Subaylıktan çıkarılmaya karşı açılan dava, görevli askeri personelin meslekten çıkarılmasına yönelik işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle yargı yoluna başvurmasını ifade eder. Bu tür davalar, TSK personelinin disiplin, güvenlik, sağlık ya da yeterlilik gerekçeleriyle meslekten uzaklaştırılması durumunda açılmakta olup, idari yargının denetimi altındadır.
Subaylıktan Çıkarılma Nedenleri Nelerdir?
Subaylıktan çıkarılmaya neden olan işlemler genellikle Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu, 926 sayılı TSK Personel Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde yürütülür. Subaylık statüsünün sona erdirilmesi, bir idari işlem niteliğinde olup aşağıdaki gerekçelere dayanabilir:
-
Disiplin suçu veya ahlaki zafiyet: Türk Silahlı Kuvvetleri’nin disiplin ve güvenlik yapısına aykırı davranışlar,
-
Güvenlik soruşturmasında olumsuzluk: Özellikle FETÖ, PKK gibi örgütlerle ilişkilendirme iddiaları,
-
Sağlık yönünden elverişsizlik: TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’ne göre görev yapamayacak durumda olmak,
-
Yetersizlik veya performans düşüklüğü: Değerlendirme raporlarında sürekli başarısızlık gösterilmesi.
Bu gerekçelerin varlığı halinde idare, ilgili subayın meslekle ilişiğini kesebilir. Ancak bu karar, idari işlem niteliğinde olduğu için yargı denetimine açıktır.
Subaylıktan Çıkarılma İşlemi Hukuken Nasıl Denetlenir?
Subaylıktan çıkarma işlemi, yargı mercileri tarafından hukuka uygunluk yönünden denetlenebilir. Bu denetim, şekil, sebep, konu, yetki ve maksat unsurları açısından yapılır. İdari işlemin bu unsurlarından herhangi biri hukuka aykırıysa, işlem iptal edilir.
Örneğin:
-
Savunma hakkı tanınmadan işlem yapılmışsa,
-
Dayanılan gerekçe somut belgeye dayanmıyorsa,
-
Disiplin kurulu usulüne uyulmamışsa,
mahkeme bu işlemi iptal edebilir. Subaylık statüsünün sona erdirilmesine dair işlemlerde gerekçenin açıklığı ve dayanakların somutluğu büyük önem taşır.
Dava Hangi Mahkemede Açılır?
Subaylıktan çıkarma işlemleri, idari bir işlem olduğundan dolayı idare mahkemesinde iptal davası açılarak yargı yoluna gidilir. Ancak görevli mahkeme aşağıdaki durumlara göre farklılık gösterebilir:
-
Genel idari işlemlerde: İdare mahkemeleri yetkilidir.
-
Yüksek Disiplin Kurulu kararları: Genellikle Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin kapatılmasından sonra idare mahkemelerine devredilen görevler çerçevesinde değerlendirilir.
-
Olağanüstü hâl döneminde verilen KHK işlemleriyle çıkarılanlar için özel dava usulleri geçerlidir.
Dava açma süresi, işlemin tebliğinden itibaren genellikle 60 gündür. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa dava hakkı kaybedilebilir.
Davanın Kabul Edilme Şartları ve Değerlendirme Kriterleri
İptal davasının kabul edilebilmesi için, subaylıktan çıkarılma işleminin hukuka aykırı yönlerinin somut delillerle ortaya konması gerekir. Mahkemeler şu kriterlere dikkat eder:
-
İdarenin kararının gerekçesi açık ve somut mudur?
-
Subayın savunma hakkı korunmuş mudur?
-
Yürürlükteki mevzuatlara uyulmuş mudur?
-
Dayanılan suçlamalar, belgelere dayanmakta mıdır?
Bu kapsamda, dava dosyasına subaylık sicil dosyası, disiplin cezaları, savunma tutanakları, varsa tanık beyanları ve sağlık kurulu raporları gibi belgeler mutlaka sunulmalıdır. Özellikle güvenlik soruşturmasına dayalı çıkarma işlemlerinde, değerlendirme ölçütlerinin objektif ve şeffaf olması zorunludur.
Subaylıktan Çıkarılan Kişinin Hakları Nelerdir?
Subaylıktan çıkarılan kişi, yalnızca meslekten değil birçok sosyal ve ekonomik haktan da mahrum kalır. Bu nedenle hukuka aykırı çıkarma işlemine karşı dava açılması, sadece görev hakkının değil, aynı zamanda özlük haklarının korunması bakımından da önemlidir. Subaylıktan çıkarılan kişinin şu hakları bulunmaktadır:
-
İptal davası açmak
-
Yürütmenin durdurulmasını talep etmek
-
Yoksun kalınan maaş ve özlük haklarını istemek
Bu hakların kullanılabilmesi için, işlem hakkında zamanında ve bilinçli şekilde hukuki başvuru yapılması gerekir.
