HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması), yani hükmün açıklanmasının geri bırakılması, ceza mahkemelerinde sanık hakkında verilen cezanın belirli şartlarla 5 yıl süreyle askıya alınmasıdır. HAGB kararı verilen bir kişi, denetim süresi boyunca yeni bir suç işlemez ve kurallara uyarsa, mahkeme kararı hiç verilmemiş sayılır ve sicil kaydına işlenmez. Bu yönüyle HAGB, sanık açısından ikinci bir şans niteliği taşır.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenen HAGB kurumu, genellikle ilk defa suç işleyen ve pişmanlık gösteren kişilere uygulanır. Bu uygulama, hem mahkemelerin iş yükünü hafifletmek hem de sanığa ıslah imkânı tanımak amacıyla düzenlenmiştir.
HAGB kararı nasıl verilir?
HAGB kararı, mahkemenin sanık hakkında mahkûmiyet hükmü kurduğu ancak bu hükmü açıklamadan önce belirli koşulların varlığını aradığı özel bir süreçtir. Hakim, aşağıdaki şartlar sağlandığında HAGB kararı verebilir:
-
Sanığa verilen ceza 2 yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezası olmalıdır.
-
Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkumiyeti olmamalıdır.
-
Duruşmadaki tutum ve davranışları olumlu değerlendirilmelidir.
-
Mağdurun uğradığı zarar giderilmiş olmalıdır.
-
Sanık, HAGB kararını kabul etmelidir.
Mahkeme, bu şartların varlığı halinde sanığın cezasını açıklamadan erteleyebilir ve denetim süresine tabi tutar.
HAGB’nin sonuçları nelerdir?
HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı verildiğinde sanık hakkında mahkûmiyet kararı kesinleşmez. Denetim süresi boyunca yeni bir suç işlemezse ve kurallara uyarsa, dava düşer ve ceza hiç verilmemiş sayılır. Ancak bu süreçte yeniden suç işlenmesi veya yükümlülüklere aykırı davranılması halinde mahkeme daha önce açıklamadığı hükmü açıklar ve ceza infaz edilir.
Denetim süresi genellikle 5 yıldır, ancak sanığa yüklenen özel yükümlülüklerin türüne göre bu süre mahkemece belirlenebilir.
HAGB kararı adli sicile işler mi?
HAGB kararı, mahkumiyet kararı olmadığı için adli sicil kaydında yer almaz. Ancak, yargı mercileri ve bazı kurumlar tarafından görülebilen arşiv kaydı olarak sistemde geçici olarak bulunabilir. Bu kayıt, ileride yeni bir suç işlenmesi durumunda HAGB kararının sonuçlarını etkileyebilir.
Adli sicil kaydının silinmesi süreci ise ancak belirli şartlar sağlandığında ve süre dolduğunda mümkündür.
HAGB kararına itiraz edilebilir mi?
HAGB kararı, hükümle birlikte verildiği için itiraza tabidir. Sanık, HAGB kararını istememişse veya kabul etmemişse, normal yargılama süreci devam eder. Eğer sanık kararı kabul etmiş ve bu yönde karar verilmişse, sadece usule aykırılık varsa itiraz mümkündür. Aksi takdirde HAGB kabulü ile karar kesinleşmiş sayılır.
HAGB ne zaman uygulanmaz?
Aşağıdaki durumlarda HAGB uygulanamaz:
-
Verilen ceza 2 yılı aşıyorsa
-
Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkumiyeti varsa
-
Suçun mağduru olan kamu kurumuna zarar giderilmemişse
-
Sanık HAGB’yi kabul etmiyorsa
Bazı suçlar da yasa gereği HAGB kapsamı dışındadır. Örneğin, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar veya terör suçlarında HAGB uygulanmaz.
HAGB kararından sonra suç işlenirse ne olur?
Sanık, HAGB kararının verildiği tarihten itibaren 5 yıllık denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlerse, mahkeme daha önce açıklamadığı hükmü açıklar. Bu durumda kişi, verilen ceza ile doğrudan karşı karşıya kalır. Ayrıca denetim süresi boyunca yükümlülüklere uyulmaması da hükmün açıklanmasına neden olabilir.
