Suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçu, bir suçun işlenmesiyle elde edilen eşyayı bilerek satın alan ya da kabul eden kişinin işlediği ve Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen bir suç türüdür. Bu suç, doğrudan suç işlemeyen ancak suçtan elde edilen malın dolaşımına katkı sunan kişilere yönelik cezai bir düzenlemedir. Fail, suçu bizzat işlemese bile, suça bağlı kazancı destekleyerek dolaylı biçimde suça iştirak etmiş olur.
Toplumda sıklıkla “çalıntı mal almak” olarak anlaşılan bu suç türü, sadece hırsızlık eşyasını değil, dolandırıcılık, yağma, zimmet gibi her türlü suçtan elde edilmiş mal varlığı değerlerini kapsar. Yani suçun kaynağı ne olursa olsun, suçla bağlantılı malı bilerek edinen kişi bu suçu işlemiş sayılır.
Suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçu ile yasa dışı kazancın meşrulaştırılmasının önüne geçilmesi, suç gelirlerinin toplumda yayılmasının engellenmesi ve suça zemin hazırlanmasının önlenmesi amaçlanır. Bu nedenle suçun cezai yaptırımı, sadece mala el koyma değil, aynı zamanda hapis cezasını da kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.
Suçun Yasal Dayanağı ve Cezası
Suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 165. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre;
-
Başkasına ait olup da suç işlenmesi yoluyla elde edilmiş bir malı, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden ya da bulunduran kişi cezalandırılır.
-
Bu fiili işleyen kişi hakkında 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası uygulanır.
Suçun cezası hem hapis hem de para cezasını birlikte içerebilir. Ayrıca, mala el koyma veya iadesi gibi ek yaptırımlar da söz konusu olabilir. Ceza verilirken failin suçu bilerek ve isteyerek işleyip işlemediği, suçun konusu olan malın niteliği ve değeri gibi unsurlar dikkate alınır.
Bazı durumlarda fail malın suçtan elde edildiğini bilmiyor olabilir. Bu gibi durumlarda failin bilgi düzeyi, malın olağan dışı fiyatla satılması, seri numaralarının kazınmış olması gibi şüphe uyandırıcı unsurlar değerlendirilerek ceza sorumluluğu belirlenir.
Suç Eşyasının Ne Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Suç eşyası, herhangi bir suç işlenerek elde edilen ya da suçun işlenmesinde kullanılan eşyadır. Bu eşyalar maddi değeri olan her türlü mal varlığı unsuru olabilir. Örneğin:
-
Hırsızlıkla elde edilmiş elektronik eşyalar
-
Zimmet suçu sonucunda kamu malı olarak edinilmiş taşınır veya taşınmazlar
-
Kaçakçılık yoluyla elde edilen ürünler
-
Dolandırıcılık sonucu alınmış para veya değerli evraklar
Bir eşyanın suçtan elde edildiği nasıl anlaşılır sorusu ise hukuken karmaşık bir meseledir. Failin kastı, olayın koşulları ve malın özellikleri dikkatle değerlendirilir. Özellikle olağandışı düşük fiyata satılan mallar, belgesiz ürünler veya malın yasal sahibiyle ilgili tutarsızlıklar, suç eşyası olduğuna dair ciddi emareler sayılabilir.
Suçun Manevi ve Maddi Unsurları
Bu suçun maddi unsuru, suçtan elde edilen bir malı bilerek satın alma, kabul etme veya bulundurma eylemidir. Malın suçtan elde edilmiş olması yeterlidir, fiilen malı kullandığı veya sattığı aranmaz.
Manevi unsur ise kasttır. Fail, malın suçtan elde edildiğini bilerek hareket etmelidir. Bilmeden alınan ya da iyi niyetle kabul edilen mallar bu suçu oluşturmaz. Ancak:
-
Fiyatın çok düşük olması
-
Malın orijinal belgelerinin olmaması
-
Satıcının tanınmaması ya da şüpheli davranışlar sergilemesi
gibi durumlar failin bilmesi gerektiğini gösterir. Bu durumda “olası kast” gündeme gelebilir. Yani fail kesin olarak bilmese bile, suçtan elde edilmiş olabileceğini düşünerek malı edinmişse yine ceza alabilir.
Suç Eşyasını Satın Alan Kişi Hangi Mahkemede Yargılanır?
Bu suçla ilgili davalar asliye ceza mahkemesinde görülür. Suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Yargılamada mahkeme, suç eşyasının niteliğini, failin bilgisi olup olmadığını ve olayın koşullarını değerlendirir.
Soruşturma genellikle şikâyet üzerine ya da kolluk kuvvetlerinin tespitiyle başlar. Şikâyet zorunlu olmasa da mağdurun başvurusu süreci hızlandırabilir. Savcılık tarafından yürütülen soruşturma sonucunda yeterli delil bulunursa kamu davası açılır.
Mahkeme sürecinde şu deliller değerlendirilir:
-
Malın faturası ya da yasal belgeleri
-
Alım-satım koşulları
-
Tanık beyanları
-
Kamera kayıtları
-
Bilirkişi incelemesi (özellikle teknik ürünlerde)
Tüm bu unsurlar bir araya getirilerek failin kastı ve eylemin hukuki niteliği belirlenir.
