İzinsiz drone kullanımı, özellikle kamusal alanlarda, yerleşim yerlerinde veya hassas bölgelerde uçuş yapılması hâlinde hem idari yaptırım hem de ceza sorumluluğu doğurabilecek bir faaliyettir. Türkiye’de drone (insansız hava aracı) kullanımı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından düzenlenmekte olup belirli ağırlığın üzerindeki dronelar için kayıt zorunluluğu ve izin gerekliliği bulunmaktadır.
Drone uçurmak için izin almak zorunlu mudur?
Evet. Ağırlığı 500 gramı geçen dronelar için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne kayıt yaptırmak ve uçuş öncesinde belirli bölgelerde izin almak zorunludur. Ticari amaçla drone kullanan kişiler için ise operatör sertifikası ve SHGM onayı gereklidir. Belirli kamu kurumları, havaalanı çevresi, askeri alanlar ve şehir merkezi gibi bölgelerde uçuşlar önceden izin alınmaksızın yapılamaz.
Sivil hava sahasında drone uçurmak belirli kurallara tabidir ve bu kurallara aykırı hareket etmek idari para cezası ile sonuçlanabilir.
İzinsiz drone kullanan kişilere hangi cezalar verilir?
İzinsiz drone kullanan kişiler hakkında uygulanacak yaptırımlar, fiilin niteliğine göre değişir. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün denetimleri doğrultusunda:
-
Kayıt dışı drone kullanımı için 9.000 TL’ye kadar idari para cezası
-
Uçuş izni olmadan hassas bölgelerde uçuş yapılması hâlinde 18.000 TL’ye kadar para cezası
-
Hava sahası ihlali durumlarında drone’un mülkiyetinin kamuya geçirilmesi
gibi yaptırımlar uygulanabilir. Ayrıca, izinsiz çekim yapılması hâlinde Türk Ceza Kanunu kapsamında özel hayatın gizliliğini ihlal, kişisel verilerin hukuka aykırı elde edilmesi veya özel görüntüleri yaymak gibi suçlar da oluşabilir.
Drone uçuş izni nasıl alınır?
Drone uçuş izni almak için öncelikle SHGM’nin İHA Kayıt Sistemi’ne (https://iha.shgm.gov.tr) kayıt yapılmalıdır. Ardından uçuş yapılacak alanın türüne göre:
-
Uçuş koordinatları,
-
Tarih ve saat bilgisi,
-
Kullanılacak dronun teknik özellikleri
bildirilerek sistem üzerinden uçuş izni talep edilir. Özellikle yerleşim yerleri, kalabalık alanlar ve güvenlik bölgeleri için ek izinler istenebilir. Ticari uçuşlarda ayrıca operatör belgesi de gereklidir.
Drone uçuş izni başvurusu, online sistem üzerinden birkaç gün önceden yapılmalıdır.
İzinsiz drone uçurmak ceza davası konusu olur mu?
Eğer izinsiz drone uçurulması sonucu kamu güvenliği tehlikeye girmişse, özel görüntü alınmışsa ya da kişisel mahremiyet ihlal edilmişse bu durum ceza yargılamasına konu olabilir. Örneğin bir kişiyi izinsiz şekilde drone ile kaydetmek, TCK m.134 kapsamında özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturabilir. Bu durumda suç duyurusu üzerine ceza soruşturması başlatılır ve fail hakkında hapis cezası da gündeme gelebilir.
Özel hayatın gizliliğini ihlal eden drone kullanımı, ceza mahkemelerinde yargılamaya konu olur.
Drone ile izinsiz görüntü almak suç mudur?
Evet. Kişinin izni olmaksızın özel yaşam alanında, evinde, bahçesinde ya da korunaklı bir alanda görüntü almak suç teşkil eder. Türk Ceza Kanunu’na göre bir kişinin özel hayatına yönelik kayıt yapmak veya yaymak suçtur. Bu tür görüntülerin sosyal medyada paylaşılması da ceza miktarını artırabilir. Ayrıca mağdur kişinin şikâyeti hâlinde manevi tazminat davası da açılabilir.
Drone kullanımıyla ilgili başvurular nereye yapılır?
İzin başvuruları ve kayıt işlemleri Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’ne yapılır. İlgili sistem “İHA Kayıt Sistemi” olarak adlandırılır. İzin alınmadan uçurulan drone’lar tespit edildiğinde emniyet birimleri tarafından işlem yapılabilir. Ayrıca şikâyet konusu olan bir durum varsa savcılığa suç duyurusunda bulunmak mümkündür.
