Sulama birliklerinin tahakkuk ettirdiği borçlara karşı dava, özellikle hizmetten yararlanmayan ya da borcun hatalı hesaplandığını düşünen arazi sahipleri ve çiftçiler için önemli bir hukuki başvuru yoludur. Sulama birlikleri, kamu tüzel kişiliğine sahip oldukları için tahakkuk ettirdikleri borçlar idari işlem niteliğindedir ve bu işlemler yargı denetimine tabidir.
Bu tür tahakkuk işlemlerine karşı idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Dava sürecinde hem hizmetin verilip verilmediği hem de borcun doğru şekilde hesaplanıp hesaplanmadığı detaylı şekilde incelenir. Tahakkukun hukuka aykırılığı ispatlanırsa, bu borcun iptali sağlanabilir.
Sulama birlikleri hangi işlemleri tahakkuk ettirir?
Sulama birlikleri, 6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanunu uyarınca yetkilendirilmiş kamu kurumlarıdır. En yaygın tahakkuk işlemi, yıllık su kullanım bedelidir. Bu bedel; sulama sezonu, kullanılan su miktarı, arazi büyüklüğü ve tarife esas alınarak belirlenir. Ancak bazı durumlarda sulama hizmeti verilmeden de borç tahakkuk ettirilebilmektedir.
Tahakkuk işlemleri aynı zamanda bakım-onarım bedeli, geçici kullanım ücreti ya da altyapı katkı payı gibi kalemleri de içerebilir. Bu kalemlerin her biri, idari işlem niteliği taşıdığı için yargı yoluna açık durumdadır.
Tahakkuk edilen borç hukuka aykırıysa ne yapılmalı?
Borçlu kişi, sulama birliğinin tahakkuk ettirdiği borcun haksız ya da yanlış olduğunu düşünüyorsa ilk olarak yazılı başvuru ile birliğe itiraz edebilir. Ancak bu başvuru bağlayıcı değildir. Esas çözüm yolu, idare mahkemesinde iptal davası açılmasıdır. Bu dava ile birlikte borcun iptali talep edilir.
Tahakkukun hukuka aykırı olduğuna dair başlıca gerekçeler şunlardır:
-
Sulama hizmetinin hiç verilmemesi
-
Borcun yanlış ölçüm üzerinden hesaplanması
-
Arazinin sulama dışı kalmasına rağmen borç çıkarılması
-
Mevzuata aykırı şekilde tarife belirlenmesi
Bu durumlarda yapılacak dava başvurusu, ilgili işlemin yargı yoluyla iptalini mümkün kılar.
Tahakkuk işlemine karşı dava ne kadar sürede açılmalı?
Sulama birliklerinin tahakkuk ettirdiği borçlara karşı dava açma süresi, işlemin ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gündür. Bu süre içerisinde dava açılmazsa işlem kesinleşir ve daha sonra yapılacak itirazlar hukuki sonuç doğurmaz.
Bazı durumlarda tahakkuk işlemi doğrudan tebliğ edilmez ancak kişi bu işlemi fiilen öğrenmiş olur. Bu durumda 60 günlük süre, fiili öğrenme tarihi esas alınarak işlemeye başlar. Bu sürelerin dikkatle hesaplanması ve hak kaybına yol açmamak için profesyonel destek alınması önerilir.
Dava nereye açılır ve hangi belgeler gerekir?
Tahakkuk işlemine karşı açılacak dava, sulama birliğinin bulunduğu yerdeki idare mahkemesine açılır. Dava dilekçesinde, borcun neden hatalı olduğu, hizmetin verilip verilmediği, tarifenin neye göre hesaplandığı gibi bilgiler yer almalıdır. Aşağıdaki belgeler davaya eklenebilir:
-
Tahakkuk fişi veya borç bildirimi
-
Arazinin konumu ve büyüklüğünü gösteren tapu veya kira belgeleri
-
Hizmet verilmediğine dair uydu görüntüsü, tanık beyanı ya da bilirkişi raporu
-
Sulama birlik kararı ve tarife cetvelleri
Bu belgeler, davanın kazanılmasında belirleyici olabilir.
İptal davası açmak yeterli midir?
İptal davası açılması, borcun takibini otomatik olarak durdurmaz. Tahakkuka dayalı olarak sulama birliği ödeme emri gönderebilir ve icra takibi başlatabilir. Bu takibi durdurmak için mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı alınması gerekir.
