Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, bireylerin kişisel yaşam alanlarına yönelik izinsiz müdahaleleri cezalandırmayı amaçlayan, Türk Ceza Kanunu’nun 134. maddesinde düzenlenen bir suç tipidir. Bu suç, kişinin özel hayatına dair görüntülerin, ses kayıtlarının veya bilgilerin izinsiz şekilde elde edilmesi, ifşa edilmesi ya da yayılması hâllerinde oluşur. Günümüzde gelişen iletişim araçları ve sosyal medya platformları nedeniyle özel hayatın gizliliği ihlalleri daha sık gündeme gelmektedir.
Özel Hayatın Gizliliği Hangi Davranışlarla İhlal Edilir?
Bu suç, çeşitli davranışlarla işlenebilir. Türk Ceza Kanunu’na göre özel hayatın gizliliğini ihlal suçu;
-
Kişinin özel alanında yaptığı konuşmaları kaydetmek
-
Ev, ofis, araç gibi kapalı alanlarda gizlice ses veya görüntü almak
-
Gizli kamera veya ses kayıt cihazı yerleştirmek
-
Kişiye ait görüntüleri veya ses kayıtlarını rızası dışında ifşa etmek
-
Sosyal medya veya başka dijital mecralarda bu içerikleri yaymak
şeklindeki eylemlerle gerçekleşebilir. Önemli olan, kişinin özel hayatına dair olan bilgilerin izinsiz şekilde elde edilmesi veya üçüncü kişilerle paylaşılmasıdır.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Şartları Nelerdir?
Bu suçun oluşması için şu temel şartların bir arada bulunması gerekir:
-
Müdahale edilen alan, kişinin özel yaşam alanı olmalıdır
-
Eylem rızaya dayanmamalıdır
-
Fiil, kişiye ait ses, görüntü veya bilgi ile ilgili olmalıdır
-
Eylemin kasıtlı olarak gerçekleştirilmiş olması gerekir
Kamuya açık alanlarda gerçekleşen davranışlar, bu suç kapsamında değerlendirilmeyebilir. Ancak gizlice yapılan kayıtlar ya da kişisel mahremiyetin ihlali hâlinde suç oluşur. Mahkemeler, olayın gerçekleştiği yer, kullanılan araçlar ve kasıt unsurlarını değerlendirerek suçun oluşup oluşmadığına karar verir.
Suçun Cezası Nedir ve Hangi Mahkemede Yargılanılır?
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, şikâyete bağlı bir suçtur. Suçun işlenmesi hâlinde mağdurun 6 ay içinde şikâyette bulunması gerekir. Bu sürenin geçirilmesi hâlinde yargılama yapılamaz.
Türk Ceza Kanunu’na göre:
-
Kişinin özel hayatına ilişkin görüntü veya seslerin gizlice kayda alınması: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis
-
Elde edilen verilerin ifşa edilmesi: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis
-
Suçun basın-yayın yoluyla işlenmesi: Ceza yarı oranında artırılır
Dava, suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesinde görülür. Suçun niteliğine göre delillerin toplanması, dijital içeriklerin incelenmesi ve tanık beyanları sürecin önemli parçalarıdır.
Özel Hayatın Gizliliği İhlalinde Şikâyet Süreci Nasıl İşler?
Mağdur, olayın öğrenildiği tarihten itibaren 6 ay içinde Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunabilir. Şikâyet dilekçesinde olayın yeri, zamanı, nasıl gerçekleştiği ve varsa elde edilen görüntüler veya içerikler detaylı şekilde belirtilmelidir.
Savcılık, delil toplama ve dijital inceleme süreci başlattıktan sonra iddianame düzenleyebilir. Mahkeme aşamasında tanıklar dinlenir, ses ve görüntü kayıtları bilirkişiye inceletilir ve ihlalin özel hayat kapsamında olup olmadığı değerlendirilir.
Sosyal Medyada Paylaşılan İçerikler Bu Suç Kapsamına Girer mi?
Evet. Sosyal medyada yapılan paylaşımlar bu suçun işlenme araçlarından biri olabilir. Özellikle;
-
Kişiye ait özel görüntülerin paylaşılması
-
Gizli çekilmiş ses veya videoların sosyal medya hesaplarında yayınlanması
-
Özel mesajların veya yazışmaların ekran görüntülerinin izinsiz şekilde ifşası
gibi fiiller, özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturur. Bu eylemi gerçekleştiren kişi doğrudan cezai sorumluluk altına girer. Hatta içeriği paylaşan kadar, yeniden yayan kişiler de sorumlu tutulabilir.
Hukuka Uygunluk Hâlleri ve İstisnalar Var mıdır?
