Memurluktan çıkarma cezasına itiraz davası, devlet memurunun kamu görevinden kesin olarak uzaklaştırılmasına neden olan disiplin cezasının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle, idare mahkemesinde açtığı iptal davasıdır. Bu ceza, kamu görevinde en ağır disiplin cezası olup memurun tüm mesleki haklarının sona ermesine yol açtığı için, çok sıkı denetim altındadır ve usule en küçük aykırılık bile iptal sebebi sayılabilir.
Memurluktan Çıkarma Cezasının Hukuki Dayanağı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesi, memurluktan çıkarma cezasını ve bu cezayı gerektiren fiilleri açıkça düzenler. Bu cezaya konu olabilecek bazı fiiller şunlardır:
-
Devlet memurluğuyla bağdaşmayan ahlaki tutum ve davranışlar
-
Yüz kızartıcı suçlar işlenmesi
-
Siyasi eylemlerde bulunulması
-
Gizli bilgilerin ifşası
-
Göreve sürekli olarak gelmeme
-
Görev dışında kamuya olan güveni sarsacak davranışlar
Ancak bu eylemlerin gerçekten işlendiğinin somut ve açık biçimde kanıtlanması gerekir. Aksi hâlde verilen ceza memurluktan çıkarma cezasına itiraz davası yoluyla iptal edilebilir.
Disiplin Soruşturmasında Uyulması Gereken Usul Kuralları
Memur hakkında memurluktan çıkarma cezası verilebilmesi için bazı temel usul kurallarına kesin olarak uyulmalıdır. Bu kurallar:
-
Hakkında ceza önerilen memura yazılı savunma hakkı tanınması
-
Olayın açık, somut ve tarafsız şekilde araştırılması
-
Tanık beyanları, belgeler ve delillerin toplanması
-
Yetkili disiplin kurulunun görüşünün alınması
-
Kararın gerekçeli, yazılı ve imzalı şekilde tebliği
Bu kurallardan herhangi biri ihlal edilirse, işlem şekil yönünden hukuka aykırı hale gelir ve idare mahkemesinde iptal edilme ihtimali artar.
Memurluktan Çıkarma Cezasına Karşı Dava Açma Süreci
Cezanın memura yazılı olarak tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir. Dava dilekçesinde şu unsurlar yer almalıdır:
-
Ceza kararının usule aykırı verildiği açıklanmalı
-
İddia edilen fiilin hukuki tanıma uymadığı vurgulanmalı
-
Savunma hakkı ihlali varsa açıkça belirtilmeli
-
Kararın gerekçesiz, ölçüsüz veya dayanaksız olduğu ifade edilmeli
Mahkemenin İptal Kararı Vermesi Hangi Durumlarda Mümkündür?
Mahkeme, aşağıdaki durumları tespit ettiğinde memurluktan çıkarma cezasının iptaline karar verebilir:
-
Ceza, ölçüsüz veya benzer eylemlere göre aşırı ağırsa
-
Memura isnat edilen fiil ispatlanamamışsa
-
Soruşturma raporu eksik, çelişkili veya yanlıysa
-
Ceza kararı gerekçesiz veya sadece varsayımlara dayanıyorsa
-
Memura savunma hakkı tanınmamışsa
-
Disiplin kurulunun görüşü alınmadan işlem yapılmışsa
Bu gibi hukuka aykırılıklar, davacının lehine sonuç doğurur. Mahkeme kararıyla memurluktan çıkarma işlemi iptal edildiğinde, memur eski görevine iade edilir.
Dava Açarken Gerekli Belgeler ve Deliller
Dava açacak memurun mahkemeye sunabileceği belgeler şunlardır:
-
Ceza karar yazısı ve tebliğ belgesi
-
Disiplin soruşturma raporu
-
Savunma dilekçesi (varsa)
-
Tanık beyanları
-
Olayın gerçekleşmediğine dair yazışmalar, görüntüler, belgeler
-
Önceki sicil notları ve olumlu performans kayıtları
Memur Davayı Kazanırsa Hangi Haklarını Geri Alır?
