Sınır dışı etme kararına itiraz davası, Türkiye’de yabancılar hakkında alınan idari göçmenlik kararlarına karşı başvurulan en önemli hukuki yollardan biridir. Geri gönderme kararı alan bir yabancı, bu karara karşı belirli süreler içinde itiraz hakkını kullanarak yargı yoluna başvurabilir. Bu süreç, hem yabancının temel haklarını hem de idarenin yetki sınırlarını doğrudan ilgilendiren ciddi bir hukuk mekanizmasıdır.
Geri Gönderme (Sınır Dışı) Kararı Nedir?
Geri gönderme kararı, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında alınan ve yabancının Türkiye’den çıkarılmasını öngören idari bir işlemdir. Bu karar, genellikle kamu düzeni veya kamu güvenliği gerekçeleriyle ya da yasal kalış hakkını kaybeden kişilere yönelik alınır.
Geri gönderme kararı alınabilecek bazı haller şunlardır:
-
Türkiye’ye yasa dışı yollarla giren ya da kalan yabancılar
-
Vize veya ikamet izni süresi dolanlar
-
Sahte belge kullananlar
-
Kamu düzeni veya güvenliğini tehdit eden kişiler
-
Uluslararası koruma başvurusu reddedilen ve karara rağmen ülkede kalmaya devam eden yabancılar
Bu karar İl Göç İdaresi Müdürlüğü tarafından alınır ve kişiye ya da yasal temsilcisine tebliğ edilir. Tebliğ sonrasında belli sürelerde yargı yoluna başvuru yapılabilir.
Sınır Dışı Kararına Karşı Hukuki Yollar
Geri gönderme kararına karşı en temel hukuk yolu, idare mahkemesinde dava açmaktır. Kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde dava açılması gerekir. Bu süre, hak düşürücü olup, süresi içinde kullanılmazsa karar kesinleşir ve uygulanabilir hale gelir.
İtiraz sürecinin işleyişi şu şekildedir:
-
Geri gönderme kararı tebliğ edilir.
-
7 gün içinde ilgili idare mahkemesine başvuru yapılır.
-
Mahkeme, yürütmenin durdurulması talebiyle birlikte davayı inceler.
-
Mahkeme kararı kesin olup, istinaf ya da temyiz yoluna başvurulamaz.
Mahkeme, kararın hukuka uygun olup olmadığını incelerken, yabancının durumu, geri gönderileceği ülkenin koşulları ve kişinin uluslararası koruma ihtiyacını dikkate alır.
Hangi Mahkemeye Başvurulur?
Geri gönderme kararına karşı başvurulacak mahkeme, kararı veren idarenin bulunduğu yer idare mahkemesidir. Yani karar Ankara İl Göç İdaresi tarafından alınmışsa, dava Ankara İdare Mahkemesi’nde açılır.
Dava dilekçesi, kişinin avukatı ya da bizzat kendisi tarafından mahkemeye sunulabilir. Cezaevinde ya da Geri Gönderme Merkezi’nde olan kişiler için, taleplerini iletecekleri merciler ve temsilciler yoluyla bu işlem yapılabilir.
Sınır dışı kararına karşı açılan dava süresince kişi genellikle Türkiye’den çıkarılamaz. Ancak mahkeme, aksi yönde açıkça bir karar verirse bu durum değişebilir.
Yargılama Sürecinde Dikkate Alınan Unsurlar
İdare mahkemesi, sınır dışı kararının hukuki dayanağını incelerken şu hususlara önem verir:
-
Yabancının Türkiye’deki aile bağları, sosyal yaşantısı ve iş durumu
-
Kişinin geri gönderileceği ülkede karşılaşabileceği tehdit ya da işkence riski
-
Uluslararası koruma başvurusunda bulunmuşsa, bu sürecin durumu
-
Geri gönderme kararının dayandığı idari nedenlerin somut olup olmadığı
Bu kapsamda mahkeme, hem ulusal mevzuat hem de Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeleri (özellikle 1951 Cenevre Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi) dikkate alarak karar verir.
Dava Açmadan Önce Bilinmesi Gerekenler
Geri gönderme kararına karşı dava açmak isteyen kişilerin dikkat etmesi gereken bazı kritik noktalar şunlardır:
-
7 günlük süreyi kaçırmamak çok önemlidir. Bu süre zarfında başvuru yapılmazsa karar kesinleşir.
-
Gerekli belgelerin (karar örneği, kimlik, pasaport, varsa ikamet belgesi vb.) hazırlanması ve dava dilekçesine eklenmesi gerekir.
-
Dava açılırken yürütmenin durdurulması talep edilmelidir. Bu talep, kişinin sınır dışı edilmesini dava sonuçlanana kadar durdurabilir.