Yürütmenin durdurulması için; işlemin açıkça hukuka aykırı olması ve bu işlem nedeniyle telafisi güç zarar doğacak olması gerekir. Mahkeme bu kriterleri uygun bulursa takip işlemleri dava süresi boyunca durdurulur. Aksi takdirde haciz işlemleri başlayabilir.
Tahakkuk iptal edilirse ödenen para geri alınabilir mi?
Evet. Sulama birliği tarafından yapılan tahakkuk işlemi iptal edilirse, buna dayalı olarak yapılan tahsilatlar da hukuka aykırı hale gelir. Bu durumda ödenmiş tutarın geri alınabilmesi için tam yargı davası açılabilir. Bu davayla birlikte fazladan ödenen paranın iadesi ve varsa zararın tazmini istenebilir.
Özellikle iptal kararı verildikten sonra birliğe başvuru yapılmasına rağmen ödeme yapılmazsa, bu durumda mahkeme kararıyla iade sağlanması hukuki bir zorunluluk haline gelir.
Sulama Birliklerinin Tahakkuk Ettirdiği Borçlara Karşı Dava Sıkça Sorulan Sorular
Sulama birliklerinin tahakkuk ettirdiği borç nedir?
Sulama birliklerinin tahakkuk ettirdiği borç, genellikle sulama hizmetine karşılık olarak çiftçilere çıkarılan su kullanım bedeli, bakım-onarım ücreti gibi kalemlerden oluşur. Bu borçlar, birlik meclisinin kararları doğrultusunda hesaplanır ve ilgililere bildirilir. Tahakkuk işlemi idari işlem niteliğindedir ve yargı denetimine açıktır.
Tahakkuk ettirilen borca karşı dava açılabilir mi?
Evet. Sulama birliklerinin tahakkuk ettirdiği borçlara karşı dava açmak mümkündür. Bu tür işlemler, idare hukuku kapsamında değerlendirilir ve idare mahkemesinde iptal davası ile yargı denetimine tabi tutulabilir. Hizmet verilmeden borç çıkarılması, hatalı hesaplama yapılması gibi durumlar dava gerekçesi oluşturur.
Tahakkuk işlemine karşı hangi mahkemede dava açılır?
Tahakkuk işlemi, idari bir işlem olduğu için idare mahkemesi görevli mahkemedir. Dava, sulama birliğinin bulunduğu ildeki idare mahkemesinde açılır. Adli yargı mahkemeleri bu tür davalara bakmaz.
Dava açma süresi ne kadardır?
Tahakkuk işlemi size tebliğ edildiyse veya fiilen öğrendiyseniz, bu tarihten itibaren 60 gün içinde dava açmanız gerekir. Bu süre hak düşürücüdür. Zamanında açılmayan davalarda mahkeme, esasa girmeden başvuruyu reddeder.
Dava açmak tahakkuk edilen borcun tahsilatını durdurur mu?
Hayır. Dava açmak, borcun tahsilatını otomatik olarak durdurmaz. Bunun için mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı alınması gerekir. Bu kararla birlikte sulama birliği haciz işlemleri gibi tahsilat faaliyetlerine geçici olarak ara vermek zorunda kalır.
Tahakkuk işleminin iptal edilmesi ne anlama gelir?
Mahkeme tarafından verilen iptal kararı, söz konusu tahakkukun hukuka aykırı bulunduğu anlamına gelir. Bu durumda, tahakkuk işlemi geçersiz hale gelir ve buna dayalı olarak yapılan tahsilat işlemleri de dayanaksız olur. Gerekirse fazla ödeme yapıldıysa iade davası açılabilir.
Tahakkuk ettirilen borcun yanlış olduğunu nasıl ispatlayabilirim?
Bunun için hizmetin verilmediğini, miktarın hatalı hesaplandığını veya tarifenin usulsüz olduğunu belgeleyen evraklar sunmanız gerekir. Uydu görüntüleri, resmi yazışmalar, tapu belgeleri veya bilirkişi raporu bu süreçte kullanılabilecek delillerdendir.
Aynı anda hem tahakkuk işlemine hem ödeme emrine dava açılabilir mi?
Evet. Tahakkuk işlemi idari işlem, ödeme emri ise bu işleme dayalı tahsilat işlemidir. Her ikisine karşı ayrı ayrı ya da birlikte dava açılması mümkündür. Bu şekilde hem borcun kaynağı hem de tahsilat süreci denetim altına alınabilir.
