Ara Gerekçeli Karar Nedir - Ulus

Gerekçeli Karar Nedir

Gerekçeli Karar Nedir

Gerekçeli karar nedir sorusu, mahkeme kararlarının neden verildiğini açıklayan ve yargılamanın şeffaflığı açısından büyük önem taşıyan hukuki bir unsuru ifade eder. Gerekçeli karar, mahkemenin hükme nasıl ve neden ulaştığını yazılı olarak gösteren metindir. Bu karar, hem tarafların hak arama özgürlüğü açısından hem de kararın denetlenebilirliği bakımından temel bir işlemdir.

Gerekçeli kararın tanımı ve hukuki dayanağı

Gerekçeli karar, bir mahkemenin verdiği hükmün dayandığı maddi vakıaları, hukuki değerlendirmeyi ve sonucunu açıkça ortaya koyan yazılı metindir. Bu karar, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 297. maddesinde ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Aynı zamanda ceza yargılamasında da gerekçeli karar verilmesi, adil yargılanma hakkının bir gereği olarak kabul edilir.

Bir kararın gerekçesi yoksa, sadece sonuç kısmı açıklanmışsa bu karar hukuken eksik kabul edilir. Çünkü gerekçesiz bir karar, üst mahkemelerce incelenemez ve taraflar açısından hangi nedenlerle aleyhe ya da lehe karar verildiği anlaşılamaz.

Gerekçeli kararda hangi bilgiler bulunur?

Gerekçeli kararın içeriği yasal düzenlemeyle belirlenmiştir. Mahkeme kararında bulunması gereken unsurlar şunlardır:

  1. Tarafların adı, soyadı ve kimlik bilgileri

  2. Davanın konusu ve tarafların talepleri

  3. Uyuşmazlık konusu maddi olaylar

  4. Uygulanan hukuk kuralları

  5. Delillerin değerlendirilmesi

  6. Mahkemenin ulaştığı sonuç ve karar kısmı

Mahkeme, bu unsurlar üzerinden bir yapı kurarak kararını dayanaklarıyla birlikte açıklar. Böylece kararın şeffaflığı ve denetlenebilirliği sağlanmış olur. Karar sonucu ve gerekçesi, istinaf veya temyiz gibi kanun yollarında incelenecek en önemli bölümlerdir.

Gerekçeli karar ne zaman yazılır?

Gerekçeli karar, duruşmada verilen hükmün ardından genellikle en geç bir ay içinde yazılır. Ancak uygulamada bu süre mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişebilir. Hükmün tefhiminden (yani sözlü açıklanmasından) sonra taraflar gerekçeli kararı beklemeden kanun yoluna başvuramaz. Çünkü üst mahkemeler, yalnızca gerekçeli karara göre inceleme yapar.

Taraflar, gerekçeli kararın yazılmasının ardından karar tebliği ile bilgilendirilir. Tebliğ tarihinden itibaren istinaf veya temyiz süreleri işlemeye başlar.

Gerekçeli karar olmadan icra takibi başlatılabilir mi?

İcra takibi başlatmak için ilamın yani mahkeme kararının gerekçeli ve kesinleşmiş olması gerekir. Gerekçeli karar olmadan sadece duruşma tutanağı ile icraya geçilmesi mümkün değildir. Hükmün icra edilebilir hale gelmesi, gerekçeli kararın yazılması ve kesinleşmesine bağlıdır.

Bu nedenle özellikle ilamlı icra takibi başlatacak taraflar, gerekçeli kararın yazılmasını beklemeli ve daha sonra kesinleşme şerhini alarak icra müdürlüğüne başvurmalıdır.

Gerekçesiz karar verilirse ne olur?

Gerekçesiz verilen kararlar, hem Anayasa’ya hem de uluslararası sözleşmelere aykırıdır. Anayasa’nın 141. maddesi, mahkemelerin kararlarını gerekçeli olarak vermesini zorunlu kılar. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, kararların gerekçesiz olması durumunda adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmetmektedir.

Üst mahkemeler (örneğin Yargıtay ya da istinaf mahkemeleri), gerekçesiz ya da yetersiz gerekçeli kararları bozma sebebi sayar. Bu da davanın uzamasına neden olur.

Gerekçeli karar ne işe yarar?

Gerekçeli karar, mahkemenin objektiflik ve tarafsızlık içinde çalıştığının bir göstergesidir. Ayrıca:

  • Taraflar karara neden ve nasıl ulaşıldığını anlar

  • Hukukî denetim yapılabilir

  • Üst mahkemelere itiraz mümkün hale gelir

  • Kararın uygulanması kolaylaşır

  • Hukuk güvenliği sağlanır

Bu nedenlerle gerekçeli karar, yalnızca bir formalite değil, yargının temel taşlarından biridir. Adil yargılanma hakkı için vazgeçilmezdir.

