Konut dokunulmazlığını ihlal suçu, bir kimsenin rızası dışında konutuna ya da yerleşim alanına girilmesi veya girdikten sonra orada kalmaya devam edilmesi halinde oluşur. Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesinde düzenlenen bu suç, bireyin özel hayatına ve yaşam alanına duyulan saygının bir sonucudur. Her bireyin konutu, onun mahremiyet alanıdır ve hukuken koruma altındadır.
Konut Dokunulmazlığının Kapsamı Nedir?
Konut kavramı, yalnızca evleri değil, bireyin sürekli veya geçici olarak ikamet ettiği, yaşamını sürdürdüğü yerleri de kapsar. Bir kişinin geceyi geçirdiği bir otel odası, yazlık ev, karavan ya da misafirlikte kaldığı yer de konut olarak kabul edilebilir. Konut dokunulmazlığı, kişinin orada yaşayıp yaşamadığı değil, orayı bir süreliğine dahi olsa özel alanı olarak kullanıp kullanmadığına bakılarak değerlendirilir.
Konut dokunulmazlığının ihlali, yalnızca fiziksel olarak içeri girilmesiyle değil, kişinin rızası hilafına kapının zorlanması, camının kırılması, balkondan izinsiz çıkılması gibi durumlarda da meydana gelebilir. Aynı şekilde, davetli olarak girilen bir konuttan çıkmamak da bu suçu oluşturur.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunun Unsurları
Bu suçun oluşabilmesi için belirli hukuki unsurların varlığı gerekir:
-
Konutun bir başkasına ait olması
-
Rıza dışında girilmesi veya çıktıktan sonra izinsiz kalınması
-
Fiilin kasten işlenmiş olması
Failin, eylemi isteyerek ve bilerek gerçekleştirmesi gerekir. Kast olmadan, yani örneğin yanlışlıkla girilen bir adreste, bu suç oluşmaz. Öte yandan, kolluk kuvvetleri ya da icra memurları gibi kamu görevlilerinin kanuni yetki dışında veya orantısız şekilde konuta girmesi de bu suçu doğurabilir.
Cezai Yaptırımlar ve Nitelikli Haller
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun basit hali için 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Ancak bazı hallerde ceza artırılabilir:
-
Suçun gece vakti işlenmesi
-
Silah kullanılarak işlenmesi
-
Birden fazla kişiyle birlikte işlenmesi
-
Kamu görevlisinin görevini kötüye kullanarak işlemesi
Bu hallerde ceza 1 yıldan 3 yıla kadar hapis olarak belirlenmiştir. Failin, eylem sırasında cebir, tehdit veya hile kullanması da cezayı artırıcı niteliktedir.
Bu Suç Şikâyete Tabi Midir?
Evet. Konut dokunulmazlığını ihlal suçu şikâyete tabidir. Bu, mağdurun eylemi öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikâyette bulunması gerektiği anlamına gelir. Aksi halde soruşturma yapılamaz. Şikâyet süresi kaçırıldığında dava açılması mümkün olmaz.
Failin yakın akraba, komşu ya da tanıdık olması halinde suçun unsurları daha dikkatli incelenmelidir. Özellikle taraflar arasındaki ilişkinin niteliği ve geçmişteki alışkanlıklar değerlendirilir.
Konut Dokunulmazlığı Davası Hangi Mahkemede Görülür?
Bu suça ilişkin ceza davaları asliye ceza mahkemelerinde görülür. Suçun niteliğine göre görevli mahkeme değişmez. Ancak nitelikli hallerin varlığı, mahkemenin karar verirken dikkate alacağı faktörlerdendir.
Ceza davasına ek olarak mağdur, manevi tazminat davası da açabilir. Bu durumda zarar gören kişi, yaşadığı huzursuzluk, korku ve mahremiyet ihlali nedeniyle tazminat talebinde bulunabilir.
Uygulamada Sık Görülen İhlal Durumları
Uygulamada sık karşılaşılan durumlar arasında şunlar yer alır:
-
Eşlerden birinin izinsiz şekilde boşanma sürecindeki eşin evine girmesi
-
Üzerine tapu kaydı bulunmayan, ancak birlikte yaşanmış evlere yapılan müdahaleler
-
Boşandığı eşin, çocukları görme bahanesiyle eve izinsiz girmesi
-
Aile içi şiddet sonrası verilen koruma kararına rağmen eve giriş yapılması
Bu gibi durumlar mahkemeler tarafından somut olay çerçevesinde değerlendirilir. Konutun aidiyeti, rıza, olayın zamanı ve tanıklar önemli delil unsurlarıdır.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu nedir?
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu, bir kişinin izni olmadan konutuna girilmesi veya girdikten sonra rızası dışında orada kalınmasıdır. Bu fiil, Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesi kapsamında suç olarak düzenlenmiştir.
Hangi durumlar konut dokunulmazlığının ihlali sayılır?
Bir kişinin evine, yazlığına, otel odasına veya geçici olarak kullandığı alana rızası olmadan girilmesi ya da dışarı çıkması istenmesine rağmen çıkmamak konut dokunulmazlığını ihlal sayılır. Bu fiilin gece işlenmesi veya cebirle yapılması cezayı artırır.
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun cezası nedir?
Suçun basit hali için 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülür. Eğer suç gece işlenmişse ya da cebir, tehdit, silah kullanılmışsa ceza 1 yıldan 3 yıla kadar çıkar. Kamu görevlisi bu suçu göreviyle bağlantılı işlerse ceza daha da artar.
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu şikâyete tabi midir?
Evet, bu suç şikâyete tabidir. Mağdur, fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde savcılığa başvurmalıdır. Bu süre geçerse dava açılamaz. Şikâyet olmazsa soruşturma re’sen yürütülmez.
Suçun işlendiği durumlarda hangi mahkeme görevlidir?
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu nedeniyle açılacak ceza davaları asliye ceza mahkemesinde görülür. Nitelikli halleri bulunsa bile görevli mahkeme değişmez. Mahkeme, delil ve beyanlara göre karar verir.
Eşin veya eski eşin eve izinsiz girmesi bu suçu oluşturur mu?
Evet, boşanmış ya da ayrı yaşayan eşin izinsiz olarak diğer eşin konutuna girmesi de konut dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturur. Bu durumda da şikâyet hakkı kullanılabilir. Ancak birlikte yaşanan evde, özel durumlara göre farklı değerlendirmeler yapılabilir.
Konut dokunulmazlığının ihlaline uğrayan kişi tazminat davası açabilir mi?
Evet, mağdur kişi manevi zarara uğramışsa manevi tazminat davası açabilir. Bu davada yaşanan korku, huzursuzluk ve özel hayat ihlali gerekçe gösterilir. Ceza davasından bağımsız olarak açılabilir.
Konut olarak sayılan yerler nerelerdir?
Ev, yazlık, otel odası, karavan, bağ evi, kiralık ev gibi yerler konut sayılır. Önemli olan kişinin orayı barınma amacıyla kullanıyor olmasıdır. Sürekli yaşama şartı aranmaz; geçici konaklama da bu korumadan yararlanır.
Polis veya icra memuru eve girerse bu suç oluşur mu?
Eğer bir mahkeme kararı varsa veya kanuni yetki kullanılıyorsa bu suç oluşmaz. Ancak kamu görevlisi yetkisini kötüye kullanarak konuta girerse konut dokunulmazlığını ihlal etmiş sayılır ve cezai sorumluluğu doğar.
