Düz tabanlık nedeniyle astsubaylıktan elenme, Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği kapsamında yapılan ortopedik değerlendirmelerin en tartışmalı başlıklarından biridir. Ayak kavisindeki bozukluk yalnızca görüntü üzerinden değil, adayın yürüyüş, koşu ve dayanıklılık performansı ile birlikte ele alınır. Bu nedenle her düz tabanlık vakasının otomatik olarak elenme sebebi olduğu düşüncesi doğru değildir; önemli olan düz tabanlığın derecesi, fonksiyon kaybı ve astsubaylık görevlerini yerine getirip getiremeyeceğidir.
Düz Tabanlık (Pes Planus) Nedir?
Düz tabanlık, tıpta “pes planus” olarak adlandırılan ve ayak tabanındaki iç kavisin normalden düşük olması veya tamamen kaybolması ile ortaya çıkan bir ortopedik durumdur. Ayağın yere daha yayvan basmasına yol açan bu yapı, bazı kişilerde hiçbir şikâyete neden olmazken, bazı adaylarda uzun yürüyüşlerde ağrı, çabuk yorulma, basış bozukluğu ve dengesizlik gibi sorunlara neden olabilir. Astsubaylık gibi yoğun fiziksel aktivite gerektiren mesleklerde düz tabanlığın etkisi bu nedenle ayrıntılı biçimde incelenir.
| Derece | Klinik Tanım | Feiss Çizgisi / Değerlendirme Kriteri* |
|---|---|---|
| 1. Derece Düz Taban | Longitüdinal (iç) ayak kavsi hafif çökmüştür, kavis hâlâ seçilebilir. Genellikle hafif yorgunluk, uzun yürüyüşlerde ağrı ile seyreder. | Feiss çizgisi yönteminde naviküler tüberkül; iç malleol ile 1. metatars başı arasındaki çizginin yaklaşık ilk 1/3 altına düşmüştür. Pes planus hafif kabul edilir. :contentReference[oaicite:0]{index=0} |
| 2. Derece Düz Taban | Ayak kavsi belirgin şekilde azalmış, ayağın iç kenarı zemine daha geniş yüzeyle temas etmeye başlamıştır. Yürüyüşte çabuk yorulma ve zaman zaman ayak bileği – diz hattında ağrı görülebilir. | Naviküler tüberkül; Feiss çizgisine göre 1/3 – 2/3 arası mesafede daha aşağıdadır. Orta dereceli pes planus (orta düzey düztabanlık) olarak sınıflanır. :contentReference[oaicite:1]{index=1} |
| 3. Derece Düz Taban | Ağır pes planus: Longitüdinal ark neredeyse tamamen kaybolmuştur, ayağın iç kenarı dışarı doğru konveks görünür, topuk kemiği içe devrilebilir. Yürüyüş belirgin bozulabilir; uzun mesafelerde şiddetli ağrı ve fonksiyon kaybı görülebilir. :contentReference[oaicite:2]{index=2} | Naviküler tüberkül; Feiss çizgisine göre son 2/3’lük bölümün altında, zemine oldukça yakın veya zeminde izlenir. 3. derece pes planus olarak adlandırılır. :contentReference[oaicite:3]{index=3} |
* Feiss çizgisi sınıflandırması; pes planus derecesini belirlemek için sık kullanılan klinik yöntemlerden biridir. Derecelendirme, mutlaka ortopedi uzmanı muayenesi ve ilgili yönetmelikler (örneğin askerlik/uzman erbaş sağlık yönetmelikleri) çerçevesinde değerlendirilmelidir.
TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde Düz Tabanlık
Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği, ayak hastalıklarını belirli dilimler hâlinde sınıflandırarak hangi durumların askeri göreve engel sayılacağını ayrıntılı biçimde düzenler. Düztabanlık özelinde yönetmelikte kalkaneal yükseklik açısı, yani topuk kemiği yüksekliği ile kavisin derecesi esas alınır. Yürüyüşü güçleştirmeyen, 10–19 derece aralığındaki düztabanlıklar çoğu zaman hafif olarak nitelendirilirken, 10 derecenin altındaki ağır düztabanlık ve yürüyüşü bozan spastik formlar daha ağır dilimlerde değerlendirilir.
