Kasten öldürme suçunda ceza indirimi, failin suçun işleniş şekli, kişisel durumu, olayın gelişimi veya hukuki sebepler doğrultusunda mahkeme tarafından uygulanan ve hapis cezasının azaltılmasına yol açan bir değerlendirme sonucudur. Ceza indirimi, suçun niteliğini değiştirmeksizin uygulanır ve sadece cezanın miktarını etkiler.
Ceza İndiriminin Hukuki Dayanağı
Türk Ceza Kanunu’na göre kasten öldürme suçu 81. maddede düzenlenmiş olup, temel yaptırımı müebbet hapis cezasıdır. Ancak bazı hâllerde cezada indirime gidilmesi mümkündür. Bu indirimler kanunda açıkça düzenlenmiş olan nedenlerle (haksız tahrik, etkin pişmanlık gibi) olabileceği gibi, mahkemenin takdirine bağlı nedenlerle de uygulanabilir.
En çok karşılaşılan ceza indirimi sebepleri:
-
Haksız tahrik (TCK m.29)
-
Meşru müdafaa sınırının aşılması (TCK m.27/2)
-
Etkin pişmanlık (uygulamada değerlendirme kapsamında)
-
Failin yaş küçüklüğü, akıl sağlığı durumu, iyi hali veya suçun ani gelişimi
Ceza indirimi, suçun sabit olmasına rağmen failin daha az ceza almasını sağlar. Kasten öldürme suçunda ceza indirimi, yargılamada tarafların savunmalarını bu yönde kurmalarını da etkiler.
Haksız Tahrik Nedeniyle Ceza İndirimi
Haksız tahrik, failin mağdurun haksız eylemi karşısında öfkeye kapılarak suçu işlemesi hâlidir. Bu durumda mahkeme, olayın ağırlığına göre cezada indirime gidebilir. Kasten öldürme suçunda haksız tahrik uygulanırsa, ceza 12 yıldan az olmayacak şekilde belirlenebilir.
Mahkeme, indirimin oranını belirlerken:
-
Tahrikin derecesi
-
Failin ruhsal durumu
-
Mağdurun fiilinin ağırlığı
-
Saldırı ile tepki arasındaki orantı
gibi kriterleri değerlendirir. Haksız tahrik indirimi, uygulamada en sık karşılaşılan ceza indirimi sebeplerinden biridir.
Meşru Müdafaa Sınırının Aşılması Hâlinde İndirim
Meşru müdafaa sınırının aşılması, bir saldırıyı defetmek amacıyla yapılan savunmanın, panik veya korku nedeniyle orantısız hâle gelmesidir. Türk Ceza Kanunu 27/2. maddesine göre, sınırın aşılması durumunda fail hakkında ceza indirimi yapılabilir veya hiç ceza verilmeyebilir.
Özellikle ani gelişen olaylarda, mağdurun saldırısı karşısında failin orantısız güç kullanması, bu kapsamda değerlendirilebilir. Bu durumda hâkim, failin ceza sorumluluğunu azaltıcı etki yapacak şekilde indirim uygulayabilir.
Etkin Pişmanlık Kapsamında Değerlendirme
Kasten öldürme suçunda doğrudan etkin pişmanlık hükmü bulunmamakla birlikte, failin gönüllü şekilde teslim olması, suçu itiraf etmesi veya mağdur yakınlarına tazminat ödemesi gibi davranışları takdiri indirim sebebi olarak değerlendirilebilir. Mahkeme bu tür davranışları göz önünde bulundurarak cezada indirim yapabilir.
Etkin pişmanlık gösteren failin ceza miktarı, sabıkasızlık, duruşmadaki tutum ve olay sonrası davranışları dikkate alınarak daha düşük belirlenebilir. Bu yöndeki değerlendirme, mahkemeye sunulacak delillerle desteklenmelidir.
Takdiri İndirim Sebepleri
Türk Ceza Kanunu’nun 62. maddesi gereği, mahkeme bazı durumlarda takdiri indirim uygulayabilir. Bu sebepler arasında:
-
Failin duruşmadaki saygılı ve pişman tavrı
-
Sabıkasız geçmişi
-
Suçun ani gelişen bir olay sonucu işlenmesi
-
Failin yaşının küçük olması
gibi unsurlar yer alır. Bu tür indirim, hâkimin takdirine bağlıdır ve her somut olaya göre değişiklik gösterir. Bu indirimin uygulanıp uygulanmaması tamamen mahkeme kararına bağlıdır.
