Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, bir kimsenin iradesine aykırı şekilde bir yerde tutulması, alıkonulması ya da bir yere gitmesinin engellenmesi durumunda oluşan ve Türk Ceza Kanunu’nun 109. maddesinde düzenlenen bir suçtur. Bu suç tipi, bireyin en temel haklarından biri olan kişi özgürlüğünü koruma altına alır. Failin, mağdurun hareket serbestisini sınırlayan eylemi, fiziksel ya da psikolojik yollarla gerçekleşebilir.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Tanımı ve Unsurları

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun oluşabilmesi için failin, mağdurun kendi iradesiyle hareket etmesini engellemesi gerekir. Bu engelleme fiilen bir yere kapatmak şeklinde olabileceği gibi, tehdit, korkutma ya da aldatma yoluyla da gerçekleşebilir.

Suçun temel unsurları şunlardır:

• Mağdurun rızasına aykırı şekilde özgürlüğünün sınırlandırılması

• Fiilin bilinçli ve kastî şekilde yapılması

• Mağdurun belirli bir süre boyunca bir yerde alıkonulması veya hapsedilmesi

• Fiziksel engel, tehdit veya hile yoluyla hareket özgürlüğünün kaldırılması

Eylemin süresi, mağdurun karşı koyma imkânı ve failin kast derecesi değerlendirilerek suçun oluşup oluşmadığı belirlenir.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Cezası Nedir?

Suçun basit hali için 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Ancak suçun nitelikli hallerle işlenmesi durumunda ceza artırılır ve fail hakkında daha ağır yaptırımlar uygulanabilir.

Nitelikli hâller şunlardır:

• Suçun silahla işlenmesi

• Birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi

• Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle hedef alınması

• Mağdurun çocuk, yaşlı ya da kendini savunamayacak durumda olması

• Mağdurun eziyet çekecek şekilde alıkonulması

Bu gibi durumlarda ceza, 2 yıldan 10 yıla kadar hapis olarak belirlenebilir. Ayrıca suç örgütü kapsamında ya da birden çok kişiye karşı işlenmişse ceza daha da ağırlaştırılır.

Suçun Soruşturulması ve Yargılama Süreci

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu re’sen soruşturulan bir suçtur. Mağdurun şikayetçi olup olmaması fark etmeksizin savcılık olayı öğrendiği anda soruşturma başlatmakla yükümlüdür.

Soruşturma sürecinde şu adımlar izlenir:

1. Kolluk veya savcılığa yapılan başvuru sonrası delil toplama

2. Mağdur ve tanıkların ifadelerinin alınması

3. Kamera görüntüleri, mesaj kayıtları gibi maddi delillerin değerlendirilmesi

4. Suçun vasıf ve mahiyetine göre iddianamenin hazırlanması

5. Dava açılması ve yargılama sürecine geçilmesi

Yargılamanın yapılacağı mahkeme suçun cezasına göre belirlenir. Basit hali asliye ceza mahkemesinde, nitelikli hali ise ağır ceza mahkemesinde görülür.

Suçun İspatı İçin Hangi Deliller Gereklidir?

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda delil, hem mağdurun beyanları hem de olayın çevresel kanıtları ile desteklenmelidir. Somut delillerle desteklenmeyen beyanlar, her zaman tek başına yeterli olmayabilir.

Delil olarak şunlar kullanılabilir:

• Mağdurun ve tanıkların ifadeleri

• Kamera kayıtları, telefon sinyalleri

• Yazışmalar, mesajlar, sesli kayıtlar

• Olay yerinde yapılan keşif ve tutanaklar

Bazı durumlarda mağdurun psikolojik durumu da raporlarla desteklenerek dosyaya sunulur. Olayın kamera görüntüleriyle sabitlenmesi, yargılamada belirleyici rol oynayabilir.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Tazminat Boyutu

Bu suçtan zarar gören kişi, ceza davasının yanı sıra ayrıca manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir. Mağdur, uğradığı fiziksel ve ruhsal zarar nedeniyle hem maddi hem de manevi zararlarını talep edebilir. Tazminat davası, ceza davası sürerken veya sonrasında ayrıca açılabilir.

Bu tür davalar, asliye hukuk mahkemelerinde görülür ve delillerle desteklenen bir başvuru süreci yürütülür. Mahkeme, mağdurun yaşadığı travma ve zarar derecesine göre tazminata hükmeder.

Suçun Zamanaşımı Süresi ve Şikayet Durumu

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, şikayete bağlı bir suç değildir. Savcılık suçun işlendiğini öğrendiği andan itibaren resen harekete geçer. Bu yönüyle kamu düzenini ilgilendiren suçlar arasında yer alır.

