Geçici Koruma Kapsamı Dışında Bırakılma veya Sonlandırma Kararına Karşı Dava

Geçici koruma kapsamı dışında bırakılma veya sonlandırma kararına karşı dava, Türkiye’de geçici koruma altına alınmış bir yabancının, bu statüsünün Göç İdaresi tarafından kaldırılması veya hiç tanınmaması durumunda açabileceği idari yargı yoludur. Bu dava, özellikle Suriye vatandaşları gibi geçici koruma rejimi altında Türkiye’de bulunan kişilerin, uluslararası güvencelerden mahrum kalmamaları için kritik öneme sahiptir.

Geçici Koruma Statüsünün Kaldırılması Nedir?

Geçici koruma, kitlesel akın durumunda ülkelerinden kaçan yabancıların geçici olarak koruma altına alınmasını sağlayan hukuki bir statüdür. Türkiye’de bu uygulama, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile Geçici Koruma Yönetmeliği kapsamında yürütülmektedir.

Kapsam dışında bırakılma veya sonlandırma kararı, şu gibi durumlarda verilebilir:

• Kişinin ciddi bir suç işlemesi veya kamu düzeni/güvenliği açısından tehdit oluşturması

• Kendi rızasıyla ülkesine dönmesi ya da başka bir ülkeye yerleşmesi

• Geçici koruma kaydının gerçeğe aykırı bilgilerle yapılmış olması

• Türk vatandaşlığına geçiş

Bu karar, idari bir işlem niteliğinde olup, yargı denetimine tabidir.

Bu Karara Karşı Hangi Mahkemede Dava Açılır?

Geçici koruma kapsamı dışında bırakılma veya sonlandırma kararına karşı idare mahkemesinde iptal davası açılır. Davanın açılacağı yer mahkemesi, kararı veren Göç İdaresi Başkanlığı’nın bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir.

Tebligat tarihinden itibaren 15 gün içinde dava açılması gereklidir. Bu süre hak düşürücü olup, süre geçtikten sonra dava açılması mümkün değildir.

Dava açıldığı takdirde sınır dışı işlemi otomatik olarak durdurulmaz. Bu nedenle eş zamanlı olarak yürütmenin durdurulması talebinde de bulunulması gerekir.

Dava Açma Şartları Nelerdir?

Bu davayı açabilmek için;

• Tebligatla bildirilen bir idari işlem olması

• Kişinin statüsünün sona erdiğine dair açık bir karar bulunması

• Davanın süresinde ve yetkili mahkemede açılması gerekir

Ayrıca kişi, dava dilekçesinde neden bu kararın hukuka aykırı olduğunu somut gerekçelerle açıklamalı ve varsa belge ve delillerini sunmalıdır.

Avukatla temsil zorunlu değildir ancak hukuki destek alınması hak kayıplarını önlemede önemlidir.

Dava Sürecinde Mahkeme Neleri İnceler?

Mahkeme, idari işlemin gerekçesini, bu gerekçelerin mevzuata uygun olup olmadığını ve başvurucunun bireysel durumunu değerlendirir. Özellikle şu hususlar incelenir:

• İptal gerekçesi olarak sunulan suçun niteliği ve yargılamanın sonucu

• Kişinin sınır dışı edilmesi hâlinde karşılaşabileceği riskler

• Kararın ölçülülük ve orantılılık ilkesine uygun olup olmadığı

• İdarenin karar verirken kişisel durumu dikkate alıp almadığı

Mahkeme, tüm bu unsurlar ışığında işlemin hukuka uygun olup olmadığına karar verir.

Dava Süresi Ne Kadar Sürer?

Dava süresi, mahkemenin iş yüküne ve dosyanın kapsamına göre değişir. Genellikle 6 ay ile 1 yıl arasında sonuç alınabilir. Yürütmenin durdurulması talebi ise genellikle birkaç hafta içinde değerlendirilir. Bu nedenle, sınır dışı riski altındaki kişilerin hızlı hareket etmesi gerekir.

Yürütmenin durdurulması talebi reddedilirse sınır dışı işlemi uygulanabilir. Bu durum, davanın esasından bağımsız olarak kişinin ülkesine gönderilmesine neden olabilir.

Hak Kaybı Yaşanmaması İçin Neler Yapılmalı?

Geçici koruma kapsamı dışında bırakılan veya statüsü sonlandırılan kişiler, hak kaybı yaşamamak için şu adımları izlemelidir:

• Tebligat alındığı anda kararın içeriği detaylıca incelenmeli

• 15 günlük dava süresi geçirilmeden iptal davası açılmalı

• Yürütmenin durdurulması talebi dilekçeye mutlaka eklenmeli

• Gerekirse insani gerekçelerle ikamet izni başvurusunda da bulunulmalı

• Profesyonel hukuki yardım alınmalı

Özellikle kamu düzeni veya güvenliği gerekçesiyle verilen kararların çoğu zaman somut dayanağı bulunmamaktadır. Bu nedenle yargı denetimi etkili şekilde işletilmelidir.

Geçici Koruma Kapsamı Dışında Bırakılma Kararı Kesinleşirse Ne Olur?

Mahkeme kararıyla idari işlem onanırsa, kişi Türkiye’deki geçici koruma hakkını kaybeder. Bu durumda yabancı hakkında sınır dışı kararı verilebilir. Ancak bu, otomatik olarak uygulanacak anlamına gelmez.

Geri gönderme yasağı hâlâ geçerli olabilir. Yani kişinin gönderileceği ülkede ölüm, işkence veya kötü muamele riski varsa sınır dışı işlemi yine de gerçekleştirilemez.

Kişi, ayrıca diğer alternatifleri değerlendirebilir:

• Uluslararası koruma başvurusu yapmak

• Aile birliği, sağlık, eğitim gibi insani gerekçelerle ikamet izni talep etmek

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru yoluna gitmek

Her durumda, bireysel durumun ayrıntılı olarak ortaya konması ve hukuki hakların aktif şekilde kullanılması gereklidir.