Sulama Birliklerine Karşı Açılan Davalarda Görevli ve Yetkili Mahkeme Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sulama birliklerine karşı dava açılabilir mi?
Sulama birlikleri, 6172 sayılı Kanun uyarınca kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır. Bu nedenle sulama birliklerinin yaptığı işlemler, idare hukuku kapsamında değerlendirilir. Su kullanım bedeli tahakkuku, üyelikten çıkarma, hizmet verilmemesi gibi işlemlere karşı idari dava açılması mümkündür. Bu işlemler idari işlem niteliği taşıdığı için iptali için yargı yoluna başvurulabilir.
Yargıya başvurulabilecek işlemler arasında yalnızca yazılı belgeler değil, fiili uygulamalar da yer alabilir. Örneğin sulama yapılmadan bedel tahsil edilmesi veya yanlış arazi ölçümüyle borç çıkarılması gibi durumlar da dava konusu edilebilir.
Sulama birliklerine karşı açılacak davalarda görevli mahkeme neresidir?
Sulama birliklerinin tesis ettiği idari işlemlere karşı açılacak davalarda görevli mahkeme, idare mahkemesidir. Çünkü bu tür işlemler kamu gücüne dayanılarak tesis edilir ve idarenin tek taraflı iradesiyle doğar. Adli yargı, yani sulh veya asliye hukuk mahkemeleri bu tür davalara bakmaz.
Görevli mahkemenin yanlış belirlenmesi durumunda dava usulden reddedilir. Bu nedenle başvuru yapılacak mahkemenin türü doğru tespit edilmelidir. İdare hukukuna tabi işlemler, yalnızca idari yargı tarafından denetlenebilir.
Yetkili mahkeme nasıl belirlenir?
Yetkili mahkeme, işlemi yapan sulama birliğinin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. Yani dava, davacının ikametgahına değil, işlemi tesis eden kamu kurumunun bulunduğu yere göre açılır. Örneğin işlemi yapan birlik Manisa’da ise yetkili mahkeme Manisa İdare Mahkemesi olur.
Bu kural, sulama birliklerinin tahakkuk ettirdiği borçlara karşı dava gibi işlemlerde de geçerlidir. Yetkisiz mahkemeye açılan dava, mahkemenin yetkisizlik kararı ile sonuçlanır ve dava dosyası ilgili mahkemeye gönderilmek üzere iade edilir.
Görevli ve yetkili mahkeme yanlış seçilirse ne olur?
Görevli mahkeme yanlış seçilirse dava usulden reddedilir. Yetkisiz mahkemeye başvurulması halinde ise mahkeme, yetkisizlik kararı verir ve dosyanın yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verebilir. Ancak bu durum zaman kaybına ve dava süresinin kaçırılmasına yol açabilir.
Bu nedenle dava açmadan önce, işlemin idari nitelikte olup olmadığının ve hangi mahkemenin yetkili olduğunun değerlendirilmesi gerekir. Gerekirse bu konuda uzman bir hukukçudan destek alınması faydalı olacaktır.
Hangi işlemlerde adli yargı görevli olur?
Sulama birliği ile çiftçi arasında yapılan özel hukuk sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar adli yargı alanına girer. Örneğin sulama tesisi yapımına ilişkin sözleşme hükümlerinden doğan uyuşmazlıklarda asliye hukuk mahkemesi görevli olur. Ancak bu istisnalar dışında kalan tüm işlemler idari yargının görev alanındadır.
Özetle, idari işlem niteliği taşıyan ve kamu gücüne dayanan tüm kararlar için başvurulması gereken yer idare mahkemesidir.
Sulama birliklerine karşı açılabilecek davalarda süre nasıl işler?
İdari işlemin tebliğinden veya öğrenilmesinden itibaren 60 gün içinde iptal davası açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü niteliktedir. Sulama birliği herhangi bir işlemle kişiyi borçlu kılmış ya da hizmet sağlamamışsa, kişi bu durumu öğrendiği andan itibaren 60 gün içinde yargı yoluna başvurmalıdır.
Süreyi kaçırmamak için işlemin hangi tarihte öğrenildiği ve nasıl tebliğ edildiği mutlaka kayıt altına alınmalıdır. Aksi takdirde süre aşıldığı gerekçesiyle dava reddedilir.
