İnsani ikamet izni başvurusunun reddine karşı dava, Türkiye’de zorunlu nedenlerle veya uluslararası koruma kapsamında kalması gereken yabancıya Göç İdaresi tarafından ikamet izni verilmemesi durumunda açılan iptal davasıdır. Bu dava süreci, kişilerin sınır dışı edilmesini önlemek ve Türkiye’de yasal olarak kalmaya devam etmelerini sağlamak amacıyla yürütülür. İnsani gerekçelerle Türkiye’de bulunan kişilerin bu haklarını yitirmemesi için reddedilen kararların yargı denetimine tabi tutulması önemlidir.
İnsani ikamet izni, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 46. maddesi uyarınca düzenlenen özel bir ikamet türüdür. Savaş, işkence riski, zulüm tehdidi, ciddi sağlık sorunları ya da sınır dışı edilmesi mümkün olmayan özel durumlar gibi sebeplerle verilir. Bu izin türü, çoğu zaman olağan şartların dışında kalan, insan haklarına duyarlı bir değerlendirmeye dayanır.
İnsani İkamet İzni Nedir ve Hangi Durumlarda Verilir?
İnsani ikamet izni, Türkiye’ye yasal olmayan yollardan girmiş, vize süresi geçmiş ya da sınır dışı edilmesi sakıncalı olan kişilere verilen istisnai bir oturma iznidir. Bu izin türü, kamu yararı, insani hassasiyetler ve uluslararası yükümlülükler göz önünde bulundurularak idare tarafından takdir yetkisiyle verilir.
İnsani ikamet izni genellikle aşağıdaki durumlarda verilir:
-
Kişinin sınır dışı edilmesi, yaşam hakkı veya insanlık dışı muamele yasağına aykırılık teşkil ediyorsa
-
Ağır sağlık sorunları veya tedavisi Türkiye’de devam eden bir hastalık varsa
-
Savaş, iç çatışma veya kitlesel göç nedeniyle ülkesine geri dönmesi mümkün değilse
-
Aile bütünlüğünün bozulması riski varsa
-
Uluslararası koruma başvurusunda bulunan kişinin özel durumu varsa
İnsani ikamet izni, geçici nitelikte olup belirli bir süre için verilir ve süresi sonunda yeniden değerlendirme yapılır.
İnsani İkamet İzni Başvurusunun Reddi̇ Hangi Gerekçelerle Yapılır?
Başvuru reddi genellikle kişinin yukarıda sayılan şartları taşımadığına kanaat getirilmesiyle gerçekleşir. Ret gerekçeleri arasında şunlar yer alabilir:
-
Başvuru sahibinin sağlık durumu veya güvenlik riskiyle ilgili somut belge sunmaması
-
Ülkesine geri gönderilmesinde hukuki veya fiili engel bulunmaması
-
Türkiye’de bulunmasının artık zorunlu görülmemesi
-
Belgelerin eksik ya da sahte olması
-
Kamu düzenine veya kamu güvenliğine tehdit oluşturması
Başvurunun reddine ilişkin karar, gerekçeli ve yazılı olarak başvuru sahibine bildirilmelidir. Bu bildirim üzerine dava açma süreci başlar.
Başvuruya dair ret kararı, idari bir işlem olduğundan yargı denetimine tabidir ve iptal davasına konu edilebilir.
Red Kararına Karşı Hangi Mahkemede Dava Açılır?
İnsani ikamet izni başvurusunun reddine karşı açılacak dava, idare mahkemesinde açılır. Yetkili mahkeme, işlemi tesis eden il göç idaresinin bulunduğu ildeki idare mahkemesidir. Örneğin İstanbul İl Göç İdaresi tarafından verilen ret kararına karşı İstanbul İdare Mahkemesi’nde dava açılır.
Bu tür davalarda, yürütmenin durdurulması da talep edilebilir. Böylece dava süresince sınır dışı işlemlerinin durdurulması sağlanabilir. Özellikle geri gönderme tehdidi altındaki kişiler için yürütmenin durdurulması kararı hayati öneme sahiptir.
Red kararına karşı idare mahkemesinde dava açılması, kişiye yargı güvencesi sağlar ve insan hakları ihlallerinin önüne geçebilir.
Dava Açma Süresi Ne Kadardır?
Red kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü niteliktedir. Sürenin kaçırılması halinde dava açma hakkı sona erer. Tebligat yapılmamışsa veya usulsüz tebligat varsa süre işlemeye başlamaz.
Dava açıldıktan sonra, mahkeme başvuru sahibinden ek belge isteyebilir veya duruma göre bilirkişi incelemesine başvurabilir. Bu süreçte düzenli olarak dava dosyası takip edilmeli ve gelişmelere göre savunma hazırlanmalıdır.
İnsani ikamet izni başvurusunun reddine karşı dava süresi, mutlak şekilde korunmalı ve zamanında başvuru yapılmalıdır.
Red Kararına Karşı Yürütmenin Durdurulması Talebi Neden Önemlidir?
Yürütmenin durdurulması, iptal davası süresince ret kararının uygulanmamasını sağlar. Yani kişi sınır dışı edilemez, Türkiye’de kalmaya devam eder. Bu talep, başvuru dilekçesinde açık şekilde belirtilmeli ve ret kararının telafisi imkansız zarar doğuracağı gerekçesiyle desteklenmelidir.
