Şartlı mülteci statüsünün reddine karşı dava, üçüncü bir ülkeye yerleştirilinceye kadar Türkiye’de geçici olarak korunma talep eden bir yabancının başvurusunun Göç İdaresi tarafından reddedilmesi durumunda, bu karara karşı idare mahkemesinde açılabilecek olan iptal davasıdır. Bu dava sayesinde başvuran, hukuki güvence altına alınmış olan statüsünü yargı denetimiyle elde etme hakkını korur.
Şartlı Mülteci Statüsü Nedir ve Kimleri Kapsar?
Şartlı mülteci, 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin coğrafi sınırlaması nedeniyle yalnızca Avrupa ülkeleri dışından gelen ve mülteci şartlarını taşıyan kişilere verilen statüdür. Türkiye, sözleşmeyi bu coğrafi çekinceyle kabul ettiği için Avrupa dışından gelen sığınmacılara mülteci yerine şartlı mülteci statüsü tanır.
Bu statü, kişiye Türkiye’de uzun süreli kalma hakkı vermez ancak üçüncü bir ülkeye yerleştirilene kadar sınır dışı edilmeden ve temel haklardan faydalanarak Türkiye’de kalmasına olanak tanır. Şartlı mültecilik başvurusu, Göç İdaresi İl Müdürlüklerine yapılır ve kişisel beyanlar, deliller ve ülke koşulları değerlendirilerek sonuçlandırılır.
Red Kararı Ne Anlama Gelir ve Hangi Nedenlerle Verilir?
Şartlı mülteci statüsü başvurusunun reddedilmesi, kişinin bu statüye uygun görülmediği anlamına gelir. Göç İdaresi, başvuranın zulüm veya ciddi zarar tehlikesi altında olmadığına kanaat getirmişse ya da beyanlarını tutarsız bulmuşsa red kararı verebilir. Red gerekçeleri arasında şunlar yer alabilir:
-
Başvuru sahibinin beyanlarının inandırıcı olmaması
-
Kendi ülkesine güvenli şekilde dönebileceğine dair kanaat oluşması
-
Uluslararası korumaya ihtiyaç duymadığına dair tespit yapılması
-
Alternatif korunma yollarının bulunması
-
Kamu düzeni veya güvenliği açısından tehdit oluşturması
Red kararı yazılı olarak tebliğ edilir ve hukuki itiraz süresi başlar.
Red Kararına Karşı Dava Hangi Mahkemede ve Ne Kadar Sürede Açılır?
Red kararına karşı açılacak dava, başvurucunun bulunduğu ildeki idare mahkemesinde açılır. Tebligat tarihinden itibaren 15 gün içerisinde dava açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü nitelikte olup, sürenin kaçırılması halinde yargı yolu kapanır.
Davada, red kararının hukuka aykırılığı somut gerekçelerle ortaya konmalıdır. Dilekçede yer alması gerekenler şunlardır:
-
Red kararının tarih ve sayısı
-
Başvurucunun kimlik ve iletişim bilgileri
-
Red gerekçelerine karşı hukuki ve fiili itirazlar
-
Deliller, belge ve beyanlar
-
Başvurucunun özel durumu (çocuk, kadın, sağlık, travma vb.)
Dava Sürecinde Sınır Dışı Edilme Riski Var mı?
Dava açılması, idari işlemin yürütmesini otomatik olarak durdurmaz. Ancak mahkemeden ayrıca yürütmenin durdurulması talebinde bulunulabilir. Mahkeme bu talebi uygun bulursa, dava sonuna kadar kişi sınır dışı edilemez. Aksi takdirde, geri gönderme kararı uygulanabilir.
Bu süreçte özellikle geri gönderme yasağı ilkesi gereğince, kişinin hayati riski olan bir ülkeye gönderilmesi hukuka aykırı kabul edilir. Bu nedenle her aşama titizlikle takip edilmelidir.
Dava Açmak İçin Avukat Tutmak Zorunlu mu?
Hayır, şartlı mülteci statüsünün reddine karşı dava açmak için avukat tutmak zorunlu değildir. Kişi bizzat başvuruda bulunabilir. Ancak, sürecin karmaşıklığı ve dil bariyerleri nedeniyle yabancılar hukuku alanında uzman bir avukatla çalışılması önerilir.
Dava açacak kişinin ekonomik durumu yetersizse, bağlı bulunduğu baro üzerinden adli yardım başvurusu yaparak ücretsiz avukat talep etme hakkı da bulunmaktadır.
Dava Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
İdare mahkemelerinde açılan bu tür davalar genellikle 4 ila 8 ay arasında sonuçlanır. Ancak bu süre mahkemenin iş yüküne, davanın karmaşıklığına ve talep edilen ek incelemelere göre değişebilir. Dava sonunda mahkeme, red kararını iptal edebilir veya davayı reddedebilir.
