Tapuda şerh, bir taşınmaz üzerinde sınırlı bir hakkın veya hukuki durumun tescil dışında da görünür hale getirilmesi amacıyla tapu kütüğüne yapılan kayıttır. Şerh, taşınmazın üçüncü kişilere karşı korunması gereken özel durumlarını gösterir. Tapuda şerh işlemi, hak sahiplerini güvence altına almak ve hukuki ihtilafların önüne geçmek için önemli bir araçtır. Tapu siciline işlenen bu kayıtlar, taşınmaz üzerinde gelecekte yapılacak işlemlerde dikkate alınır.
Tapuda Şerh Neden Konulur ve Hangi Durumlarda Gereklidir?
Tapuya şerh koyulmasının temel amacı, bir hakkın veya ilişkinin üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilirliğini sağlamaktır. Bir taşınmazla ilgili kira sözleşmesi, önalım hakkı, alım veya geri alım hakkı gibi borç doğuran kişisel haklar tapuya şerh verilerek koruma altına alınabilir.
Örneğin, 10 yıllık bir konut kira sözleşmesi yapıldıysa ve bu taşınmaz el değiştirirse, yeni malik sözleşmeden habersizse kiracıyı tahliye etmek isteyebilir. Ancak sözleşme şerh edilmişse, yeni malik de bu kira ilişkisine uymak zorundadır. Aynı şekilde, evlilik nedeniyle konut olarak kullanılan taşınmaz için aile konutu şerhi konulması, eşlerden birinin taşınmazı tek başına devretmesini veya ipotek ettirmesini engeller.
Tapuya Hangi Tür Şerhler Koyulabilir?
Şerhler farklı amaçlara hizmet edecek şekilde sınıflandırılır. Türk Medeni Kanunu ve Tapu Sicil Tüzüğü uyarınca tapuya şerh edilebilecek başlıca hak ve işlemler şunlardır:
-
Alım, geri alım, önalım hakları
-
Aile konutu şerhi
-
Mal rejimi şerhi
-
Geçici tescil şerhi
-
İntifa hakkı sona erdiğinde bildirimi
-
Dava açıldığına dair ihtiyati tedbir veya tedbir şerhi
Bu şerhler belirli bir süreyle sınırlı olabilir ve süre sonunda tapu müdürlüğü tarafından resen silinir. Bazı şerhler ise kaldırılmadığı sürece geçerliliğini korur.
Tapuya Şerh Koymak İçin Gerekli Belgeler ve Başvuru Süreci
Tapuya şerh koymak isteyen kişi, ilgili hakkı gösterir belge ile birlikte tapu müdürlüğüne başvurmalıdır. Bu belge noter onaylı bir sözleşme, mahkeme kararı veya yetkili kurum tarafından düzenlenmiş bir resmi evrak olabilir. Başvuru sırasında aşağıdaki belgeler talep edilir:
-
Kimlik belgesi
-
Tapu senedi veya taşınmaza ait ada-parsel bilgisi
-
Şerh edilmek istenen hak veya işlemi gösteren belge
-
Vekâletname (vekil aracılığıyla yapılacaksa)
-
Gerekli harç ve döner sermaye ödeme makbuzları
Başvuru tapu müdürlüğüne doğrudan yapılabileceği gibi Web Tapu sistemi üzerinden de ön başvuru gerçekleştirilebilir. İnceleme sonucu uygun görülen belgelerle şerh işlemi tamamlanır ve tapu kütüğüne işlenir.
Tapuda Şerh Ne Demektir? Şerh Koyma ve Kaldırma İşlemleri Nasıl Yapılır?
