Kullanmak için uyuşturucu bulundurmak, Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesinde düzenlenen ve kişisel kullanım amacıyla uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi üzerinde bulunduran, satın alan ya da kabul eden kişilere yönelik bir suç tipidir. Bu suçun temel amacı, uyuşturucu ile mücadelede kullanıcıyı cezalandırmaktan çok, onu tedaviye ve rehabilitasyona yönlendirmektir. Ancak yargı süreci yine de ceza muhakemesine tabi olarak işler.
Suçun Unsurları ve Kanuni Tanımı
Türk Ceza Kanunu madde 191’e göre; “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden ya da bulunduran kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Burada önemli olan unsur, maddenin yalnızca kişinin kendisi tarafından kullanılacak olmasıdır. Ticarete konu olacak miktarın üzerinde madde bulundurulması, genellikle uyuşturucu madde ticareti suçuyla karıştırılır ve daha ağır ceza gerektirir.
Yargılama sırasında failin amacı, uyuşturucunun miktarı, ambalaj şekli, bulunduğu ortam ve diğer maddi deliller, kullanmak için mi yoksa ticaret amacıyla mı bulundurulduğunun tespitinde belirleyici olur.
Soruşturma Süreci ve Tedavi Yükümlülüğü
Bu suçu işleyen kişi hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından kamu davası açılmadan önce denetimli serbestlik tedbiri uygulanabilir. Savcı, şüpheliyi tedavi ve denetimli serbestlik sürecine yönlendirebilir. Bu süre genellikle 5 yıldır ve bu süre içinde kişi yeniden suç işlemezse dava açılmaz, dosya düşer.
Denetimli serbestlik kapsamında kişinin uyuşturucu kullanmadığını gösteren sağlık kontrollerine katılması, bağımlılıkla mücadele programlarına dahil olması ve belli aralıklarla izlenmesi gerekir. Bu süreç bir anlamda hem ceza tehdidinden uzaklaştırıcı hem de toplumsal koruyuculuk amacı taşır.
Mahkeme Süreci ve Verilecek Cezalar
Eğer kişi, tedavi ve denetimli serbestlik hükümlerine uymazsa ya da yeniden aynı suçu işlerse, savcılık kamu davası açar ve yargılama başlar. Bu durumda kişi hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası uygulanabilir. Ancak, hâkim suçun niteliğine, failin kişisel özelliklerine ve pişmanlık durumuna göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ya da cezanın ertelenmesi kararları verebilir.
Bu aşamada failin ilk kez bu suçu işliyor olması, suçu ikrar etmesi ve pişmanlık göstermesi gibi hususlar lehe değerlendirilebilir. HAGB kararı verilebilmesi için failin daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyetinin bulunmaması gerekir.
Uyuşturucu Madde Miktarı Neye Göre Değerlendirilir?
Yargıtay kararlarında, kullanmak için uyuşturucu bulundurmak suçuyla ticaret suçu arasındaki ayrımda maddenin miktarı belirleyici bir ölçüttür. Ancak sadece miktar değil, aynı zamanda nasıl paketlendiği, kaç kişiyle temas ettiği, bulunduğu yer ve sanığın ifadesi de göz önünde bulundurulur. Bu nedenle, bazı durumlarda düşük miktarda uyuşturucu bulunduran kişiler bile ticaret suçu kapsamında değerlendirilebilir.
Uyuşturucu madde miktarının suça etkisi, her dosya özelinde delillerin birlikte değerlendirilmesiyle ortaya konur. Bu ayrım cezanın niteliğini doğrudan etkiler.
Hangi Mahkeme Görevlidir?
Kullanmak için uyuşturucu bulundurmak suçuna ilişkin davalar, asliye ceza mahkemelerinde görülür. Suçun cezası 5 yılı geçmediği için görevli mahkeme bu seviyededir. Dava, suçun işlendiği yer mahkemesinde açılır. Savcılık, önce denetimli serbestlik teklif eder; kabul edilmediğinde dava açma yoluna gider.
Bu Suçta HAGB ve Erteleme Uygulanabilir mi?
Evet, kullanmak için uyuşturucu bulundurma suçu, bazı şartların oluşması hâlinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) veya cezanın ertelenmesi gibi ceza hukuku kurumlarından yararlanılabilecek suçlar arasındadır. Ancak failin daha önce sabıkasının bulunmaması ve yeniden suç işlememesi gibi koşullar aranır. Tedavi ve denetimli serbestlik sürecinde uyumlu davranan kişilere bu tür imkânlar daha kolay tanınabilir.