Red kararının iptali halinde, başvurucunun şartlı mülteci statüsü kazanması için başvurusu yeniden değerlendirilir. Aksi durumda ise sınır dışı işlemi gündeme gelir.
Mahkeme Kararı Olumsuz Olursa Ne Yapılabilir?
İlk derece mahkemesi davayı reddederse, başvurucu bölge idare mahkemesine istinaf başvurusu yapabilir. Bu başvuru 30 gün içinde yapılmalıdır. İstinaf da olumsuz sonuçlanırsa, başvurucunun bireysel başvuru hakkı bulunmaktadır:
-
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru
Bu başvurular, başvurucunun temel insan haklarının ihlal edildiği iddiasına dayanmalıdır.
Red Kararı Kesinleşirse Ne Olur?
Karar kesinleşirse, başvurucunun Türkiye’de yasal olarak kalma hakkı sona erer. Bu durumda Göç İdaresi, sınır dışı işlemlerini başlatabilir. Kişi gönüllü olarak ülkesine dönebilir ya da zorla geri gönderilebilir. Ancak bu işlemlere karşı da yargı yolları açıktır:
-
İdari gözetim kararına itiraz yolları
Bu süreçler, başvurucunun durumu dikkate alınarak yürütülür ve geri gönderme yasağına aykırı bir işlem yapılamaz.
Şartlı Mülteci Statüsünün Reddi̇ne Karşı Dava Sıkça Sorulan Sorular
Şartlı mülteci statüsünün reddine karşı dava nedir?
Şartlı mülteci statüsünün reddine karşı dava, Avrupa dışından gelen ve sığınma talebi Türkiye tarafından kabul edilmeyen yabancıların, red kararının iptali için idare mahkemesinde açtığı dava türüdür. Bu dava ile başvurucunun statü talebi yargı denetimine taşınır.
Şartlı mülteci statüsü ne anlama gelir?
Şartlı mülteci, 1951 Cenevre Sözleşmesi’ndeki coğrafi sınırlama nedeniyle sadece Avrupa dışından gelen, zulüm riski altındaki kişilere tanınan geçici koruma statüsüdür. Kişi, üçüncü bir ülkeye yerleştirilene kadar Türkiye’de barınma ve temel haklara erişim imkânı elde eder.
Şartlı mültecilik başvurusu neden reddedilir?
Red kararı genellikle başvurucunun inandırıcı beyanlarda bulunamaması, ülkesine dönmesinde hayati tehlike olmaması ya da kamu düzeni açısından risk teşkil etmesi gibi gerekçelerle verilir. Başvurunun kötü niyetli veya tekrar eden nitelikte olması da red sebebi olabilir.
Red kararına karşı hangi mahkemede dava açılır?
Şartlı mülteci statüsünün reddine karşı açılacak dava, başvurucunun ikamet ettiği yerdeki idare mahkemesinde açılır. Bu mahkeme, idarenin verdiği kararın hukuka uygunluğunu denetler.
Dava açma süresi kaç gündür?
Red kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde dava açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü olduğundan, süresi içinde başvuru yapılmazsa dava hakkı kaybedilir.
Dava sürecinde sınır dışı edilme riski var mıdır?
Dava açılması sınır dışı işlemini otomatik olarak durdurmaz. Ancak mahkemeye yürütmenin durdurulması talebi yapılabilir. Mahkeme bu talebi kabul ederse kişi dava süresince sınır dışı edilemez.
Dava ne kadar sürer?
Davanın sonuçlanma süresi genellikle 4 ila 8 ay arasında değişir. Mahkemelerin iş yükü, dosya kapsamı ve tarafların sunduğu belgeler süreyi etkileyebilir. Karar olumsuz olursa üst mahkemelere başvuru yapılabilir.
Dava reddedilirse hangi yollar izlenebilir?
İlk derece mahkemesi davayı reddederse başvurucu, bölge idare mahkemesine istinaf başvurusu yapabilir. İstinaf da ret verirse Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru seçenekleri değerlendirilmelidir.
Avukat tutmak zorunlu mu?
Hayır, zorunlu değildir. Başvurucu kendisi dava açabilir. Ancak sürecin teknik yapısı ve hak kaybı riskleri nedeniyle yabancılar hukuku alanında deneyimli bir avukatla çalışılması önemle tavsiye edilir. Geliri yetersiz olanlar adli yardım başvurusunda bulunabilir.
Karar kesinleşirse kişi Türkiye’den sınır dışı edilir mi?
Evet, red kararı kesinleşirse kişi hakkında sınır dışı işlemi başlatılabilir. Ancak bu işleme karşı da yargı yolu açıktır. Kişi, sınır dışı etme kararına karşı dava açma süresi içinde başvurarak hakkını koruyabilir. Ayrıca riskli ülkelere gönderilme yasağı olan geri gönderme yasağı ilkesi de dikkate alınır.