Ceza davası için zamanaşımı süresi suçun ağırlığına göre değişmekle birlikte genellikle 8 ila 15 yıl arasında uygulanır. Nitelikli hallerde bu süre daha da uzayabilir. Şikayet süresine tabi olmaması, mağdur açısından hak arama sürecinde önemli bir avantaj sağlar.

Bu Suç Diğer Hangi Suçlarla Birlikte İşlenebilir?

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, çoğu zaman başka suçlarla birlikte işlenebilir. Bu durumda fail hakkında zincirleme suç ya da ayrı ayrı suçlardan ceza verilmesi gündeme gelebilir.

Birlikte işlenebilecek suçlar şunlardır:

• Cebir ve tehdit suçu

• Yağma suçu

• Hakaret suçu

• Cinsel saldırı suçu

• Kasten yaralama suçu

Mahkeme bu durumda her bir suç için ayrı ayrı değerlendirme yapar ve ceza miktarını toplamda belirler. Nitelikli suçlarla birlikte işlendiğinde, ceza alt sınırdan uzaklaşarak artırılır.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu Sıkça Sorulan Sorular

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu nedir?

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, bir kişinin rızası dışında bir yerde tutulması, hareket özgürlüğünün engellenmesi veya alıkonulması şeklinde gerçekleşen ve Türk Ceza Kanunu’nun 109. maddesinde düzenlenen bir suçtur. Mağdurun iradesine aykırı olarak özgürlüğünün kısıtlanması bu suçun temelini oluşturur.

Bu suçun oluşması için hangi şartların bulunması gerekir?

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun oluşması için aşağıdaki unsurların birlikte bulunması gerekir:

• Mağdurun özgürlüğünün fiilen veya tehdit yoluyla kısıtlanması

• Bu kısıtlamanın mağdurun rızasına aykırı olması

• Eylemin belirli bir süre devam etmesi

• Failin kastının bulunması, yani bu davranışı bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi

Bu şartlar altında mağdurun bulunduğu yerden ayrılmasına engel olunması suçun gerçekleştiği anlamına gelir.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cezası nedir?

Bu suçun basit hali için 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Ancak suç bazı nitelikli hallerde işlendiğinde ceza artırılır. Örneğin:

• Silah kullanılarak işlenmesi

• Birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi

• Kamu görevlisi tarafından, görevin sağladığı yetki kötüye kullanılarak işlenmesi

• Çocuk, yaşlı veya kendini savunamayacak kişiye karşı işlenmesi

Bu gibi durumlarda ceza 2 yıldan 10 yıla kadar çıkabilir.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu hangi mahkemede görülür?

Suçun basit hali için yargılama asliye ceza mahkemesi tarafından yapılır. Ancak eylem nitelikli hâllerle işlenmişse veya birden fazla kişiye karşı uygulanmışsa ağır ceza mahkemesi yetkilidir. Mahkemenin belirlenmesinde suça dair cezanın alt ve üst sınırı esas alınır.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu şikayete bağlı mı?

Hayır, bu suç şikayete bağlı değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda re’sen soruşturma başlatır. Mağdur şikayetçi olmasa dahi kamu düzenine aykırılık bulunduğundan yargı makamları harekete geçmek zorundadır. Şikayet süresine tabi olmaması, mağdur açısından zaman sınırlaması olmaksızın hak arama olanağı sunar.

Suçun ispatında hangi deliller kullanılır?

Bu suçun ispatı için olayın koşullarına göre şu deliller kullanılabilir:

• Mağdur ve tanık ifadeleri

• Kamera görüntüleri ve ses kayıtları

• Dijital veri kayıtları (telefon sinyalleri, GPS, mesaj içerikleri)

• Olay yeri keşfi ve fiziki bulgular

Delillerin zamanında ve usulüne uygun toplanması yargılamanın sağlıklı yürütülmesini sağlar. Olayın kamera görüntüleriyle sabitlenmesi, delil açısından büyük önem taşır.

Bu suçla birlikte hangi suçlar işlenebilir?

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu çoğu zaman başka suçlarla birlikte işlenir. Bunlar arasında:

• Cinsel saldırı suçu

• Yağma suçu

• Hakaret veya tehdit suçu

• Kasten yaralama suçu

Bu durumda fail hakkında her bir suç için ayrı ayrı yargılama yapılır ve ceza artırılır.

Mağdur, bu suç nedeniyle tazminat talebinde bulunabilir mi?

Evet, mağdur ceza davasının dışında manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir. Bu dava, mağdurun yaşadığı ruhsal ve psikolojik zararlara karşılık olarak asliye hukuk mahkemesinde açılır. Tazminat tutarı, mağduriyetin ağırlığına göre hâkim tarafından belirlenir.