Memur atama iptal davası, kamu görevlisinin kendi rızası dışında ya da hukuka aykırı bir şekilde başka bir birime, kuruma veya göreve atanması hâlinde, bu işlemin iptali için açılan idari dava türüdür. Atama işlemleri, kamu hizmetinin gerekleri ve hizmetin sürekliliği esas alınarak yapılsa da, bu işlemler hukuka, hakkaniyete ve yerleşik uygulamalara aykırı olduğunda yargı yoluyla iptal ettirilebilir.
Atama İşleminin Hukuki Dayanağı ve Sınırları
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, kamu görevlilerinin kurum içi ve kurumlar arası atanmasını düzenler. Bu kapsamda, memurun hizmet gereği veya zorunlu nedenlerle yerinin değiştirilebileceği belirtilmiştir. Ancak idare, atama yetkisini kullanırken:
-
Kamu yararını gözetmeli
-
Memurun kişisel ve ailevi durumunu dikkate almalı
-
Liyakat ve kariyer ilkelerine uymalı
-
Eşitlik ve objektiflik esaslarını gözetmeli
Yukarıdaki ilkeler ihlal edildiğinde, memur atama iptal davası açılarak işlemin yargısal denetimi sağlanabilir.
Hangi Durumlarda Atama İşlemi İptale Konu Olabilir?
Atama işleminin iptali için, işlemin açık bir şekilde hukuka veya hakkaniyete aykırı olması gerekir. Mahkemeler özellikle şu durumlarda atama işlemini iptal etmektedir:
-
Atama keyfi, gerekçesiz veya somut bir ihtiyaç olmaksızın yapılmışsa
-
Eş durumu, sağlık durumu gibi mazeret talepleri dikkate alınmamışsa
-
Kurum içi atama yönetmeliğine aykırılık varsa
-
Hizmet puanı, kıdem gibi objektif kriterler gözetilmemişse
-
Görev yerinin değiştirilmesinde süreklilik arz eden bir kamu yararı yoksa
Bu tür durumlarda yapılan atama işlemleri, memurun hizmet ve yaşam dengesini bozduğu gerekçesiyle idare mahkemelerince iptal edilebilir.
Memur Atama İptal Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Atama kararına karşı iptal davası, işlemi tesis eden kurumun bulunduğu yerdeki idare mahkemesi nezdinde açılır. Görevli mahkeme yalnızca idare mahkemesidir. Atamanın merkezi bir işlem olması hâlinde, davanın Ankara’da açılması gerekebilir.
Atama işlemi memura yazılı olarak tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içinde dava açılması zorunludur. Bu süre hak düşürücü süredir ve geçilmesi hâlinde dava reddedilir.
Davada Hangi Belgeler Sunulmalıdır?
Memur, davasını ispatlamak için çeşitli belgeleri mahkemeye sunmalıdır. Bunlar şunlardır:
-
Atama işlemi tebligatı
-
Sağlık raporları (varsa)
-
Ailevi veya eğitim durumu belgeleri
-
Hizmet puanı, kıdem durumu, önceki görev yeri bilgileri
-
Kurum içi atama esaslarını gösteren yönetmelik veya yönergeler
Ayrıca, işlemle ilgili dilekçe ve açıklayıcı beyanlar da başvurunun ciddiyetini ve haklılığını güçlendirir. Hizmet gerekçesiyle yapılan atamalarda, gerekçenin nesnel bir belgeye dayanması zorunludur.
Atama İşlemi Dava Süresince Uygulanır mı?
Dava açılmış olsa bile atama işlemi yürürlüktedir. Ancak memur, yürütmenin durdurulması talebinde bulunarak, atama kararının dava süresince uygulanmamasını isteyebilir. Mahkeme, telafisi güç zarar ve açık hukuka aykırılık görürse yürütmenin durdurulmasına karar verebilir.
Davanın Sonucunda Neler Olur?
Mahkeme, atama işlemini iptal ederse memur eski görev yerine döner. Bu karar sonrasında:
-
Eski görev yerindeki kadroya dönüş sağlanır
-
İdare, iptal edilen işlemi hukuken yok saymak zorundadır
-
Atamadan doğan özlük zararları varsa ayrıca tam yargı davası ile tazmin talep edilebilir
İdare, iptal edilen işlemi aynı gerekçelerle tekrar yapamaz. Bu nedenle iptal kararı, memur açısından hukuki koruma niteliği taşır.