Suç Eşyasını Satın Alan Kişi Malı İade Etse Yine Ceza Alır mı?
Evet, malın iade edilmesi suçu ortadan kaldırmaz. Çünkü suçun oluşması için malın kabul edilmesi yeterlidir. Ancak iade, failin pişmanlık duyduğunu gösterdiği için hâkim cezada indirim yapabilir. Özellikle dava açılmadan önce mal iade edilirse, bu durum fail lehine değerlendirilir.
Türk Ceza Kanunu’nun etkin pişmanlık hükümleri kapsamında, bazı durumlarda cezanın tamamen kaldırılması da mümkündür. Bunun için:
-
Failin kendi isteğiyle iade yapması
-
İade zamanının soruşturma veya kovuşturma aşamasından önce olması
-
Mağdurun zararının giderilmiş olması
şartlarının birlikte bulunması gerekir. Ancak bu durum her olayda geçerli olmayabilir. Bu nedenle hukuki danışmanlık alınması sürecin doğru yönetilmesi açısından önemlidir.
Vatandaşlar Nelere Dikkat Etmeli?
Vatandaşlar, ikinci el veya elden ürün alırken şu noktalara dikkat etmelidir:
-
Fatura, garanti belgesi, ruhsat gibi belgeleri istemelidir
-
Malın piyasa değerinden çok düşük fiyatla satılmasına karşı temkinli olmalıdır
-
Satıcı hakkında bilgi edinmeli, mümkünse kimlik bilgisi ve iletişim alınmalıdır
-
İnternet üzerinden yapılan alışverişlerde güvenli ödeme sistemleri kullanılmalıdır
Bu hususlar, suç eşyasının farkında olmadan edinilmesini önleyebileceği gibi, olası bir soruşturma durumunda kişinin iyi niyetli olduğunu ispat etmesini de kolaylaştırır.
Suç Eşyasını Satın Alma veya Kabul Etme Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçu nedir?
Suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçu, bir suçun işlenmesiyle elde edilen malı bilerek satın alan, kabul eden ya da bulunduran kişinin işlediği ve Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen bir suçtur. Fail, suçu işlememiş olsa da suçtan doğan mala bilinçli şekilde sahip olarak suça dolaylı katkı sağlamış olur.
Bu suç Türk Ceza Kanunu’nda hangi maddede düzenlenmiştir?
Türk Ceza Kanunu’nun 165. maddesi, suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçunu düzenlemektedir. Bu maddeye göre suçtan kaynaklanan malı bilerek kabul eden kişiye ceza verilir.
Suç eşyası sayılan mallar nelerdir?
Hırsızlık, dolandırıcılık, yağma, zimmet gibi suçlardan elde edilen her türlü taşınır veya taşınmaz mal, suç eşyası sayılır. Yani çalıntı telefon, dolandırıcılıkla ele geçirilmiş para, zimmete geçirilen araç ya da elektronik ürünler suç eşyası kapsamına girer.
Suç eşyasının kaynağı bilinmiyorsa yine de ceza verilir mi?
Failin malın suçtan elde edildiğini bilmesi gerekir. Ancak bu bilginin doğrudan olması şart değildir. Malın çok düşük fiyatla satılması, belge olmadan devri veya şüpheli kişilerden alınması durumunda kişi bilerek hareket etmiş sayılabilir. Bu durumda ceza sorumluluğu doğar.
Suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçunun cezası nedir?
Bu suçun cezası 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezasıdır. Hâkim, malın değeri, failin kast derecesi ve olayın koşullarını göz önünde bulundurarak cezanın türünü ve miktarını belirler.
Bu suç hangi mahkemede yargılanır?
Suç eşyasını satın alma veya kabul etme suçu nedeniyle açılan davalar asliye ceza mahkemesinde görülür. Yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir. Delillerin değerlendirilmesi ve kastın tespiti bu mahkemede yapılır.
Suç eşyası geri verilirse ceza ortadan kalkar mı?
Malın iadesi suçu ortadan kaldırmaz. Ancak iade edilen mal, failin pişmanlık duyduğunu gösterebilir ve bu durum cezada indirim nedeni olabilir. Eğer iade soruşturma aşamasında yapılırsa, hâkim daha düşük bir ceza takdir edebilir.
Suç eşyasını kabul eden kişi mağdur olduğunu iddia edebilir mi?
Fail, suç eşyasını bilmeden kabul ettiğini iddia ediyorsa, bunu ispatlaması gerekir. Faturası olan, piyasasına uygun fiyattan alınmış ve resmi yolla temin edilmiş ürünlerde iyi niyet savunması daha güçlü olabilir. Ancak şüpheli bir durum varsa bu savunma yeterli görülmeyebilir.
Vatandaşlar bu suçtan korunmak için ne yapmalı?
İkinci el ya da elden ürün alırken malın faturasını istemeli, alışverişin kayıt altına alınmasına dikkat etmeli ve şüpheli koşullardan uzak durmalıdır. Bu tür önlemler, hem suça karışmayı önler hem de ileride yaşanacak hukuki sorunlarda delil teşkil eder.