Mahkeme, yürütmenin durdurulmasına karar verdiğinde, idare tarafından herhangi bir zorlayıcı işlem yapılamaz. Bu nedenle davanın başarısı açısından sadece iptal talebi değil, yürütmenin durdurulması da mutlaka değerlendirilmelidir.
Yürütmenin durdurulması talebi, özellikle geri gönderme yasağına tabi olan kişiler için yaşamsal önemdedir.
Davada Hangi Belgeler ve Bilgiler Sunulmalıdır?
Dava dilekçesinde, başvuru sahibinin neden Türkiye’de kalması gerektiği somut ve belgeli şekilde açıklanmalıdır. Aşağıdaki belgeler dosyaya eklenebilir:
-
Sağlık raporları ve tedavi belgeleri
-
Ülkede yaşanan savaş veya çatışmaya dair deliller
-
Aile birliği belgeleri (evlilik cüzdanı, çocukların kimlikleri)
-
Uluslararası koruma başvuru evrakları
-
Sınır dışı halinde zarar göreceğine dair insan hakları raporları
Tüm bu belgeler, mahkemenin başvurucunun insani ihtiyaçlarını değerlendirmesinde etkili olacaktır.
Dava dilekçesinde güçlü ve belgeli bir anlatım, mahkemenin ret kararını iptal etme olasılığını artırır.
Avukatla Dava Açmak Zorunlu mudur?
Avukat tutmak zorunlu değildir ancak dava süreci teknik hukuki bilgi gerektirdiğinden uzman bir avukattan yardım alınması büyük avantaj sağlar. Göç hukuku, idare hukuku ve insan hakları hukuku konularında deneyimli bir avukatla çalışmak, hem dilekçenin içeriğini hem de sürecin yönetimini güçlendirir.
İnsani ikamet izni başvurusunun reddine karşı dava, geri gönderme yasağı gibi ciddi sonuçlar doğurabileceğinden, profesyonel destek alınarak yürütülmelidir.
İnsani İkamet İzni Başvurusunun Reddi̇ne Karşı Dava Sıkça Sorulan Sorular
İnsani ikamet izni başvurusunun reddine karşı dava nedir?
İnsani ikamet izni başvurusunun reddine karşı dava, Göç İdaresi tarafından verilen red kararının iptali için idare mahkemesinde açılan yargı yoludur. Bu dava sayesinde, insani nedenlerle Türkiye’de kalması gereken kişinin sınır dışı edilmesi engellenebilir.
İnsani ikamet izni hangi durumlarda verilir?
İnsani ikamet izni, savaş, iç karışıklık, işkence riski, sağlık sorunları gibi nedenlerle ülkesine geri gönderilemeyecek kişilere verilir. Ayrıca, aile birliğinin bozulmaması, uluslararası koruma ihtiyacı ve kamu yararı gibi durumlar da bu izni haklı kılabilir.
İnsani ikamet izni başvurusu neden reddedilir?
Red gerekçeleri genellikle şu nedenlere dayanır: başvuru sahibinin durumu insani ikamet izni şartlarını karşılamıyorsa, belgeler eksikse, güvenlik tehdidi oluşturuyorsa veya ülkesine dönüşünde bir tehlike bulunmuyorsa başvuru reddedilebilir.
Red kararına karşı hangi mahkemede dava açılır?
İnsani ikamet izni başvurusunun reddine karşı dava, kararın verildiği ildeki idare mahkemesinde açılır. Örneğin karar Ankara İl Göç İdaresi tarafından verildiyse, dava Ankara İdare Mahkemesi’nde açılır.
Dava açma süresi kaç gündür?
Red kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılması gerekir. Bu süre içerisinde dava açılmazsa ret kararı kesinleşir ve yasal olarak geri gönderme işlemleri uygulanabilir.
Dava açarken yürütmenin durdurulması talep edilebilir mi?
Evet. Dava dilekçesinde, ret kararının uygulanmaması için yürütmenin durdurulması istenebilir. Mahkeme bu talebi kabul ederse kişi dava süresince Türkiye’de kalmaya devam edebilir ve sınır dışı edilemez.
Dava sürecinde hangi belgeler sunulmalıdır?
Sağlık raporları, uluslararası koruma başvuruları, ülkesindeki tehlikeleri gösteren belgeler, aile birliğini kanıtlayan evraklar gibi kişisel durumu somutlaştıran tüm belgeler sunulmalıdır. Delil gücü yüksek belgeler davanın seyrini doğrudan etkiler.
Avukatla dava açmak zorunlu mu?
Zorunlu değildir, ancak idare hukuku ve göç hukukuna dair bilgi gerektirdiği için uzman bir avukattan destek alınması önerilir. Özellikle insani ikamet izni başvurusunun reddine karşı dava süreci teknik ve hassas konular içerdiğinden profesyonel yardım başarı şansını artırır.
Red kararına karşı yeniden başvuru yapılabilir mi?
Evet. Yeni gelişmeler veya ek belgeler sunularak Göç İdaresi’ne tekrar başvuru yapılabilir. Ancak önceki red gerekçeleri giderilmemişse, yeni başvuru da reddedilebilir. Bu nedenle öncelikle ret kararına karşı dava açılması önerilir.