| Aşama | Ne Yapılır? | Süre | Başvuru Yeri / Makam | Açıklama / Notlar |
|---|---|---|---|---|
| Şerh türünün belirlenmesi | Koyulacak şerhin türü (aile konutu, kira, haciz, intifa, şufa vs.) tespit edilir | Aynı gün | Tapu Müdürlüğü veya Mahkeme | Her şerh türü için farklı evrak ve başvuru yolu gerekebilir. |
| Gerekli belgelerin hazırlanması | Kimlik, tapu fotokopisi, mahkeme kararı veya sözleşme hazırlanır | 1-3 gün | Başvuru sahibinin kendisi | Noter onaylı vekaletnameyle avukat da başvuru yapabilir. |
| Şerh koyma başvurusu | Tapu Müdürlüğü’ne şerh talebiyle resmi başvuru yapılır | 1-2 gün | Tapu Sicil Müdürlüğü | Mahkeme kararı varsa doğrudan işlenir. Aile konutu şerhi için eş rızası yeterlidir. |
| Şerhin tapu kaydına işlenmesi | Tapu kütüğüne ilgili şerh resmi olarak yazılır | Aynı gün / 1 gün | Tapu Sicil Müdürlüğü | Şerh sonrası taşınmaz üzerindeki tasarruflar kısıtlanabilir. |
| Şerhin kaldırılması talebi | Şerh şartı sona erdiyse kaldırılması için başvuru yapılır | 1-2 gün | Tapu Sicil Müdürlüğü / Mahkeme | Tarafların ortak talebi, süre sonu veya mahkeme kararı ile şerh silinebilir. |
| Şerh kaydının silinmesi | İnceleme sonrası tapu müdürlüğü şerhi resmi olarak kayıttan siler | Aynı gün / 1 gün | Tapu Sicil Müdürlüğü | Tüm belgeler eksiksiz olmalı; aksi hâlde işlem askıya alınabilir. |
Tapudaki Şerh Nasıl Kaldırılır?
Tapuya işlenmiş bir şerhin kaldırılabilmesi için ya süresinin dolmuş olması ya da ilgili hak sahibinin yazılı talebi gerekir. Süreli şerhler genellikle belirlenen tarihte sistemden otomatik olarak silinir. Süresiz şerhlerin kaldırılması ise iki şekilde olur:
-
Hak sahibinin feragati: Şerhten faydalanan kişi, noter onaylı bir belgeyle bu hakkından vazgeçtiğini beyan ederek kaldırma başvurusunda bulunur.
-
Mahkeme kararı: Şerhin haksız olduğu ya da sona erdiği iddiasıyla açılan bir dava sonucunda, mahkeme şerhin kaldırılmasına karar verirse, bu karar tapu müdürlüğüne sunularak kayıt silinir.
Bazı durumlarda, özellikle boşanma, miras paylaşımı veya sözleşme feshine bağlı olarak şerhin kaldırılması gerekebilir. Bu durumda ilgili mahkemeye başvurarak karar alınması hukuki güvenlik açısından önemlidir.
Tapuya Konulan Şerhin Satışa Etkisi Var mı?
Tapuya konulan bir şerh, taşınmazın satışına doğrudan engel olmaz ancak alıcının haklarını sınırlayabilir. Örneğin, aile konutu şerhi bulunan bir taşınmazı eşlerden biri tek başına satamaz. Aynı şekilde kira sözleşmesi şerhli bir taşınmazda, alıcı mevcut kira ilişkisini kabul etmiş sayılır.
Bu nedenle taşınmaz satın almadan önce, tapu kaydı dikkatle incelenmeli ve varsa şerhler konusunda detaylı bilgi alınmalıdır. Taşınmaz alım satımında dikkat edilmesi gereken hususlar arasında şerhler en kritik başlıklardan biridir.
Tapuda Şerh Sıkça Sorulan Sorular
Tapuda şerh nedir?
Tapuda şerh, bir taşınmazla ilgili kişisel hakların veya hukuki durumların tapu siciline işlenerek üçüncü kişilere karşı korunmasını sağlayan kayıttır. Bu kayıt, taşınmazla ilgili bazı kısıtlamaları veya yükümlülükleri aleni hale getirir ve tapu belgesinde görünür. Tapuda şerh, hak sahibinin güvencesi niteliğindedir.
Hangi işlemler tapuya şerh edilebilir?
Kira sözleşmeleri, alım, geri alım ve önalım hakları, aile konutu şerhi, mal rejimi şerhi, ihtiyati tedbir kararları ve bazı mahkeme kararları tapuya şerh edilebilir. Bunlar, taşınmazın satışını veya kullanımını sınırlayan nitelikte olabilir. Aile konutu şerhi gibi bazı kayıtlar özel durumlara yöneliktir.
Tapuya şerh koymak için ne yapılmalı?
