Savcılığa suç duyurusunda bulunma işlemi, bir kişinin suça tanık olması veya mağduriyet yaşaması hâlinde durumu adli makamlara bildirmesini ve adli sürecin başlatılmasını sağlamasını ifade eder. Bu işlem, suçun soruşturulması ve gerektiğinde ceza davası açılması açısından son derece önemli bir ilk adımdır. Her vatandaş, bir suç işlendiğini öğrendiğinde veya yaşadığında savcılığa başvurarak bu hakkını kullanabilir.
Suç duyurusu nedir ve hangi amaçla yapılır?
Suç duyurusu, bir suç işlendiğine dair bilgi, gözlem veya mağduriyetin Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirilmesidir. Amaç, savcının olayı soruşturması ve suçun işlendiği kanaatine varılırsa kamu davası açmasıdır. Duyuruyu yapan kişi mağdur olabileceği gibi, tanık ya da tamamen üçüncü bir şahıs da olabilir.
Bu bildirim, yalnızca kişisel mağduriyetin giderilmesi için değil, aynı zamanda toplum düzeninin korunması açısından da önemlidir. Bazı suçlar şikâyete bağlıdır, yani mağdurun başvurmaması hâlinde soruşturma yapılmaz. Ancak şikâyete bağlı olmayan suçlarda savcı, duyuruyu alır almaz resen soruşturma başlatabilir.
Savcılığa suç duyurusu nasıl yapılır?
Savcılığa suç duyurusunda bulunmak için Cumhuriyet Başsavcılığı’na yazılı bir dilekçe sunulur. Dilekçede olayın özeti, suçun işlendiği tarih ve yer, varsa şüphelinin kimliği ve sunulabilecek deliller belirtilir. Dilekçeyi bizzat vermek mümkündür, ayrıca avukat aracılığıyla veya UYAP Vatandaş Portalı üzerinden elektronik olarak da başvuru yapılabilir.
Dilekçede bulunması gereken temel unsurlar:
-
Suç duyurusunun yapıldığı savcılığın adı
-
Şikayetçi ya da ihbarcının adı, soyadı, adresi, T.C. kimlik numarası
-
Suçun özeti, zamanı, yeri, olayın anlatımı
-
Şüpheli kişi veya kişilerin kimlik bilgileri (biliniyorsa)
-
Tanıklar ve delil bilgileri (mesaj, görüntü, kamera kaydı, yazışma vb.)
-
Açıkça soruşturma yapılması talebi
Savcılığa verilen dilekçede imza ve tarih eksiksiz olmalıdır. Ayrıca, olayla ilgili sunulabilecek her belge dilekçeye ek olarak verilmelidir.
Suç duyurusunun ardından savcılık ne yapar?
Savcılık, suç duyurusu üzerine soruşturma başlatıp başlatmama kararı verir. Eğer sunulan bilgiler suça işaret ediyorsa, Cumhuriyet savcısı re’sen soruşturma yetkisini kullanarak olayla ilgili delil toplar, tarafları dinler ve şüpheli hakkında işlem yapar.
Soruşturma sonunda savcı şu üç karardan birini verir:
-
Kovuşturmaya yer olmadığı kararı (takipsizlik): Suçun işlendiğine dair yeterli şüphe bulunmuyorsa.
-
İddianame düzenlenmesi: Yeterli şüphe varsa kamu davası açılır.
-
Uzlaştırma veya ön ödeme gibi alternatif yolların uygulanması: Uygun suç tiplerinde tercih edilir.
Takipsizlik kararı verilen durumlarda mağdur bu karara itiraz edebilir. Bu itiraz, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde sulh ceza hâkimliğine yapılmalıdır.
Hangi durumlarda suç duyurusunda bulunulmalıdır?
Suç duyurusunda bulunmak bir hak olduğu kadar, bazı durumlarda yasal bir yükümlülüktür. Örneğin kamu görevlileri, görevleri sırasında öğrendikleri suçları bildirmekle yükümlüdür. Aksi takdirde suçu bildirmeme suçu oluşabilir.
Vatandaş olarak, özellikle şikâyete bağlı suçlara maruz kalındığında zaman kaybetmeden savcılığa başvurmak gereklidir. Hak kaybı yaşanmaması için:
-
Şikâyet süresi (genellikle 6 ay) geçirilmemelidir.
-
Deliller korunmalı ve gecikmeden sunulmalıdır.
-
Tanıklar ve belgeler başvuru anında hazır olmalıdır.
Hakaret, tehdit, dolandırıcılık, özel hayatın gizliliğini ihlal gibi suçlar için vatandaşlar sıklıkla savcılığa suç duyurusunda bulunmaktadır.
Suç duyurusu hangi mahkemeye intikal eder?
Suç duyurusunun yapılacağı yer savcılık olsa da, eğer dava açılırsa bu dosya ilgili ceza mahkemesine gönderilir. Suçun niteliğine göre:
-
Asliye ceza mahkemesi: Hafif suçlar için
-
Ağır ceza mahkemesi: 10 yılı aşan hapis cezası öngörülen suçlar için
-
Çocuk mahkemesi: Suç tarihinde 18 yaşını doldurmamış çocuklar için
mahkemeler yetkilidir. Yetkili mahkeme kural olarak suçun işlendiği yerin mahkemesidir.