HAGB ile cezanın infazı olur mu?
Hayır. HAGB, cezanın infaz edilmemesini ve ileride hiç verilmemiş sayılmasını sağlayan bir kurumdur. Dolayısıyla HAGB kararı verilen bir kişi cezaevine girmez. Ancak denetim süresi içinde yükümlülüklere uyulmaz ya da yeni bir suç işlenirse, açıklanan hüküm infaz edilir ve kişi ceza almış sayılır.
HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) Sıkça Sorulan Sorular
HAGB nedir?
HAGB, yani hükmün açıklanmasının geri bırakılması, mahkeme tarafından verilen cezanın 5 yıl süreyle askıya alınmasıdır. Bu sürede sanık yeni bir suç işlemez ve kurallara uyarsa ceza hiç verilmemiş sayılır.
HAGB kararı hangi durumlarda verilir?
HAGB kararı verilebilmesi için şu şartlar gerekir:
-
Verilen ceza 2 yıl veya daha az hapis ya da adli para cezası olmalıdır
-
Sanığın daha önce kasıtlı suçtan mahkûmiyeti olmamalıdır
-
Mağdurun zararının giderilmiş olması gerekir
-
Sanık, bu kararı kabul etmiş olmalıdır
-
Duruşmadaki tutum ve davranışlar olumlu değerlendirilmelidir
Bu şartlardan biri eksikse HAGB uygulanamaz.
HAGB kararına sanık itiraz edebilir mi?
Sanık, HAGB kararını kabul etmek zorunda değildir. Eğer HAGB istemiyorsa mahkeme hükmü açıklar ve sanık karara karşı istinaf ya da temyiz yoluna gidebilir. Ancak HAGB’yi kabul ettikten sonra yalnızca usule aykırılıklar varsa itiraz edilebilir.
HAGB kararı adli sicil kaydına işler mi?
HAGB kararı mahkûmiyet sayılmadığı için adli sicil kaydına girmez. Ancak sistemde arşiv kaydı olarak görünür. Bu kayıt sadece adli makamlar ve bazı kurumlar tarafından görülebilir.
HAGB süresi ne kadardır?
HAGB uygulandığında sanık için belirlenen denetim süresi 5 yıldır. Bu süre içinde sanığın yeni bir suç işlememesi ve yükümlülüklere uyması gerekir. Aksi takdirde mahkeme askıya alınan hükmü açıklar.
Denetim süresi içinde hangi kurallar geçerlidir?
Sanıktan bazı yükümlülüklere uyması istenebilir. Bunlar arasında:
-
Belirli aralıklarla denetime gitmek
-
Kamu hizmetinde çalışmak
-
Zarar verdiği kişiye karşı davranışlarını düzeltmek
gibi hükümler yer alabilir. Bu kurallara uyulmaması durumunda mahkeme HAGB kararını geri alabilir.
HAGB kapsamına girmeyen suçlar var mı?
Bazı suçlar HAGB kapsamı dışındadır. Örneğin:
-
Cinsel suçlar
-
Terörle ilgili suçlar
-
2 yılı aşan hapis cezaları gerektiren suçlar
Bu tür durumlarda HAGB uygulanması mümkün değildir.
HAGB kararı verildikten sonra yeni suç işlenirse ne olur?
Eğer sanık HAGB kararından sonraki 5 yıl içinde kasıtlı bir suç işlerse veya yükümlülüklerini ihlal ederse, mahkeme önceden açıklamadığı hükmü açıklar. Böylece sanık hakkında ceza infaz edilir ve karar kesinleşir.
HAGB kararı verilmiş bir kişi memur olabilir mi?
HAGB kararı bir mahkûmiyet sayılmadığı için genellikle memuriyete engel teşkil etmez. Ancak kurumların iç düzenlemelerine göre değişiklik gösterebilir. Özellikle güvenlik soruşturmalarında arşiv kaydı dikkate alınabilir.