Tapuya şerh koymak isteyen kişi, şerh edilmek istenen hakkı gösteren belgelerle birlikte ilgili tapu müdürlüğüne başvuru yapmalıdır. Bu belgeler noter onaylı sözleşme, mahkeme kararı veya kamu kurumu yazısı olabilir. Başvuru sahibinin kimlik bilgileri ve tapu bilgileri ile birlikte işlem yapılır.
Şerh koymak için hangi belgeler gerekir?
Kimlik belgesi, tapu senedi veya taşınmaza ait ada-parsel bilgisi, şerh konusu belge (sözleşme, karar, resmi yazı) ve varsa vekâletname gerekir. Ayrıca işlem sırasında şerh harcı ve döner sermaye bedeli ödenir. Belgelerin doğruluğu ve eksiksiz olması önemlidir.
Tapuya konulan şerh ne işe yarar?
Şerh, taşınmazın ileride el değiştirmesi durumunda yeni malik dahil herkesin, ilgili hukuki durumu bilmesini sağlar. Örneğin, kira sözleşmesi şerhli bir taşınmazı alan kişi, sözleşmenin tarafı haline gelir. Böylece hak sahibinin pozisyonu korunmuş olur.
Tapudaki şerh taşınmazın satılmasına engel olur mu?
Hayır, çoğu şerh türü satış işlemini engellemez. Ancak alıcı, şerhli bir taşınmazı aldığında, tapudaki şerhin hukuki sonuçlarına katlanmak zorundadır. Örneğin, önalım hakkı şerhi bulunan bir taşınmazda, diğer hissedarlar satışa itiraz edebilir. Bu nedenle alıcı açısından risk oluşturabilir.
Tapudaki şerh nasıl kaldırılır?
Şerhin süresi dolmuşsa sistemden otomatik olarak silinir. Süresiz şerhlerin kaldırılması için ya ilgili hak sahibinin feragat beyanı gerekir ya da mahkemeden karar alınmalıdır. Kira şerhi gibi belirli süreli kayıtlar, süresi dolduğunda tapu müdürlüğü tarafından re’sen kaldırılabilir.
Tapudaki şerhler nasıl kontrol edilir?
Taşınmazın tapu kaydı, e-Devlet sistemi veya Web Tapu üzerinden görüntülenebilir. Ayrıca tapu müdürlüğüne kimlik ibraz edilerek şerh, beyan ve takyidat bilgileri alınabilir. Taşınmaz alım-satım sürecinde bu kayıtların kontrol edilmesi büyük önem taşır.
Tapuda Şerh Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tapuda Şerh Nedir ve Hangi Amaçla Konulur?
Tapuda şerh, bir taşınmazla ilgili kişisel hakların ya da hukuki sınırlamaların tapu siciline işlenerek üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir hale getirilmesini sağlayan resmi kayıttır. Tapuda şerh uygulaması, taşınmazla ilgili özel durumların kamuya açıklanması ve ileride doğabilecek hukuki uyuşmazlıkların önüne geçilmesi açısından büyük önem taşır. Bu kayıt sayesinde, taşınmazın yeni malikinin de bazı haklara uyması zorunlu hale gelir.
Tapu siciline şerh düşülmesi, taşınmazın tasarruf yetkisini sınırlamaz ancak şerhte belirtilen durum veya hakkın varlığını ve sonuçlarını koruma altına alır. Örneğin bir kira sözleşmesinin tapuya şerh edilmesi halinde, taşınmaz el değiştirse dahi yeni malik kiracıyı tahliye edemez.
Hangi Durumlarda Tapuya Şerh Konulabilir?
Tapuya şerh konulabilecek durumlar, kişisel hakların tescil edilemediği ama hukuki güvence altına alınmasının istendiği hallerde ortaya çıkar. Şerhe konu olabilecek başlıca işlemler arasında kira sözleşmesi, alım, geri alım ve önalım hakları, aile konutu şerhi, mal rejimi şerhi ve ihtiyati tedbir kararları yer alır.
Kira sözleşmeleri şerh edildiğinde, belirli süre boyunca geçerliliğini korur. Aile konutu şerhi ise, eşlerden birinin taşınmazı tek başına satmasını veya ipotek ettirmesini engeller. Aynı şekilde, mahkeme kararıyla verilen ihtiyati tedbirin tapuya şerh edilmesi, taşınmazın satışını geçici olarak durdurur.