Suç duyurusunda bulunmanın yasal süresi var mıdır?
Şikâyete bağlı suçlar için şikayet süresi, suçun ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa şikayet hakkı düşer. Diğer suçlarda süre sınırlaması yoktur, ancak ceza davası zamanaşımı süresi içinde açılmalıdır. Zamanaşımı süreleri suçun türüne göre değişiklik gösterir.
Şikâyet süresinin geçirilmesi halinde adli başvuru yapılamaz, dava açılmaz ve ceza verilmez. Bu nedenle mağdur ya da ihbarcı, hak kaybına uğramamak için sürelere dikkat etmelidir.
Suç duyurusunda bulunurken avukat tutmak zorunlu mudur?
Hayır, suç duyurusunda bulunmak için avukat tutulması zorunlu değildir. Her vatandaş bireysel olarak başvuru yapabilir. Ancak olay karmaşıksa, deliller çoksa ya da hukuki süreçle ilgili endişe varsa bir ceza avukatından destek almak sürecin daha sağlıklı yürütülmesini sağlar.
Savcılığa Suç Duyurusunda Bulunma İşlemi Sıkça Sorulan Sorular
Savcılığa suç duyurusunda bulunma işlemi nedir?
Savcılığa suç duyurusunda bulunma işlemi, bir kişinin suç işlendiğini düşünerek durumu Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirmesidir. Bu bildirim sayesinde savcılık gerekli gördüğü takdirde soruşturma başlatır ve olayın yargı sürecine taşınıp taşınmayacağına karar verir.
Savcılığa suç duyurusu nasıl yapılır?
Suç duyurusu genellikle yazılı bir dilekçeyle yapılır. Bu dilekçe doğrudan Cumhuriyet Başsavcılığı’na verilir. Dilekçede olayın tarihi, yeri, şüphelinin kimliği (biliniyorsa), suçun açıklaması ve varsa deliller yer almalıdır. Başvuru şahsen yapılabileceği gibi avukat aracılığıyla veya e-Devlet üzerinden de gerçekleştirilebilir.
Suç duyurusunda bulunmak için avukat şart mı?
Hayır, suç duyurusunda bulunmak için avukat zorunlu değildir. Her vatandaş bireysel olarak savcılığa başvurarak suç duyurusunda bulunabilir. Ancak olayın karmaşık olduğu veya ciddi hukuki sonuçlar doğurabileceği durumlarda bir ceza avukatı ile süreci yürütmek daha sağlıklı olabilir.
Suç duyurusunda bulunduktan sonra ne olur?
Savcılık, yapılan suç duyurusunu değerlendirerek bir soruşturma başlatıp başlatmamaya karar verir. Yeterli şüphe oluşursa delil toplanır, tanıklar dinlenir ve şüpheli hakkında iddianame hazırlanabilir. Aksi takdirde kovuşturmaya yer olmadığı kararı (takipsizlik) verilebilir.
Suç duyurusu hangi durumlarda yapılmalıdır?
Kişi, bir suçun işlendiğini doğrudan yaşadıysa veya buna tanık olduysa savcılığa suç duyurusunda bulunabilir. Özellikle şikayete bağlı suçlarda (hakaret, tehdit gibi) duyurunun zamanında yapılması önemlidir. Şikayet süresi, suç ve fail öğrenildikten sonra genellikle 6 aydır.
Suç duyurusu hangi savcılığa yapılır?
Suçun işlendiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığı’na yapılması esastır. Ancak mağdurun bulunduğu yer savcılığına da başvuru yapılabilir. Önemli olan suçun yer ve zaman bilgilerini net şekilde dilekçeye yazmaktır. Dilekçe ilgili savcılığa yönlendirilir.
Suç duyurusuna rağmen dava açılmazsa ne yapılabilir?
Eğer savcılık suç duyurusu sonucunda dava açmaya gerek görmezse takipsizlik kararı verir. Bu karara karşı, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde sulh ceza hâkimliğine itiraz edilebilir. Mahkeme itirazı haklı bulursa, soruşturmanın devam etmesine karar verebilir.
Suç duyurusunda bulunmanın herhangi bir riski var mıdır?
Gerçek dışı beyanlarla iftira atmak veya yalan beyanda bulunmak hukuken suçtur. Bu nedenle suç duyurusu yapılırken somut bilgilerle, dürüst şekilde başvuru yapılmalıdır. Aksi hâlde suç uydurma veya iftira suçlamasıyla karşılaşılabilir.
Savcılığa yapılan suç duyurusu ne kadar sürede sonuçlanır?
Bu sürecin süresi suçun niteliğine, delil durumuna ve savcılığın iş yüküne göre değişir. Basit dosyalar birkaç hafta içinde sonuçlanabilirken, daha karmaşık soruşturmalarda bu süreç aylar sürebilir. Her durumda savcılık soruşturmayı makul sürede tamamlamakla yükümlüdür.