Uyuşturucu Kullanımı Nedeniyle Adli Sicil Kaydı Oluşur mu?
Eğer kişi hakkında denetimli serbestlik uygulanmış ve dava açılmamışsa adli sicile herhangi bir kayıt girmez. Ancak kişi hakkında mahkumiyet kararı verilmişse, bu karar adli sicil kaydına geçer. HAGB kararı verilmişse, bu karar hüküm kesinleşene kadar sicile işlenmez. Adli sicil kaydının silinmesi ve arşiv kaydının kaldırılması için yasal sürelerin geçmesi gerekir.
Kullanmak İçin Uyuşturucu Bulundurmak Sıkça Sorulan Sorular
Kullanmak için uyuşturucu bulundurmak nedir?
Kullanmak için uyuşturucu bulundurmak, kişinin uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi kendi şahsi tüketimi amacıyla satın alması, kabul etmesi ya da yanında bulundurması hâlidir. Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesinde düzenlenmiştir ve amacı kullanıcıyı cezalandırmaktan çok, tedavi ve denetim sürecine yönlendirmektir.
Kullanmak için uyuşturucu bulundurmak suçu hangi mahkemede görülür?
Bu suç nedeniyle açılan davalara asliye ceza mahkemeleri bakar. Çünkü TCK 191 kapsamında öngörülen ceza 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır ve bu da asliye ceza mahkemesinin görev alanına girer.
Kullanmak için uyuşturucu bulundurma ile ticaret suçu arasındaki fark nedir?
Kullanmak amacıyla bulundurmada kişi sadece kendi ihtiyacı için uyuşturucu edinmiştir. Ancak maddeyi başkasına vermek, satmak, taşımak veya ticari nitelik taşıyan bir şekilde bulundurmak, uyuşturucu madde ticareti suçu olarak değerlendirilir ve çok daha ağır cezalara yol açar.
Bu suçta denetimli serbestlik veya tedavi süreci nasıl işler?
Savcılık, suçu ilk kez işleyen kişiler hakkında kamu davası açmadan önce tedavi ve denetimli serbestlik kararı verebilir. Bu karar 5 yıl sürelidir. Bu sürede kişi tedaviye yönlendirilir ve suç tekrar edilmezse dava açılmadan dosya kapatılır.
Kullanmak için uyuşturucu bulundurmak cezası nedir?
Bu suç için öngörülen ceza iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak kişi denetimli serbestlik hükümlerine uygun davranırsa ve yeniden suç işlemezse ceza verilmeyebilir. Aksi durumda kamu davası açılır ve hapis cezası gündeme gelir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) bu suçta uygulanır mı?
Evet. Eğer kişi denetimli serbestlik tedbirine uymamış ve kamu davası açılmışsa, şartları oluştuğunda HAGB kararı verilebilir. Bu durumda ceza açıklanmaz ve belirli şartlara bağlı olarak sicile işlenmeden ortadan kalkabilir.
Bu suç sabıka kaydına geçer mi?
Denetimli serbestlik süreci başarıyla tamamlanırsa sabıka kaydına bir şey geçmez. Ancak mahkeme tarafından verilen kesinleşmiş bir hapis cezası varsa, bu durum adli sicile işlenir. Adli sicil kaydının silinmesi için belirli sürelerin geçmesi gerekir.
Kullanmak için uyuşturucu bulundurmak tekrar edilirse ne olur?
Kişi 5 yıl içinde aynı suçu yeniden işlerse, denetimli serbestlikten yararlanamaz ve hakkında doğrudan kamu davası açılır. Bu durumda mahkeme cezayı verir ve infaz süreci başlar. Ayrıca, tekrar suç işlemiş olması, ceza miktarını da artırabilir.
Uyuşturucu miktarı cezayı etkiler mi?
Evet. Her ne kadar miktar bu suçun temel unsuru olmasa da, fazla miktarda uyuşturucu madde bulundurulması hâlinde kullanım değil ticaret amacı taşıdığı varsayılabilir. Uyuşturucu madde miktarının değerlendirilmesi, failin beyanı ve diğer delillerle birlikte yapılır.