Tapuya Şerh Koyma Süreci Nasıl İşler?
Tapuya şerh koymak isteyen kişi, ilgili tapu müdürlüğüne yazılı başvuruda bulunmalıdır. Başvuru, şerhe konu olan hakka dair belge ile birlikte yapılır. Bu belge noter onaylı bir sözleşme, mahkeme kararı veya kamu kurumundan alınmış resmi bir yazı olabilir. Başvuru sırasında kimlik belgesi, tapu bilgileri ve işlem harcı da hazır edilmelidir.
Başvurunun ardından tapu memuru, belgeleri inceler ve uygun bulunması durumunda ilgili şerhi tapu kütüğüne işler. Şerh işlemi tamamlandığında taşınmazın resmi kaydında bu durum açıkça görülür hale gelir. Web Tapu sistemi üzerinden başvuru yapılması, işlemi hızlandırabilir.
Şerh Süresi ve Geçerliliği Ne Kadardır?
Şerhler süreli veya süresiz olabilir. Kira sözleşmeleri gibi bazı şerhler belirli bir süre için geçerli olurken, aile konutu şerhi veya mahkeme kararına dayalı şerhler süresiz şekilde işlenebilir. Süreli şerhler, süre sonunda tapu müdürlüğü tarafından re’sen kaldırılır. Süresiz şerhlerin kaldırılması için ilgili hak sahibinin talebi veya mahkeme kararı gerekir.
Şerhin süresi, taşınmaz üzerindeki işlem serbestisi açısından büyük önem taşır. Alıcılar, şerhin içeriğini ve süresini öğrenmeden işlem yapmamalıdır. Aksi halde, şerhin hukuki sonuçları ile karşılaşabilirler.
Tapudaki Şerh Taşınmazın Satışını Etkiler mi?
Tapudaki şerh, taşınmazın satışını doğrudan engellemez. Ancak şerhli bir taşınmazı satın alan kişi, bu şerhin doğuracağı sonuçlara katlanmak zorundadır. Örneğin, kira sözleşmesi şerh edilmiş bir taşınmazı satın alan kişi, kiracının sözleşme süresi bitene kadar taşınmazda kalmasına izin vermek zorundadır.
Bazı şerhler ise fiilen satışa engel olabilir. Özellikle ihtiyati tedbir kararları veya mal rejimi şerhleri, taşınmaz üzerinde işlem yapılmasını durdurabilir. Bu nedenle satış öncesi şerhlerin kontrol edilmesi ve gerekirse uzman bir avukattan hukuki görüş alınması önemlidir.
Tapudaki Şerh Nasıl Kaldırılır?
Tapuya işlenen şerhin kaldırılması için ya süresinin dolması gerekir ya da ilgili hak sahibi yazılı olarak feragat ettiğini beyan etmelidir. Mahkeme kararıyla konulan şerhler, ancak yine mahkeme kararıyla kaldırılabilir. Aile konutu şerhi gibi bazı kayıtların kaldırılması için eşlerin birlikte başvurması gerekebilir.
Tapu müdürlüğüne yapılan başvuruda, şerh konusu belge, kimlik ve tapu bilgileri ile birlikte şerh kaldırma dilekçesi sunulur. Şerh kaldırıldıktan sonra, bu durum tapu kaydından silinir ve taşınmaz üzerindeki hukuki sınırlama ortadan kalkar.
Taşınmaz Alım-Satımında Şerh Kontrolü Neden Önemlidir?
Bir taşınmazın tapu kaydında bulunan şerhler, alıcı açısından büyük risk oluşturabilir. Şerhli bir taşınmazın satın alınması, yeni malikin bazı haklardan mahrum kalmasına veya sınırlı kullanıma maruz kalmasına yol açabilir. Bu nedenle taşınmaz satın almadan önce, tapuda şerh var mı sorusu mutlaka araştırılmalıdır.
Tapu kayıtları, e-Devlet veya Web Tapu üzerinden sorgulanabilir. Ayrıca tapu müdürlüğüne doğrudan başvurularak takyidat belgesi alınabilir. Bu belge, taşınmaz üzerindeki tüm şerh, ipotek ve beyanları gösterir.
