Şantaj suçu, bir kimsenin, başkasını hukuka aykırı ya da ahlaka aykırı şekilde bir şeyi yapmaya, yapmamaya veya katlanmaya zorlaması amacıyla tehditte bulunmasıdır. Bu suç, mağdurun özgür iradesi üzerinde baskı kurarak menfaat elde etme amacını taşıyan ağır bir suç tipidir ve Türk Ceza Kanunu’nun 107. maddesinde düzenlenmiştir. Şantaj suçunun temel özelliği, tehdit unsuru ile birlikte çıkar sağlama niyetinin bulunmasıdır.
Şantaj Suçunun Tanımı ve Unsurları
Şantaj suçu, failin mağdura yönelik olarak bir zarar tehdidinde bulunması ve bu tehdit yoluyla mağdurdan belirli bir davranış beklentisi içinde olması durumunda meydana gelir. Türk Ceza Kanunu’na göre bu suçun oluşması için iki temel unsur gereklidir: tehdit ve menfaat sağlama amacı.
Şantaj suçu şu şekilde gerçekleşebilir:
-
Kişinin, hukuka aykırı bir davranışta bulunmaya zorlanması
-
Kişinin, bir şeyi yapmamaya veya katlanmaya mecbur bırakılması
-
Bu zorlamanın tehdit veya ifşa tehdidiyle gerçekleştirilmesi
Örneğin, özel bir fotoğrafı yayımlamakla tehdit edip para istemek ya da geçmişteki bir suçun ortaya çıkarılması tehdidiyle iş yerinden haksız menfaat elde etmek gibi eylemler şantaj suçu kapsamındadır.
“Mağdurun rızası olsa bile şantaj suçu oluşabilir” ifadesi, bu suçun kamu düzenine aykırı yönünü vurgular ve cezai takibin rıza ile ortadan kalkamayacağını gösterir.
Şantaj Suçunun Cezası ve Nitelikli Halleri
Şantaj suçunun temel hali için Türk Ceza Kanunu’nda bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası öngörülmektedir. Ancak suçun işleniş biçimine göre cezada artırım yapılabilir.
Nitelikli halleri şunlardır:
-
Suçun basın yoluyla veya kamuoyuna açık mecralarda işlenmesi
-
Suçun kamu görevlisi sıfatıyla veya görevin sağladığı yetki kötüye kullanılarak işlenmesi
-
Suçun mağdurun özel hayatına dair görüntü veya bilgiler kullanılarak işlenmesi
Bu durumlarda fail hakkında daha ağır cezalar verilebilir. Ayrıca mağdurun içine düştüğü zorlayıcı durum da mahkemeler tarafından dikkate alınarak cezanın alt ve üst sınırları belirlenir.
“Özel hayata ilişkin görüntülerle tehdit etmek şantaj suçunun en ağır şeklidir” ifadesi, mağdurun kişisel haklarının ağır ihlaline dikkat çeker.
Şantaj Suçunda Şikayet Süreci ve Yargılama Usulü
Şantaj suçu, şikayete bağlı suçlar arasında yer almaz. Cumhuriyet savcılığı, suçun işlendiğini öğrendiğinde doğrudan soruşturma başlatabilir. Bu nedenle mağdurun şikayetçi olup olmaması yargılama sürecini engellemez.
Yargılama Asliye Ceza Mahkemesi’nde yürütülür. Suçun ağırlığı ve failin konumu gibi durumlara göre mahkemenin yetkisi değişebilir. Delil olarak dijital mesajlar, ses kayıtları, kamera görüntüleri ve tanık beyanları kullanılabilir.
“Şantaj suçu şikayete bağlı değildir” cümlesi, mağdurların korkarak geri çekilmesi halinde bile kamu adına yargılama yapılabileceğini gösterir.
Şantaj Suçunda Uzlaşma ve HAGB Uygulaması
Şantaj suçu, uzlaştırma kapsamında değildir. Suçun mağdurla fail arasında uzlaşmayla kapanması mümkün değildir. Aynı şekilde, suçun niteliğine göre mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verebilir, ancak bu tamamen hâkimin takdirindedir.
HAGB uygulanabilmesi için sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmaması, mağdurun zararının giderilmesi ve mahkemeye karşı iyi niyetli davranış sergilenmesi gerekmektedir.
Şantaj Suçunun Diğer Suçlarla Farkı
Şantaj suçu çoğu zaman tehdit, hakaret ya da özel hayatın gizliliğini ihlal suçlarıyla karıştırılır. Ancak her suçun kendine özgü unsurları vardır:
-
Tehdit suçu, kişide korku yaratmaya yöneliktir; menfaat amacı aranmaz.
-
Hakaret suçu, onur kırıcı söz ve davranışları içerir.
-
Özel hayatın gizliliğini ihlal, bir kimsenin kişisel bilgilerinin izinsiz paylaşılmasıdır.
Şantaj suçunda tehdit unsuru, mağdurun bir şeyi yapması ya da yapmaması için bir baskı aracıdır ve genellikle maddi ya da manevi çıkar sağlama amacı taşır.
“Şantaj suçunda tehdit menfaat amacıyla yapılır” ifadesi, bu suçu tehditten ayıran temel noktadır.
Şantaj Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Şantaj suçunun cezası nedir?
Şantaj suçunun temel cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır. Ancak suçun basın-yayın yoluyla işlenmesi, kamu görevlisi sıfatıyla işlenmesi veya özel hayata ilişkin verilerin kullanılması gibi nitelikli hallerde ceza daha ağır olabilir. Ayrıca mahkemeler ceza verirken mağdurun maruz kaldığı baskıyı da dikkate alır.
Şantaj suçu şikayete tabi midir?
Hayır, şantaj suçu şikayete bağlı değildir. Mağdurun şikayetinden bağımsız olarak Cumhuriyet savcılığı re’sen soruşturma başlatabilir. Bu, mağdurun korku ya da baskı altında şikayet edememesi ihtimali göz önünde bulundurularak düzenlenmiş bir koruma mekanizmasıdır.
Şantaj suçunda HAGB (hükmün açıklanmasının geri bırakılması) uygulanabilir mi?
Şantaj suçunun niteliğine ve sanığın sabıka kaydına göre HAGB uygulanabilir. Ancak bu karar, mahkemenin takdirindedir. Sanığın sabıkasız olması, mağdurun zararının giderilmesi ve pişmanlık gibi unsurlar HAGB kararını etkileyebilir.