Bazı hâllerde özel hayatın gizliliğine yapılan müdahale hukuka uygun sayılabilir. Bu durumlar şunlardır:
-
Kişinin açık rızasının bulunması
-
Suçun delil olarak kayda alınması ve yetkili makamlara sunulması
-
Kamu düzeni ve güvenliği gereği yapılan kolluk kayıtları
-
Mahkeme kararıyla yapılan teknik izleme ve dinleme faaliyetleri
Ancak bu istisnalar dar yorumlanır ve her durumda kişinin temel hak ve özgürlükleri gözetilmelidir. Haksız müdahaleye uğrayan kişi hem cezai hem de tazminat davası açma hakkına sahiptir.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu nedir?
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, bireyin özel alanına dair bilgi, ses veya görüntülerin izinsiz şekilde elde edilmesi, kaydedilmesi veya yayılması hâlinde oluşan ceza hukuku suçudur. Bu suç, kişinin mahremiyetine yönelik müdahaleleri cezalandırmak amacıyla Türk Ceza Kanunu’nun 134. maddesinde düzenlenmiştir.
Hangi davranışlar özel hayatın gizliliğini ihlal sayılır?
Aşağıdaki eylemler özel hayatın gizliliğini ihlal suçu kapsamında değerlendirilir:
-
Kişinin özel hayatına ilişkin ses veya görüntüleri gizlice kaydetmek
-
Kişisel mesajları, yazışmaları veya sosyal medya hesaplarını izinsiz paylaşmak
-
Gizli kamera ya da ses kayıt cihazı kullanarak mahrem alanları kayda almak
-
Özel görüntüleri üçüncü kişilerle paylaşmak veya sosyal medyada yayınlamak
-
Birinin rızası olmadan onunla ilgili özel bilgileri yaymak
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu nasıl ispatlanır?
Bu suç, genellikle dijital izlerle ispat edilir. İspat için kullanılabilecek deliller şunlardır:
-
Elde edilen ses veya görüntü kayıtları
-
Paylaşılan içeriklerin ekran görüntüleri
-
Tanık beyanları
-
Dijital materyallerin incelendiği bilirkişi raporları
-
Sosyal medya veya mesajlaşma uygulamalarındaki kayıtlar
Delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmiş olması gerekir. Aksi takdirde mahkemede geçerli sayılmazlar.
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun cezası nedir?
Türk Ceza Kanunu’na göre:
-
Gizli şekilde görüntü veya ses kaydı yapılması: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis
-
Bu kayıtların ifşa edilmesi: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis
-
Suçun basın-yayın veya sosyal medya aracılığıyla işlenmesi: ceza yarı oranında artırılır
Suçun niteliğine göre erteleme veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı da verilebilir.
Bu suç için hangi mahkemeye başvurulur?
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu ile ilgili yargılama, olayın meydana geldiği yerin asliye ceza mahkemesinde yapılır. Şikâyet dilekçesi Cumhuriyet Başsavcılığı’na verilir. Savcılık soruşturma açarak iddianame düzenlerse, dosya mahkemeye gönderilir.
Özel hayatın gizliliğini ihlal eden kişi hakkında nasıl şikâyette bulunulur?
Mağdur, olayın öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde suç duyurusunda bulunmalıdır. Şikâyet Cumhuriyet Savcılığı’na yazılı veya sözlü yapılabilir. Şikâyette olayın tarih, yer, taraflar ve delilleri açıkça belirtilmelidir. Geciken şikâyetler zaman aşımı nedeniyle reddedilir.
Sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlar bu suçu oluşturur mu?
Evet. Sosyal medya yoluyla yapılan aşağıdaki paylaşımlar özel hayatın gizliliğini ihlal sayılır:
-
Kişiye ait özel görüntülerin veya mesajların paylaşılması
-
Gizlice elde edilmiş fotoğraf veya videoların yayınlanması
-
Mahrem bilgilerin geniş kitlelerle paylaşılması
Paylaşımı yapan kişi kadar, bu içeriği yayarak çoğaltan kişiler de cezai sorumluluk altına girer.
Suçun mağduru tazminat davası açabilir mi?
Evet. Suçtan zarar gören kişi, ceza davasının yanı sıra manevi tazminat davası da açabilir. Bu dava, kişinin özel hayatına yapılan müdahale nedeniyle yaşadığı psikolojik zararın giderilmesi amacıyla açılır ve asliye hukuk mahkemesinde görülür.
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu hangi hâllerde hukuka uygun kabul edilir?
Bazı durumlarda özel hayata müdahale hukuka aykırı sayılmaz:
-
Kişinin açık rızasının bulunması
-
Kamu düzeni veya güvenliği gerekçesiyle resmi makamlarca yapılan izleme
-
Ceza soruşturmaları kapsamında hâkim kararıyla yapılan teknik takip
-
Kişinin kendi özel alanında başkasını kaydetmeden kendi güvenliğini sağlama amacı
Ancak bu istisnalar oldukça sınırlıdır ve her olay özel olarak değerlendirilir.