Yönetmelik sistematiğinde hafif düzeydeki düztabanlık, aday statüsüne göre “sağlam” veya göreve elverişli kabul edilebilirken, ciddi yapısal bozukluk ve fonksiyon kaybına yol açan vakalar genellikle astsubaylık için elverişsiz sayılmaktadır. Bu nedenle aynı düz tanının her aday için aynı sonucu doğurmadığını, statü ve fonksiyon durumunun mutlaka birlikte değerlendirilmesi gerektiğini unutmamak gerekir.
Astsubaylık Başvurusunda Düz Tabanlık Muayenesi Nasıl Yapılır?
Astsubaylık başvurularında adaylar, askeri hastaneler veya yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarında kapsamlı bir ortopedik muayeneden geçirilir. Bu incelemede fiziki muayene ile ayağın şekli, kavsin yüksekliği ve basış paterni gözlemlenir; gerektiğinde ayak grafisi (röntgen) çekilerek kemik yapısı değerlendirilir. Bazı merkezlerde ayak taban basınç analizi ve yürüyüş analizi gibi fonksiyonel testler de kullanılarak adayın dayanıklılık ve denge durumu tespit edilir.
Muayene sonucunda yalnızca “düz tabanlık var” ifadesiyle karar verilmesi hukuken de tıbben de yeterli değildir. Hekimlerin, derecelendirmeyi yönetmelik ölçütlerine göre yapması, yürüyüşü bozup bozmadığını belirtmesi ve astsubaylık görevlerini yerine getirmeye engel oluşturup oluşturmadığını açıkça raporlaması gerekir. Elenme kararının hukuka uygun sayılabilmesi için bu tıbbi tespitlerin somut ve denetlenebilir olması önem taşır.
Hafif, Orta ve İleri Derece Düz Tabanlığın Astsubaylığa Etkisi
| Derece | Klinik Durum | Astsubaylığa Etkisi (Özet) |
|---|---|---|
| Hafif Düz Tabanlık | Ayak kavsi azalmış fakat yürüyüş ve koşu fonksiyonları genellikle normal. | Çoğu durumda **engel sayılmaz**. Yönetmelikte bazı hafif vakalar **“sağlam”** kabul edilir. |
| Orta Derece Düz Tabanlık | Kaviste belirgin çökme, uzun yürüyüşlerde ağrı ve yük dengesizliği. | Fonksiyon kaybı varsa **elverişsiz** değerlendirilebilir. Şikâyetler belirleyicidir; otomatik elenme yoktur. |
| İleri Derece Düz Tabanlık | Kavsin tamamen kaybolduğu, yürüyüşü bozan, sık burkulmaya yol açan ağır pes planus. | Genellikle **elverişsiz** kabul edilir. Koşu, yürüyüş ve uzun eğitimleri ciddi şekilde etkiler. |
Düz tabanlığın astsubaylığa etkisi, büyük ölçüde hastalığın derecesi ile fonksiyonel yansımalarına göre belirlenir. Hafif dereceli düz tabanlıkta ayak kavsi azalmış olsa da aday normal yürüyüş, koşu ve spor faaliyetlerini ağrısız şekilde yerine getirebiliyorsa, çoğu durumda bu durum astsubaylık için engel sayılmayabilir. Yönetmelikte hafif düz tabanlıkların belirli aday grupları için “sağlam” kabul edildiği düzenlemelere de yer verilmektedir.
