar görenin şikayetçi olmasına gerek kalmaksızın Cumhuriyet savcılığı doğrudan soruşturma başlatabilir. Bu yönüyle, kamu düzenini ilgilendiren suçlar arasında yer alır.
Ancak, bazı olaylarda mağdurun beyanı veya delil sunması soruşturmanın ilerlemesini kolaylaştırabilir. Bu nedenle kazaya karışan veya tehlike yaşayan kişilerin olayla ilgili olarak ifade vermesi önemlidir.
Suçun ispatı için hangi deliller kullanılır?
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, çeşitli delillerle ispatlanabilir:
-
Olay yerindeki güvenlik kamera kayıtları
-
Tanık ifadeleri
-
Trafik polisinin tuttuğu tutanaklar
-
Alkol veya uyuşturucu testi sonuçları
-
Teknik araç muayene raporları
Savcılık ve mahkeme, bu delillerin birlikte değerlendirilmesiyle suçun oluşup oluşmadığına karar verir. Somut bir tehlikenin doğduğunu gösteren deliller, mahkumiyet kararı için yeterlidir.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu sabıka kaydına işler mi?
Evet. Bu suçtan verilen mahkûmiyet kararı, ceza infaz edilmiş olsa bile kişinin adli sicil kaydına işlenir. Ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilmişse ve denetim süresi başarıyla tamamlanmışsa, kayıt silinebilir. Yine de, her olayın niteliğine göre adli sicil durumu değişebilir.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokan davranışlar aynı zamanda idari ceza gerektirir mi?
Evet. Trafik güvenliğini ihlal eden birçok eylem, aynı zamanda Karayolları Trafik Kanunu uyarınca idari para cezası ve ehliyete el koyma gibi yaptırımlara da yol açabilir. Örneğin alkol limitinin üzerinde araç kullanan bir kişi hem cezai hem de idari işlemle karşılaşır. Bu nedenle trafik suçu sadece adli bir mesele değil, aynı zamanda idari sonuçlar doğuran bir durumdur.
