Memura verilen kınama cezasının iptali davası, disiplin soruşturması sonucunda kınama cezası verilen bir memurun, bu işlemin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek açtığı idari davadır. Kınama cezası, memura yaptığı fiilin kusurlu bulunduğunun yazılı olarak bildirilmesini ifade eder ve sicile işlenerek uzun vadeli etkilere yol açabilir.
Kınama cezası nedir ve hangi durumlarda verilir?
Kınama cezası, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, memurun göreviyle ilgili davranışında kusurlu olduğunun yazılı olarak bildirilmesidir. Uyarı cezasına kıyasla daha ciddi bir disiplin cezasıdır. Genellikle şu durumlarda verilir:
-
Verilen emir ve görevleri tam olarak yapmamak
-
Görev sırasında kurumun itibarını zedeleyici tutum sergilemek
-
Hizmet içinde resmi sıfatın gerektirdiği itibar ve güvene uygun davranmamak
Bu cezaya gerekçe gösterilen fiil, disiplin soruşturması ile belgelenmiş olmalı ve somut delillere dayanmalıdır. Savunma alınmadan verilen kınama cezaları, idari yargı nezdinde sıklıkla iptal edilmektedir.
Kınama cezası memurun kariyerini nasıl etkiler?
Kınama cezası, memurun disiplin siciline işlenir ve bu sicil;
-
Kademe ilerlemesi
-
Görevde yükselme
-
Liyakat değerlendirmeleri
-
Yurt dışı görevlendirmeler
gibi birçok idari işlemde dikkate alınır. Bu nedenle haksız ya da dayanağı olmayan bir kınama cezası, memurun uzun vadeli meslek hayatını olumsuz etkileyebilir. Bu etki nedeniyle memura verilen kınama cezasının iptali davası, yalnızca adaletin sağlanması değil, gelecekteki idari hakların korunması açısından da önemlidir.
Kınama cezasının iptali davası nasıl açılır?
Kınama cezası tebliğ edildikten sonra, memurun bu işleme karşı 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açma hakkı vardır. Dava dilekçesinde şu hususlara dikkat edilmelidir:
-
Disiplin soruşturmasının usule uygun yürütülüp yürütülmediği açıklanmalı
-
Savunma hakkının verilip verilmediği belirtilmeli
-
Fiilin cezayı gerektirip gerektirmediği sorgulanmalı
-
Delillerin somutluğu ve cezanın ölçülülüğü ele alınmalıdır
İdari işlemlerde iptal gerekçesi, sadece usul eksiklikleri değil, aynı zamanda içerik yönünden de hukuka aykırılık olabilir. Bu nedenle dava dilekçesi detaylı ve hukuki gerekçelere dayalı olmalıdır.
Kınama cezası hangi mahkemede iptal ettirilebilir?
Kınama cezasının iptali için açılacak davalarda yetkili mahkeme, cezayı tesis eden idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. Örneğin bir il müdürlüğü tarafından verilen kınama cezasına karşı o ildeki idare mahkemesi görevlidir. Ancak bakanlık merkezinden gelen kararlar için yetki Ankara İdare Mahkemesi’nde olabilir.
Mahkeme, davada delilleri, savunma sürecini ve işlemin hukuka uygunluğunu değerlendirerek iptal veya ret kararı verir. Karar kesinleştiğinde idare bu karara uymakla yükümlüdür.
Dava açmadan önce idare içi itiraz yapılabilir mi?
Evet. Kınama cezası verildikten sonra memur, doğrudan dava açabileceği gibi itiraz hakkını da kullanabilir. Bu itiraz, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde üst disiplin kuruluna yapılır. Kurul itirazı reddederse, bu ret kararının tebliğinden sonra yine 60 gün içinde dava açılabilir.
İdare içi itiraz zorunlu değildir ancak bazı durumlarda dava sürecinde lehe belge oluşmasına katkı sağlayabilir. Yine de dava süresini durdurmadığı unutulmamalıdır.
Kınama cezası usulsüz verildiyse ne olur?
Eğer kınama cezası;
-
Savunma hakkı tanınmadan verilmişse
-
Disiplin soruşturması başlatılmadan uygulanmışsa
-
Somut delile dayanmıyorsa
-
Fiil ceza gerektirecek ağırlıkta değilse
bu hallerde işlem idare mahkemesi tarafından iptal edilebilir. Mahkemeler, hem şekli hem maddi anlamda işlem denetimi yapar. Özellikle keyfi verilen cezalar, iptal edilerek memurun sicilinden silinir.
