Mülteci statüsünün reddine karşı dava, bir yabancının Türkiye’de yaptığı mültecilik başvurusunun Göç İdaresi tarafından olumsuz değerlendirilmesi durumunda, bu karara karşı idare mahkemesinde açabileceği iptal davasıdır. Bu dava ile başvuran, statü talebinin yeniden ve yargı denetiminde incelenmesini talep eder.
Mülteci Statüsü Nedir ve Kimler Başvurabilir?
Mülteci statüsü, 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu çerçevesinde tanımlanır. Irkı, dini, milliyeti, belirli bir sosyal gruba mensubiyeti ya da siyasi görüşleri nedeniyle zulme uğrayacağı konusunda haklı gerekçeleri olan ve bu nedenle ülkesine dönemeyen kişiler mülteci olarak tanınabilir.
Mülteci statüsü başvuruları, Göç İdaresi il müdürlükleri aracılığıyla alınır. Başvurucunun beyanları, varsa belgeleri ve ülkesindeki koşullar birlikte değerlendirilir. Olumlu sonuçlanırsa kişi mülteci statüsü kazanır; aksi takdirde red kararı verilir.
Mülteci Başvurusunun Reddi Ne Anlama Gelir?
Red kararı, başvurunun incelenmesi sonucunda kişinin mültecilik şartlarını taşımadığı kanaatine varılması anlamına gelir. Bu kararla birlikte kişiye Türkiye’de yasal ikamet ve korunma hakkı tanınmaz. Red gerekçeleri şu şekildedir:
-
Zulüm tehdidinin yeterince somut veya belgelenebilir olmaması
-
Başvuranın ülkesine dönmesinde ciddi bir risk bulunmaması
-
Alternatif koruma olanaklarının bulunması
-
Başvurunun kötü niyetli görülmesi veya tekrar eden nitelik taşıması
Bu tür bir karara karşı, kişi yasal süre içinde iptal davası açabilir.
Red Kararına Karşı Dava Nasıl Açılır?
Dava dilekçesinde yer alması gereken temel unsurlar:
-
Red kararının tarih ve numarası
-
Başvuranın kişisel bilgileri
-
Red kararının gerekçesine yönelik hukuki ve fiili itirazlar
-
Başvuruyu destekleyen deliller ve belgeler
-
Başvurucunun kişisel durumuna ilişkin özel koşullar (sağlık, kadın-çocuk durumu, travmalar vb.)
Mahkeme, idarenin kararının hukuka ve usule uygun olup olmadığını inceler.
Davayı Kimler Açabilir? Avukatla Takip Zorunlu mu?
Dava, bizzat başvurucu tarafından ya da bir avukat aracılığıyla açılabilir. Türkiye’de barolara kayıtlı olmayan kişiler avukatlık yapamaz. Yabancıların adli yardım hizmetinden faydalanma hakkı da vardır, bu kapsamda ücretsiz avukat atanabilir.
Avukatla takip zorunlu olmamakla birlikte, hukuki bilgi ve sürecin teknik niteliği dikkate alındığında, bir uzmandan destek almak oldukça önemlidir.
Dava Süreci Nasıl İşler ve Ne Kadar Sürer?
Mahkemeye sunulan dava dilekçesi sonrası savunma alınır ve dosya tekemmül ettikten sonra karar aşamasına geçilir. Ortalama süre 4 ila 8 ay arasında değişmekle birlikte, iş yoğunluğu ve delil durumu bu süreyi etkileyebilir.
Dava sonunda mahkeme şu kararlardan birini verir:
-
Red kararını iptal eder (mültecilik başvurusu yeniden değerlendirilir)
-
Davayı reddeder (başvuranın mültecilik talebi geçersiz sayılır)
Mahkeme Kararına Karşı Başvuru Yolları Nelerdir?
İlk derece mahkemesi kararı olumsuz ise, başvurucu bölge idare mahkemesine istinaf başvurusu yapabilir. İstinaf da reddederse, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru veya uluslararası alanda AİHM’ye başvuru yolu açık olabilir.
Her aşamanın süresi ve usul şartları farklıdır. Bu nedenle başvuru sürecinin profesyonelce yürütülmesi, olası hak kayıplarının önüne geçer.
Red Kararının Sonuçları ve Sınır Dışı Riski
Dava açılmazsa ya da dava sürecinin sonunda red kararı kesinleşirse, Göç İdaresi sınır dışı işlemleri başlatabilir. Ancak başvurucunun özel durumu (hamilelik, çocuk, sağlık sorunları, ülkesinde yüksek risk) varsa bu durum dikkate alınarak işlem yapılması gerekir.
