Şikayet dilekçesi ile ceza davası açma, bireylerin kendilerine veya başkalarına karşı işlenmiş olan suçları savcılığa bildirerek adli süreci başlatmalarını ifade eder. Bu yöntem, özellikle şikayete bağlı suçlarda mağdurların ya da hak sahiplerinin adli süreci başlatmak için kullandığı en temel başvuru yoludur. Ceza yargılamasının ilk adımı olan bu dilekçe, savcılığın soruşturma başlatmasına ve gerekli görmesi hâlinde kamu davası açmasına zemin hazırlar.
Şikayet dilekçesi nedir ve ne işe yarar?
Şikayet dilekçesi, bir suçun işlendiğini iddia eden kişi tarafından Cumhuriyet Başsavcılığı’na sunulan ve suçun soruşturulmasını talep eden yazılı başvurudur. Bu dilekçeyle birlikte kişi, suçu işlediğini düşündüğü kişi ya da kişileri açıkça belirtir ve mümkünse olayın detaylarını, varsa delilleriyle birlikte sunar.
Ceza hukukunda bazı suçlar, mağdurun şikâyeti olmadan kovuşturulamaz. Bu tür suçlara “şikâyete bağlı suçlar” denir. Hakaret, tehdit, özel hayatın gizliliğini ihlal gibi suçlar bu kapsama girer. Şikayet dilekçesi verilmeden savcılık bu suçlarla ilgili doğrudan işlem başlatamaz.
Şikayet dilekçesi nasıl hazırlanır?
Şikayet dilekçesi sade, açık ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır. Dilekçede olayın ne zaman, nerede ve nasıl gerçekleştiği, mağdurun kim olduğu, şüpheli kişilerin isimleri ve olayla ilgili tüm somut bilgiler yer almalıdır.
Dilekçede mutlaka şu unsurlar bulunmalıdır:
-
Başvuru yapılan makam: Cumhuriyet Başsavcılığı
-
Şikayetçinin adı, soyadı, adresi ve iletişim bilgileri
-
Olayın tarih ve yeri
-
Suçun açıklaması ve şüphelinin kimliği (biliniyorsa)
-
Olayla ilgili varsa delillerin dökümü
-
Şikayet ve cezalandırma talebi
Dilekçenin ekine varsa kamera kaydı, mesaj, görsel belge veya tanık listesi de eklenebilir. Delillerin açık ve sistemli şekilde sunulması, savcılığın soruşturmayı etkin yürütmesini kolaylaştırır.
Şikayet dilekçesi nereye verilir?
Şikayet dilekçesi, suçun işlendiği yer Cumhuriyet Başsavcılığı’na verilmelidir. Ancak mağdurun ikamet ettiği yer savcılığına da başvuru yapılabilir. Dilekçe, bizzat teslim edilebileceği gibi, avukat aracılığıyla da sunulabilir. Bazı durumlarda e-Devlet üzerinden UYAP Vatandaş Portalı aracılığıyla da şikayet başvurusu yapılabilir.
Ceza davasının başlatılabilmesi için şikayet süresine dikkat edilmelidir. Şikayete bağlı suçlarda bu süre, failin ve suçun öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır. Bu sürenin geçmesi hâlinde dava açılması mümkün olmaz.
Şikayet dilekçesi ile hangi suçlar için dava açılabilir?
Tüm suçlar için şikayet dilekçesi verilebilir; ancak bazı suçlar şikâyet şartına bağlıdır. Bu suçlar şikayet olmaksızın resen soruşturulamaz. Aşağıda şikâyete bağlı bazı suç türleri yer almaktadır:
-
Hakaret
-
Tehdit
-
Kişisel verilerin izinsiz paylaşılması
-
Özel hayatın gizliliğini ihlal
-
Konut dokunulmazlığının ihlali
-
Hırsızlık (belirli durumlarda)
-
Dolandırıcılık (zarar görenin şikâyetine bağlı hâllerde)
Şikayet zorunluluğu olmayan ağır suçlar (örneğin cinayet, cinsel saldırı gibi) söz konusu olduğunda da vatandaşlar savcılığa başvurarak dilekçeyle suç ihbarında bulunabilir.
Şikayet dilekçesi ile ceza davası hemen açılır mı?
Hayır. Şikayet dilekçesi verilmesi, ceza davasının otomatik olarak açılacağı anlamına gelmez. Savcılık önce ön değerlendirme yapar ve şikayetin konusu olan olayla ilgili olarak soruşturma aşamasını başlatır. Bu aşamada savcılık şüpheliyi, mağduru, tanıkları dinleyebilir; delil toplayabilir.
Yeterli şüphe varsa savcı iddianame düzenleyerek ceza davası açar. Aksi durumda kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (takipsizlik kararı) verir. Takipsizlik kararına karşı ise mağdurun itiraz hakkı bulunmaktadır.
Ceza davası açıldıktan sonra ne olur?