Kınama cezası iptal edilirse memurun durumu ne olur?
Mahkeme kararıyla kınama cezası iptal edilirse;
-
Ceza memurun disiplin sicilinden silinir
-
Bu cezanın doğurduğu tüm olumsuz sonuçlar ortadan kalkar
-
Terfi, ödül, görevde yükselme gibi işlemlerde engel teşkil etmez
-
Gerekiyorsa memur lehine tazminat da talep edilebilir
İptal kararı idare açısından bağlayıcıdır ve en geç 30 gün içinde uygulanmalıdır. Kararın uygulanmaması hâlinde idari yaptırımlar ve tazminat davaları gündeme gelebilir.
Memura Verilen Kınama Cezasının İptali Davası Sıkça Sorulan Sorular
Kınama cezası nedir ve memura ne zaman verilir?
Kınama cezası, devlet memurunun görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazılı olarak bildirildiği bir disiplin cezasıdır. Uyarı cezasından sonra gelen bu ceza, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda sayılan fiillerin işlenmesi hâlinde verilir. Görev emirlerine uymama, kurum düzenini bozucu tutumlar veya kamu görevlisine yakışmayan davranışlar bu kapsamdadır.
Kınama cezası hukuka aykırıysa memur ne yapabilir?
Kınama cezası hukuka aykırıysa, memur bu cezaya karşı idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Ayrıca isterse önce üst disiplin kuruluna 7 gün içinde itiraz edebilir, itiraz reddedilirse bu karara karşı 60 gün içinde dava açma hakkı devam eder.
Kınama cezasının iptali davası nasıl açılır?
Cezanın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesine yazılı dilekçeyle dava açılır. Dilekçede, disiplin cezasının dayanağı olan fiilin işlendiğine dair somut delil bulunmadığı, soruşturmanın usule aykırı olduğu veya savunma hakkının tanınmadığı gibi hukuka aykırılıklar belirtilmelidir.
Kınama cezasının iptali davası hangi mahkemede görülür?
Yetkili mahkeme, disiplin cezasını tesis eden kamu kurumunun bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. Eğer ceza bakanlık merkezinden verilmişse, genellikle Ankara’daki idare mahkemeleri yetkili olur.
Disiplin soruşturması yapılmadan kınama cezası verilebilir mi?
Hayır. Disiplin cezası verilebilmesi için memur hakkında soruşturma yapılması ve yazılı savunma hakkının tanınması gerekir. Savunma hakkı tanınmadan verilen cezalar, idare mahkemesi tarafından usul yönünden iptal edilir.
Kınama cezası memurun sicilini etkiler mi?
Evet. Kınama cezası memurun disiplin siciline işlenir ve ileride kademe ilerlemesi, görevde yükselme, yurt dışı görevlendirme gibi işlemlerde olumsuz etki yaratabilir. Bu nedenle haksız veya dayanaksız verilen kınama cezalarının iptali önemlidir.
Kınama cezası iptal edilirse memura etkisi ne olur?
Mahkeme kararıyla iptal edilen kınama cezası memurun sicilinden çıkarılır. Cezanın tüm sonuçları ortadan kalkar. Bu durum, memurun kariyer planlaması ve idari haklarının kullanılmasında olumlu etki yaratır. İptal kararı idare için bağlayıcıdır.
Kınama cezasının iptali davası ne kadar sürede sonuçlanır?
Davanın süresi, mahkemelerin iş yüküne ve dosyanın içeriğine göre değişir. Ortalama olarak 6 ila 12 ay arasında sonuçlanır. Karar kesinleştikten sonra idare, mahkeme kararını en geç 30 gün içinde uygulamak zorundadır.
Kınama cezasına karşı avukatla mı dava açmak gerekir?
Avukat tutmak zorunlu değildir ancak disiplin hukuku teknik bir alandır. Bir idare hukuku avukatıyla çalışmak, dava dilekçesinin sağlam dayanaklarla hazırlanmasını ve hak kaybının önlenmesini sağlar. Özellikle usul hatalarının önüne geçmek açısından önemlidir.