Savcılığa suç duyurusu, özel hayatın gizliliğini ihlal veya kişisel veri suçu açısından etkili bir başvuru yoludur.
Hangi bölgelerde drone uçurmak yasaktır?
Türkiye’de bazı bölgeler güvenlik, kamu düzeni veya hava trafiği açısından uçuşa kapalı alanlardır. Bu alanlar şunlardır:
-
Askeri bölgeler ve kışlalar
-
Havaalanları ve çevresi
-
Enerji santralleri ve stratejik tesisler
-
Polis ve jandarma tesisleri
-
Cumhurbaşkanlığı, TBMM gibi kamu kurumlarının çevresi
Bu bölgelerde izinsiz drone uçurmak hem idari para cezası hem de adli soruşturma sonucunu doğurabilir.
İzinsiz Drone Kullanımı Sıkça Sorulan Sorular
İzinsiz drone kullanımı nedir?
İzinsiz drone kullanımı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde gerekli kayıt, izin ve sertifikalar olmadan insansız hava aracı uçurulmasıdır. Bu durum hem idari yaptırıma hem de bazı hâllerde ceza sorumluluğuna neden olabilir.
Drone uçurmak için izin almak zorunlu mudur?
Evet. Ağırlığı 500 gramı geçen tüm droneların SHGM sistemine kaydı zorunludur. Ayrıca yerleşim yerlerinde, kalabalık alanlarda ya da özel bölgelerde uçuş yapmadan önce ilgili makamdan uçuş izni alınmalıdır. Ticari amaçla drone kullanan kişiler için operatör belgesi de gereklidir.
İzinsiz drone kullanımı cezası nedir?
İzinsiz drone kullananlara 9.000 TL’ye kadar idari para cezası verilebilir. Eğer uçuş, hava sahası ihlali, kamu güvenliğini tehdit ya da özel hayatın gizliliğini ihlal edecek şekilde gerçekleştirilmişse, ceza daha da artabilir ve ceza yargılaması gündeme gelebilir.
Drone ile izinsiz görüntü almak suç mudur?
Evet. Bir kişinin izni olmaksızın özel alanda görüntü kaydı yapılması Türk Ceza Kanunu’na göre suçtur. Bu tür kayıtlar özel hayatın gizliliğini ihlal veya kişisel verilerin hukuka aykırı elde edilmesi suçlarını oluşturabilir. Görüntülerin paylaşılması hâlinde ceza ağırlaştırılabilir.
Hangi bölgelerde drone uçurmak yasaktır?
Askeri alanlar, havaalanı çevresi, kamu kurumlarının çevresi, enerji tesisleri ve kalabalık yerleşim alanları gibi bölgeler drone uçuşuna kapalıdır. Bu bölgelerde izinsiz drone uçuşu yapılması hâlinde ağır idari ve cezai yaptırımlar uygulanabilir.
Drone uçuş izni nasıl alınır?
İzin almak için öncelikle https://iha.shgm.gov.tr adresinden İHA Kayıt Sistemi’ne kayıt olunmalı, ardından uçuş yapılacak alanın bilgileriyle sistem üzerinden uçuş izni başvurusu yapılmalıdır. Ticari kullanıcılar için operatör belgesi de başvuru sürecinde gereklidir.
İzinsiz drone uçuşu nedeniyle ceza davası açılır mı?
Kişinin drone ile yaptığı uçuş, özel hayatın gizliliğini ihlal etmişse veya kamu güvenliğine tehdit oluşturmuşsa Cumhuriyet savcılığı tarafından ceza soruşturması başlatılabilir. Bu durumda kişi hakkında ceza davası açılabilir ve hapis cezası talep edilebilir.
İzinsiz drone kullanımına karşı nasıl şikâyet yapılır?
İzinsiz drone kullanımına tanık olan kişiler, olayı emniyet birimlerine veya doğrudan savcılığa suç duyurusunda bulunarak bildirebilir. Ayrıca görüntü kaydı varsa delil olarak sunulabilir. Yetkililer olay yerinde drone’a el koyabilir ve inceleme başlatabilir.
Drone ile izinsiz kayıt yapan kişiye karşı tazminat davası açılabilir mi?
Evet. Mağdur olan kişi, özel hayatının ihlal edildiği gerekçesiyle manevi tazminat davası açabilir. Hukuk mahkemesinde açılacak bu dava ile kişinin yaşadığı psikolojik zarar ve mahremiyet ihlali için maddi bir karşılık talep edilebilir.