Ceza İndirimi Kararını Kim Verir?
Tüm ceza indirimi kararları, kasten öldürme suçuna ilişkin yargılamayı yapan ağır ceza mahkemesi tarafından verilir. Mahkeme, savunmaları, delilleri, tanık beyanlarını ve sanığın kişisel durumunu değerlendirerek, indirimin uygulanıp uygulanmayacağına ve oranına karar verir.
İndirimin hangi gerekçeyle uygulandığı, mahkemenin gerekçeli kararında açıkça belirtilir. Savunma tarafı, yargılamada bu yönde taleplerini ve gerekçelerini sunarak indirimi talep edebilir.
Ceza İndirimi Mahkûmiyet Kararını Engeller mi?
Ceza indirimi, suçun işlendiğinin sabit olduğu durumlarda uygulanır. Bu nedenle, ceza indirimi kararı verilmişse bu durum sanığın beraat ettiği anlamına gelmez. Fail mahkûm olur ancak indirilen ceza oranı daha düşük belirlenir. Örneğin müebbet hapis cezası yerine 18 yıl hapis cezası verilebilir.
Kasten Öldürme Suçunda Ceza İndirimi Sıkça Sorulan Sorular
Kasten öldürme suçunda ceza indirimi nedir?
Kasten öldürme suçunda ceza indirimi, failin suçun işleniş şekli, mağdurla ilişkisi, olayın gelişimi veya kişisel durumu gibi nedenlerle, hâkimin kararıyla hapis cezasının belirli oranlarda azaltılmasıdır. Bu indirim, kanuni veya takdiri sebeplere dayanabilir.
Kasten öldürme suçunda hangi durumlarda ceza indirimi uygulanır?
Haksız tahrik, meşru müdafaa sınırının aşılması, etkin pişmanlığa yakın davranışlar ve failin duruşmadaki iyi hali gibi nedenler ceza indirimi sebebi olabilir. Her bir durum mahkemece somut olaya göre değerlendirilir ve indirimin oranı belirlenir.
Haksız tahrik indirimi kasten öldürmede nasıl uygulanır?
Mağdurun fail üzerinde öfke, elem veya galeyana neden olacak haksız bir davranışı varsa ve fail bu etki altında öldürme fiilini işlemişse, haksız tahrik indirimi uygulanabilir. Ceza bu durumda 12 yıldan az olmamak üzere belirlenebilir.
Meşru müdafaa sınırının aşılması ceza indirimi sağlar mı?
Evet. Fail kendisini veya bir başkasını savunurken meşru müdafaa sınırını korku, panik ya da heyecan nedeniyle aştıysa hâkim, cezada indirim yapabilir. Bu durum Türk Ceza Kanunu’nun 27/2. maddesinde düzenlenmiştir.
Etkin pişmanlık indirimi kasten öldürmede geçerli midir?
Kasten öldürme suçunda etkin pişmanlık hükmü doğrudan uygulanmaz. Ancak failin gönüllü teslim olması, suçu itiraf etmesi veya mağdur yakınlarına maddi/manevi zararlarını gidermeye çalışması gibi davranışlar takdiri indirim sebebi olarak değerlendirilebilir.
Ceza indirimi kararı hangi mahkemede verilir?
Kasten öldürme suçuna ilişkin ceza yargılaması yetkili ağır ceza mahkemesinde yapılır. Ceza indirimi kararı da, tüm delillerin ve savunmaların değerlendirilmesi sonucunda bu mahkeme tarafından verilir.
Ceza indirimi sonrası verilen hapis cezası ne kadar olabilir?
Müebbet hapis cezası gerektiren kasten öldürme suçunda, ceza indirimi uygulanırsa ceza 12 ila 25 yıl arası bir hapis cezasına dönüşebilir. Bu oran, indirimin türüne ve uygulanma şekline göre değişir.
Ceza indirimi uygulanırsa sabıka kaydı silinir mi?
Hayır. Ceza indirimi, cezanın miktarını azaltır ancak mahkûmiyetin varlığını ortadan kaldırmaz. Bu nedenle sabıka kaydı oluşturur ve adli sicilde yer alır. Belirli bir süre sonunda adli sicil kaydı silinebilir.