Gerekçeli karar nedir sorusu, sadece teknik bir metni değil, aynı zamanda mahkemelerin hesap verilebilirliğini ve tarafların hak arama özgürlüğünü temsil eden temel bir unsuru anlatır. Kararın sadece sonucu değil, hangi hukuki ve delilsel dayanaklarla verildiği de açıkça ifade edilmelidir. Bu sayede karar hem uygulanabilir hem de denetlenebilir hale gelir.

Gerekçeli Karar Nedir Sıkça Sorulan Sorular

Gerekçeli karar nedir?

Gerekçeli karar, mahkemenin verdiği hükmün hangi delillere, olaylara ve hukuki gerekçelere dayandığını yazılı şekilde açıkladığı karardır. Bu karar, yalnızca sonucun ne olduğunu değil, o sonuca nasıl ve neden varıldığını da ortaya koyar. Gerekçeli karar olmadan hükmün denetlenmesi ve uygulanması mümkün değildir.

Gerekçeli karar ne zaman yazılır?

Mahkeme, duruşmada hükmü tefhim ettikten sonra gerekçeli kararı en geç bir ay içinde yazar. Ancak uygulamada bu süre, mahkemenin iş yoğunluğuna göre uzayabilir. Taraflara yazılı gerekçeli karar tebliğ edildikten sonra istinaf veya temyiz süreleri işlemeye başlar.

Gerekçeli karar yazılmadan istinafa veya temyize gidilebilir mi?

Hayır. Gerekçeli karar yazılmadan istinaf veya temyiz başvurusu yapılamaz. Çünkü üst mahkemeler kararın yalnızca sonuç kısmını değil, gerekçesini de inceler. Bu nedenle, kanun yolu süresi ancak gerekçeli kararın taraflara tebliğiyle başlar.

Gerekçeli kararda hangi unsurlar yer almalıdır?

Gerekçeli kararda şu bilgiler yer almalıdır: tarafların kimliği, taleplerin özeti, delillerin değerlendirilmesi, mahkemenin hukuki gerekçeleri ve kararın sonuç bölümü. Ayrıca kararın hangi kanun yollarına açık olduğu, süresi ve başvuru mercii de açıkça belirtilmelidir.

Gerekçeli karar verilmezse ne olur?

Gerekçeli karar verilmemesi, Anayasa’nın 141. maddesine aykırıdır ve adil yargılanma hakkını ihlal eder. Bu durumda üst mahkemeler kararı bozar. Gerekçesiz karar, denetlenemez ve tarafların hangi nedenle haklı ya da haksız görüldüğü anlaşılamaz.

Gerekçeli karar ceza davalarında da zorunlu mudur?

Evet. Ceza yargılamasında da gerekçeli karar verilmesi zorunludur. Sanık hakkında verilen mahkûmiyet veya beraat kararının nedenleri açıkça yazılmalıdır. Aksi hâlde karar, hem iç hukuka hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı sayılır.

Gerekçeli karar olmadan icra işlemi başlatılabilir mi?

Hayır. Mahkeme kararıyla ilamlı icra takibi başlatılabilmesi için gerekçeli kararın yazılmış ve kesinleşmiş olması gerekir. Gerekçesiz hüküm, tek başına icra takibine konu olamaz. Bu nedenle tarafların icra işlemi başlatmadan önce kararın yazılı halini beklemesi gerekir.

Gerekçeli karar taraflara nasıl bildirilir?

Gerekçeli karar, yazıldıktan sonra tebliğ yoluyla taraflara bildirilir. Tebligatla birlikte kanun yolu süreleri işlemeye başlar. Bu nedenle, kararın ne zaman yazıldığı değil, taraflara ne zaman tebliğ edildiği hukuken esas alınır.

Yorum Ekle

Ulus Hukuk Logo
Ulus Hukuk Logo

Ulus Hukuk ve Danışmanlık Bürosu, 2020 yılında Kurucu Avukat Ekin Ulus tarafından, hukukun çeşitli alanlarında en yüksek standartlarda hizmet sunmak amacıyla kurulmuştur.

İletişim

0541 408 10 24
bilgi@ulus.av.tr
Remzi Oğuz Arık Mah. Bülten Sk. No: 7/14 Çankaya/Ankara

Sosyal Medya