Bu aşamada sınır dışı etme kararına karşı dava açma süresi devreye girer. Ayrıca, kişi hakkında idari gözetim kararı alınabilir ve geri gönderme merkezine yerleştirilebilir.
Mültecilik Statüsünün Reddedilmesine Karşı Etkili Hak Arama Yolları
Mülteci statüsünün reddedilmesi ciddi sonuçlar doğurur; bu nedenle kararın hukuka uygun olup olmadığının yargı denetiminden geçirilmesi hayati önem taşır. Hak arama yolları:
-
İptal davası
-
İstinaf ve temyiz
-
Anayasa Mahkemesi başvurusu
-
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvurusu
Her başvuru yolu belirli şekil ve içerik koşulları taşır. Bu yüzden başvurucunun hak kaybı yaşamaması için hukuki danışmanlık alması önerilir.
Mülteci statüsü başvurusu süreci dikkatle yürütülmeli, her aşamada doğru belgeler ve gerekçelerle desteklenmelidir.
Mülteci Statüsünün Reddi̇ne Karşı Dava Sıkça Sorulan Sorular
Mülteci statüsünün reddine karşı dava nedir?
Mülteci statüsünün reddine karşı dava, Türkiye’de sığınma talebi reddedilen bir yabancının, Göç İdaresi tarafından verilen bu karara karşı idare mahkemesinde açtığı iptal davasıdır. Amaç, başvurunun yargı denetiminde yeniden değerlendirilmesini sağlamaktır.
Mültecilik başvurusu neden reddedilir?
Başvuru, kişinin beyanlarının yetersiz veya inandırıcı bulunmaması, zulüm riski taşımadığına kanaat getirilmesi ya da alternatif korunma yolları bulunması gibi gerekçelerle reddedilebilir. Ayrıca başvurunun kötü niyetli veya tekrar eden nitelikte olduğu düşünülürse de red kararı verilebilir.
Red kararına karşı dava hangi mahkemede açılır?
Mülteci statüsünün reddine karşı dava, başvurucunun bulunduğu ildeki idare mahkemesinde açılır. Mahkeme, idari işlemin hukuka uygun olup olmadığını değerlendirir.
Dava açma süresi ne kadardır?
Red kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde idare mahkemesinde dava açılmalıdır. Bu süre hak düşürücüdür; yani süresinde dava açılmazsa yargı yolu kapanır.
Dava sürecinde sınır dışı edilme riski olur mu?
Dava açıldığı sürece sınır dışı işlemi durur. Ancak dava açılmaz veya dava sonunda ret kararı onanırsa, sınır dışı edilme riski doğar. Bu durumda geri gönderme kararına karşı ayrıca dava açılabilir.
Mülteci statüsünün reddine karşı dava nasıl açılır?
Dava, idare mahkemesine yazılı dilekçe ile açılır. Dilekçede red kararına yönelik hukuki itirazlar, başvurucunun kişisel durumu ve varsa destekleyici belgeler yer almalıdır. Hukuki bilgi eksikliği olanlar için adli yardım da mümkündür.
Avukatla dava açmak zorunlu mu?
Hayır, avukat zorunlu değildir. Kişi davayı kendisi açabilir. Ancak mülteci statüsünün reddine karşı dava, karmaşık hukuki unsurlar içerdiği için yabancılar hukuku konusunda deneyimli bir avukatla çalışılması tavsiye edilir.
Dava süreci ne kadar sürer?
Mahkemelerin iş yoğunluğuna ve davanın özelliklerine göre değişmekle birlikte, mülteci statüsünün reddine karşı açılan davalar genellikle 4 ila 8 ay içinde sonuçlanır. Bu süre istinaf ve diğer aşamalarda uzayabilir.
Dava reddedilirse hangi başvuru yolları vardır?
İlk derece mahkemesi başvuruyu reddederse, bölge idare mahkemesine istinaf başvurusu yapılabilir. Oradan da sonuç alınamazsa, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru ya da uluslararası düzeyde AİHM’ye başvuru hakkı doğar.
Red kararı kesinleşirse ne olur?
Karar kesinleşirse başvurucu Türkiye’de yasal kalış hakkını kaybeder ve hakkında sınır dışı işlemi başlatılabilir. Bu aşamada da sınır dışı kararına karşı ayrıca dava açma imkânı vardır. Gerektiğinde başvurucunun idari gözetim kararına karşı itiraz hakkı da doğabilir.