-
Alanında uzman bir avukattan hukuki destek alınması, süreçte hak kaybı yaşanmasını engelleyebilir.
Geri Gönderme Kararının Uygulanması ve İstisnalar
Bazı hallerde geri gönderme kararı alınsa da bu karar uygulanamaz. 6458 sayılı Kanun’un 55. maddesine göre bazı kişiler hakkında sınır dışı kararı alınamaz:
-
Ciddi sağlık sorunları olanlar
-
Gebe kadınlar
-
Tedavisi devam eden ağır hastalar
-
İnsan ticareti mağdurları
-
İşkence ve kötü muamele riski olan ülkelere gönderilme riski taşıyanlar
Bu kişilerin korunması ve sınır dışı edilmemesi, hem ulusal mevzuat hem de uluslararası insan hakları normları gereğidir.
Ayrıca, bazı durumlarda sınır dışı kararı yerine idari gözetim uygulanabilir. Bu durumda yabancı, bir süre göç idaresi gözetiminde tutulur ancak ülkesine gönderilmez.
Sınır Dışı Etme Kararına İtiraz Davası Sıkça Sorulan Sorular
Sınır dışı etme kararına itiraz davası nedir?
Sınır dışı etme kararına itiraz davası, Türkiye’de İl Göç İdaresi tarafından yabancı hakkında verilen geri gönderme kararına karşı açılan bir idari davadır. Bu dava ile yabancı, sınır dışı edilmesini engellemeye çalışır.
Sınır dışı etme kararı ne zaman alınır?
Bu karar genellikle Türkiye’ye yasa dışı giriş yapan, ikamet izni sona eren, kamu düzeni için tehdit oluşturan veya hakkında suç işlediği iddiası bulunan yabancılar hakkında verilir.
Sınır dışı kararına karşı dava nasıl açılır?
Kararın kişiye tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içinde, kararı veren idarenin bulunduğu yerin idare mahkemesine dava açılır. Dava dilekçesi bizzat veya avukat aracılığıyla sunulabilir.
Sınır dışı etme kararına karşı hangi mahkemede dava açılır?
Dava, kararı veren İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nün bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılır. Örneğin, karar Ankara’da verildiyse, dava Ankara İdare Mahkemesi’nde görülür.
Sınır dışı kararına karşı dava süresi ne kadardır?
Dava açma süresi sadece 7 gündür. Bu süre tebliğ tarihinden itibaren başlar. Süre geçtikten sonra dava hakkı kaybedilir.
Sınır dışı davası sonuçlanana kadar yabancı Türkiye’den çıkarılır mı?
Dava açılırken “yürütmenin durdurulması” talep edilirse, mahkeme karar verene kadar kişi sınır dışı edilmez. Ancak bu talep kabul edilmezse, işlem uygulanabilir.
Kimler hakkında sınır dışı kararı uygulanamaz?
Ciddi sağlık sorunları olanlar, hamileler, insan ticareti mağdurları, işkence riski bulunan ülkelere gönderilme tehlikesi olan kişiler hakkında geri gönderme kararı alınsa da uygulanamaz.
Sınır dışı kararı alınan kişi gözaltında tutulabilir mi?
Evet, bu kişilerin idari gözetim altına alınması mümkündür. Bu gözetim, geri gönderme merkezlerinde yapılır ve belirli sürelerle sınırlıdır.
Sınır dışı davasını kazanmak için nelere dikkat edilmelidir?
Yabancının Türkiye’deki aile bağları, sağlık durumu, çalışma hayatı, geri gönderileceği ülkenin güvenli olup olmaması gibi unsurlar dava dilekçesinde detaylıca belirtilmelidir. Yabancıların Türkiye’de kalış hakları bu noktada önem taşır.
Geri gönderme kararına karşı avukatla başvuru yapılması şart mı?
Hayır, zorunlu değildir. Ancak dava süreci teknik ve süreye bağlı olduğu için idari işlemlere karşı dava açma süreci konusunda uzman bir avukattan yardım almak faydalı olur.
Uluslararası koruma başvurusu reddedilen biri sınır dışı edilir mi?
Evet, başvurusu kesin olarak reddedilen kişiler hakkında geri gönderme kararı verilebilir. Ancak uluslararası koruma başvurusu reddi sonrası yapılacaklar konusunda itiraz yolları tükenmemişse sınır dışı süreci durdurulabilir.
Geri gönderme merkezinde tutulan kişi ne yapabilir?
Kişi ya da avukatı, mahkemeye başvurarak hem sınır dışı kararının iptalini hem de gözetim kararının kaldırılmasını isteyebilir. Geri gönderme merkezinde gözaltı süreci bu başvurularla denetlenebilir.