Ceza davası açıldığında, iddianame mahkemece kabul edilir ve yargılama süreci başlar. Mahkeme duruşma günü belirler, sanık ve müştekiyi çağırır. Duruşmalarda taraflar ifade verir, deliller değerlendirilir.
Yargılama sonucunda mahkeme ya mahkûmiyet, ya beraat, ya da bazı durumlarda davanın düşmesi gibi kararlar verir. Mahkûmiyet hâlinde sanığa adli para cezası veya hapis cezası verilebilir.
Şikayet dilekçesi geri çekilirse ne olur?
Şikâyete bağlı suçlarda dilekçenin geri çekilmesi hâlinde ceza davası düşer. Ancak bu, yalnızca kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar için geçerlidir. Ağır suçlarda şikayet geri çekilse bile kamu davası devam eder.
Şikayetin geri alınması yalnızca bir kez mümkündür. Bu işlem yapıldıktan sonra yeniden şikayet hakkı doğmaz. Bu nedenle geri çekme işlemi dikkatle değerlendirilmelidir.
Şikayet Dilekçesi ile Ceza Davası Açma Sıkça Sorulan Sorular
Şikayet dilekçesi ile ceza davası açma nedir?
Şikayet dilekçesi ile ceza davası açma, bir suçun mağduru ya da tanığı olan kişinin Cumhuriyet Başsavcılığı’na yazılı başvuru yaparak suçun soruşturulmasını ve kamu davası açılmasını talep etmesidir. Özellikle şikayete bağlı suçlarda adli sürecin başlaması bu dilekçeye bağlıdır.
Şikayet dilekçesi ceza davası açmak için yeterli midir?
Şikayet dilekçesi ceza davası açılması için ilk adımdır, ancak tek başına dava açılmasını garanti etmez. Savcılık dilekçeyi değerlendirerek delilleri toplar, şüpheliyi ve tanıkları dinler. Yeterli şüphe oluşursa iddianame düzenlenir ve ceza davası başlatılır. Aksi halde takipsizlik kararı verilebilir.
Hangi suçlarda şikayet dilekçesi ile ceza davası açılabilir?
Tüm suçlar için şikayet dilekçesi verilebilir ancak bazı suçlar şikâyete bağlıdır. Hakaret, tehdit, özel hayatın gizliliğini ihlal, konut dokunulmazlığının ihlali gibi suçlarda savcılık şikayet olmadan işlem yapamaz. Ağır suçlarda ise şikayet zorunlu değildir, savcılık doğrudan resen işlem yapar.
Şikayet dilekçesi nereye verilir?
Şikayet dilekçesi, suçun işlendiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığı’na verilir. Mağdurun bulunduğu yer savcılığına da başvuru yapılabilir. Dilekçe, elden teslim edilebileceği gibi bir avukat aracılığıyla veya UYAP Vatandaş Portalı üzerinden elektronik olarak da sunulabilir.
Şikayet dilekçesi nasıl yazılır?
Dilekçe sade ve açık olmalıdır. Olayın tarihi, yeri, tarafları, suça dair detaylar, varsa deliller ve tanıklar belirtilmelidir. Şikayetçi kimliğini, iletişim bilgilerini ve olayla ilgili taleplerini açıkça ifade etmelidir. Delillerin dikkatli şekilde sunulması soruşturmanın etkinliğini artırır.
Şikayet dilekçesiyle dava açıldıktan sonra süreç nasıl ilerler?
Dilekçeden sonra savcılık soruşturma başlatır. Deliller toplanır, tanıklar dinlenir. Savcı yeterli şüphe oluştuğuna kanaat getirirse iddianame düzenler ve mahkeme dava açar. Mahkeme iddianameyi kabul ederse duruşma süreci başlar ve sanık yargılanır.
Şikayet dilekçesi ile ceza davası ne kadar sürede sonuçlanır?
Davanın süresi suçun niteliğine, delil durumuna ve mahkemenin iş yüküne göre değişir. Basit suçlar birkaç ayda sonuçlanabilirken, karmaşık dosyalar yıllar sürebilir. Soruşturma ve kovuşturma evrelerinin ayrı süreleri vardır.
Şikayet dilekçesi geri çekilirse dava düşer mi?
Şikâyete bağlı suçlarda, dilekçenin geri çekilmesi hâlinde ceza davası düşer. Ancak ağır suçlar ve şikâyete bağlı olmayan fiillerde geri çekme davayı etkilemez, kamu davası devam eder. Şikâyet bir kez geri çekildikten sonra yeniden yapılamaz.
Şikayet süresi ne kadardır?
Şikâyete bağlı suçlarda şikâyet süresi, şikayetçinin suç ve faili öğrenmesinden itibaren 6 aydır. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa şikayet hakkı düşer ve kamu davası açılamaz. Sürenin kaçırılması hak kaybına neden olur.
Şikayet dilekçesiyle ilgili verilen takipsizlik kararına itiraz edilebilir mi?
Evet. Savcılık tarafından verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair karara karşı, mağdur ya da müşteki 15 gün içinde sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir. Mahkeme itirazı haklı bulursa soruşturmanın devamına karar verebilir.