Memur Atama İptal Davası Sıkça Sorulan Sorular
Memur atama iptal davası nedir?
Memur atama iptal davası, kamu görevlisinin rızası dışında, hizmet gerekçesi olmadan ya da hukuka aykırı şekilde başka bir göreve atanması hâlinde bu işlemin iptali için idare mahkemesinde açılan davadır. Amaç, hukuka aykırı atamaların durdurulması ve memurun haklarının korunmasıdır.
Hangi hallerde memur atama iptal davası açılabilir?
Aşağıdaki durumlar, memur atama işleminin iptali için geçerli gerekçeler olabilir:
-
Keyfi, gerekçesiz ya da intikam saikiyle yapılan atamalar
-
Eş durumu, sağlık durumu, çocuk durumu gibi mazeretlerin göz ardı edilmesi
-
Hizmet puanı veya kıdem gibi objektif kriterlerin ihlal edilmesi
-
Atama yönetmeliklerine veya kurum içi mevzuata aykırılık
-
Görev yerinin değişmesinin kamu yararına dayandırılamaması
Bu durumlarda, memur atama iptal davası açılarak işlemin yargısal denetimi sağlanabilir.
Memur atama iptal davası hangi mahkemede açılır?
Atama kararına karşı iptal davası, atamayı yapan idarenin bulunduğu yer idare mahkemesinde açılır. Eğer atama kararı merkezi bir işlem niteliği taşıyorsa (örneğin bakanlık kararı), dava Ankara İdare Mahkemelerinde açılmalıdır.
Atama işlemine karşı dava açma süresi kaç gündür?
Atama işlemi memura tebliğ edildikten sonra 60 gün içinde iptal davası açılmalıdır. Bu süre, hak düşürücü niteliktedir. Süre kaçırıldığında davanın esası değerlendirilmeksizin reddine karar verilir.
Atama iptal davası açıldığında memur yeni görevine gitmek zorunda mı?
Evet, dava açılmış olması atama işlemini durdurmaz. Ancak mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı alınırsa memur yeni görevine gitmeden mevcut görevinde kalabilir. Bu nedenle dava dilekçesinde yürütmenin durdurulması da mutlaka talep edilmelidir.
Mahkeme atama işlemini hangi gerekçelerle iptal edebilir?
İdare mahkemesi, aşağıdaki hukuki eksiklikleri tespit ederse atama işlemini iptal edebilir:
-
Atama yetkisinin usule uygun kullanılmaması
-
Hizmet gerekçesinin somut şekilde ortaya konmaması
-
Eşitlik ve objektiflik ilkelerinin ihlali
-
Mazeretlerin dikkate alınmaması
-
Atamanın memuru cezalandırmaya yönelik olması
Bu durumların varlığı, memur atama iptal davasında memurun lehine karar çıkmasına yol açabilir.
Memur atama iptal davası ne kadar sürede sonuçlanır?
Davaların sonuçlanma süresi mahkeme yoğunluğuna göre değişmekle birlikte, ortalama olarak 6 ila 12 ay içinde sonuç alınmaktadır. Yürütmenin durdurulması talepleri ise daha kısa sürede, genellikle birkaç hafta içinde karara bağlanır.
Atama işlemi iptal edilirse memur eski görevine dönebilir mi?
Evet. Mahkeme kararıyla atama iptal edilirse memur, işlem öncesindeki görev yerine döner. Ayrıca, dava sürecinde uğradığı zararlar için idareye karşı tam yargı davası açarak maaş farkı gibi haklarını da talep edebilir.
Memur atama iptal davası ile göreve iade talep edilebilir mi?
Atama iptal davası, görevden alma değil, görev yerinin değiştirilmesi ile ilgilidir. Ancak bazı durumlarda fiilen görevden uzaklaştırma niteliğinde atamalar söz konusu olabilir. Bu tür hallerde, dava sonucunda göreve iade etkisi doğabilir. Mahkeme kararı bağlayıcıdır ve idare uygulamakla yükümlüdür.