Dava Süreci Nasıl İlerler?
Subaylıktan çıkarma işleminin iptali için izlenmesi gereken genel süreç şu şekildedir:
-
Tebliğ edilen işlemin alınması ve gerekçesinin incelenmesi
-
Gerekirse disiplin tutanakları ve savunma yazılarının temin edilmesi
-
Yetkili idare mahkemesinde 60 gün içinde iptal davası açılması
-
Yürütmenin durdurulması talebiyle birlikte başvuru yapılması
-
Mahkeme sürecinde duruşmalar, bilirkişi incelemesi ve belge değerlendirmesi
-
İdari işlemin iptali ya da davanın reddi yönünde karar verilmesi
Eğer dava sonucunda çıkarma işlemi iptal edilirse, kişi görevine iade edilebilir ve uğradığı tüm maddi kayıpların telafisi istenebilir. Ancak ret kararı verilirse, bir üst mahkemeye başvuru yoluyla itiraz edilmesi mümkündür.
Subaylıktan Çıkarılmaya Karşı Açılan Dava Sıkça Sorulan Sorular
Subaylıktan çıkarılmaya karşı açılan dava nedir?
Subaylıktan çıkarılmaya karşı açılan dava, Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu bir subayın, idare tarafından meslekten çıkarılmasına ilişkin işlemin iptali amacıyla açılan idari davadır. Bu dava ile çıkarma kararının hukuka uygunluğu mahkemelerce denetlenir.
Subaylıktan çıkarılma kararı hangi durumlarda verilir?
Subaylıktan çıkarılma kararı, disiplin suçu, ahlaki zafiyet, güvenlik soruşturmasında olumsuzluk, sağlık sorunları, mesleki yetersizlik gibi nedenlerle verilebilir. Karar verilmeden önce, olayın niteliğine göre disiplin kurulu veya ilgili idari birim tarafından değerlendirme yapılır.
Subaylıktan çıkarma işlemi hangi mahkemede dava edilebilir?
Subaylıktan çıkarma işlemi bir idari işlem olduğu için iptali talebiyle idare mahkemelerinde dava açılır. İşlemin dayandığı gerekçe ve işlem tarihi dikkate alınarak görevli ve yetkili mahkeme belirlenir.
Subaylıktan çıkarılmaya karşı açılan davanın süresi nedir?
İlgili işlemin kişiye tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açılması gerekir. Bu süre içinde dava açılmazsa, çıkarma işlemi kesinleşir ve yargı yolu kapanır.
Subaylıktan çıkarma davasında hangi belgeler önemlidir?
Davada başarı belgeleri, disiplin sicil dosyası, varsa savunma yazıları, tanık ifadeleri, güvenlik soruşturmasına ilişkin raporlar, sağlık kurulu kararları gibi belgeler büyük önem taşır. Davacının mesleki geçmişi ve çıkarılma gerekçesine ilişkin somut veriler dikkatle değerlendirilir.
Subaylıktan çıkarılmaya karşı açılan dava ne kadar sürer?
Dava süresi mahkemenin iş yüküne, delil durumuna ve bilirkişi incelemesine göre değişmekle birlikte ortalama 8 ila 18 ay arasında sonuçlanabilir. Yürütmenin durdurulması talebi varsa bu talep daha erken değerlendirilir.
Dava kazanılırsa subaylık görevine geri dönülür mü?
Evet. Mahkeme, subaylıktan çıkarma işlemini iptal ederse, kişi eski görevine iade edilir. Ayrıca, görevde olmadığı sürede yoksun kaldığı maaş, sosyal hak ve özlük hakları da talep edilebilir.
Subaylıktan çıkarılan kişi başka haklara da başvurabilir mi?
İdare mahkemesinin kararına karşı istinaf yolu açıktır. Ayrıca hak ihlali olduğunu düşünen kişi, iç hukuk yolları tükendikten sonra Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapabilir.
Güvenlik soruşturması nedeniyle çıkarılan subay dava açabilir mi?
Evet. Güvenlik soruşturmasına dayalı çıkarma işlemi de idari bir işlem sayılır ve iptali için dava açılabilir. Ancak bu tür davalarda idarenin gizli belgelerle işlem yapması nedeniyle ispat yükü ve hukuki değerlendirme daha özel yürütülür.
Yürütmenin durdurulması talebiyle dava açılabilir mi?
Evet. Subaylıktan çıkarılan kişi, dava açarken aynı zamanda işlemin uygulanmasının durdurulmasını da talep edebilir. Mahkeme, işlem uygulanmaya devam ederse telafisi güç zarar doğabileceğini görürse yürütmeyi durdurabilir.