İptal kararı verilirse:
-
Memur görevine iade edilir
-
Eksik ödenen maaşlar, özlük hakları ve sosyal haklar toplu şekilde ödenir
-
İşlem tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkar
-
Memurun sicili temizlenir ve varsa diğer disiplin işlemleri geçersiz sayılır
Mahkeme kararı idare için bağlayıcıdır. İdare bu karara rağmen memuru göreve başlatmazsa ayrıca tazminat ve göreve iade davası açılması mümkündür.
Memurluktan Çıkarma Cezasına İtiraz Davası Sıkça Sorulan Sorular
Memurluktan çıkarma cezasına itiraz davası nedir?
Memurluktan çıkarma cezasına itiraz davası, devlet memurunun kamu görevinden kesin olarak uzaklaştırılmasına yönelik disiplin cezasının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle açılan iptal davasıdır. Bu dava, memurun mesleki statüsünü ve haklarını korumayı amaçlar.
Memurluktan çıkarma cezası hangi durumlarda verilir?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesine göre memurluktan çıkarma cezası; görev mahallini terk etmek, yüz kızartıcı suç işlemek, siyasi faaliyette bulunmak, gizli bilgileri sızdırmak gibi ağır fiillerin işlenmesi hâlinde verilebilir. Ancak bu fiillerin somut, kesin ve açık delillerle ispat edilmesi gerekir.
Disiplin cezası süreci nasıl işler?
Disiplin süreci; ihbar veya şikâyetle başlar. Soruşturma açılır, memura savunma hakkı tanınır, deliller toplanır ve yetkili disiplin kurulu karar verir. Memurluktan çıkarma cezası için genellikle yüksek disiplin kurulu veya bakan onayı gerekir. Savunma hakkı tanınmadan verilen cezalar geçersiz sayılabilir.
Memurluktan çıkarma cezasına karşı dava ne zaman ve nerede açılır?
Ceza kararı memura yazılı olarak tebliğ edildikten sonra 60 gün içinde, işlemi tesis eden kurumun bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir.
Hangi gerekçelerle memurluktan çıkarma cezası iptal edilebilir?
Mahkeme aşağıdaki gerekçelerle cezanın iptaline karar verebilir:
-
Disiplin soruşturmasının usule uygun yürütülmemesi
-
Memura savunma hakkı tanınmaması
-
Fiilin sabit olmaması veya yeterli delil bulunmaması
-
Cezanın ölçüsüz veya keyfi olması
-
Soruşturma raporunun taraflı veya eksik hazırlanması
Bu durumların varlığı hâlinde memurluktan çıkarma cezasına itiraz davası memur lehine sonuçlanabilir.
Dava açılırken hangi belgeler sunulmalıdır?
Davacı memur şu belgeleri mahkemeye sunmalıdır:
-
Ceza tebligatı ve karar yazısı
-
Disiplin soruşturma raporu
-
Yazılı savunma örneği
-
Tanık beyanları, kamera kayıtları veya diğer deliller
-
Sicil notları, başarı belgeleri ve olumlu değerlendirme yazıları
Bu belgeler cezanın hukuka aykırılığını ortaya koymada önemlidir.
Dava kazanılırsa memur hangi haklarını geri alır?
Mahkeme, memurluktan çıkarma cezasını iptal ederse:
-
Memur eski görevine iade edilir
-
İşten uzak kalınan süreye ait maaş ve diğer haklar ödenir
-
Disiplin cezası sicilden silinir
-
Sosyal ve özlük hakları yeniden kazandırılır
İdare bu kararı gecikmeksizin uygulamak zorundadır. Aksi durumda ayrıca tam yargı davası açılabilir.
Davanın ortalama sonuçlanma süresi ne kadardır?
Disiplin cezasına ilişkin iptal davaları ortalama 6 ila 12 ay arasında sonuçlanmaktadır. Ancak dosyanın niteliği, mahkemenin iş yükü ve bilirkişi incelemesi gibi faktörler süreci uzatabilir. Yürütmenin durdurulması talebi ise genellikle daha kısa sürede karara bağlanır.