Orta ve ileri derecede düz tabanlıkta ise kavsin ciddi düzeyde çökmesi, ayak ve bacak kaslarında yük dengesizliği ve uzun süreli eğitimlerde belirgin ağrı ortaya çıkabilir. Yürüyüşü bozan, koşu performansını belirgin şekilde düşüren veya sık sık burkulma, dengesizlik gibi şikâyetlere yol açan vakalar astsubaylık için elverişsiz kabul edilebilir. Bu aşamada her adayın kendi tıbbi bulgularına göre değerlendirilmesi ve otomatik bir elenme yaklaşımından kaçınılması gerekir.
Düz Tabanlık Nedeniyle Astsubaylıktan Elenme Kararının Dayanakları
Düz tabanlık nedeniyle astsubaylıktan elenme kararı, esasen TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nin ayak hastalıklarına ilişkin hükümlerine dayanır. Sağlık kurulunun verdiği “astsubaylığa elverişli değildir” kararı, idare tarafından adayın sürecinin sonlandırılması için gerekçe yapılır. Bu noktada önemli olan, sağlık kurulunun yönetmelik maddelerini doğru uygulayıp uygulamadığı, gerekli testleri yapıp yapmadığı ve adayın gerçek performansını dikkate alıp almadığıdır.
Eğer kurul sadece grafi görüntüsüne bakarak veya kavis yapısına ilişkin genel bir ifade ile karar veriyor, yürüyüş bozukluğu, ağrı ve dayanıklılık gibi unsurları hiç değerlendirmiyorsa, bu tür raporlar hatalı ve eksik kabul edilebilir. Uygulamada, yalnızca şekil bozukluğuna dayanarak verilen elenme kararlarının idari yargı tarafından iptal edildiği çok sayıda örnek bulunmaktadır.
Hatalı Değerlendirme ve Yanlış Elenme Riski
Düz tabanlık konusunda en sık karşılaşılan sorunlardan biri, hafif veya fonksiyonel açıdan sorun yaratmayan vakaların da otomatik olarak elverişsiz sayılmasıdır. Bazı sağlık kurullarında, düz tabanlık tanısı konulduğunda derecenin ayrıntılı olarak ölçülmediği, adayın koşu ve dayanıklılık performansının test edilmediği ve yönetmelikteki ayrımların göz ardı edildiği görülmektedir. Bu durum adaylar açısından ciddi bir hak kaybına yol açmaktadır.
Yanlış veya eksik değerlendirme, hem adayın mesleki kariyerini hem de ileride açılabilecek davaların seyrini doğrudan etkiler. Bu nedenle elenme kararı alan adayların, raporlarını detaylı biçimde incelemesi, gerekli hallerde bağımsız ortopedi uzmanlarından ikinci görüş alması ve tıbbi kayıtlarını eksiksiz şekilde saklaması büyük önem taşır.
Düz Tabanlık Nedeniyle Elenme Kararına İtiraz Süreci
Düz tabanlık nedeniyle astsubaylıktan elenen adayların idari ve yargısal yolları kullanarak karara itiraz etme hakkı vardır. İlk aşamada aday, sağlık kurulunca verilen rapora karşı yine sağlık mevzuatı çerçevesinde üst sağlık kuruluna veya yetkili başka bir kurula yeniden değerlendirme talebiyle başvurabilir. Bu başvuruda düz tabanlığın derecesi, basış analizi, koşu performansı ve bağımsız muayene raporları gibi belgeler büyük önem taşır.
Köşeli parantez içlerini kendi bilgilerinize göre doldurun. Metni kopyalayıp Word’e yapıştırarak düzenleyebilir ve PDF/DOCX olarak kaydedebilirsiniz.
İtiraz sonucunda da olumsuz karar verilmesi halinde, aday idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Mahkeme, elenme işleminin dayanağı olan sağlık raporlarının yönetmeliğe uygun olup olmadığını bilirkişi incelemesi yoluyla denetler. Bağımsız ortopedi uzmanları, adayın düz tabanlığının askeri eğitime ve görevlerine engel düzeyde olup olmadığını yeniden değerlendirir. Eğer bilirkişi raporu adayın görev yapmaya elverişli olduğunu ortaya koyarsa, mahkeme elenme işleminin iptaline karar verebilir.
İdari Dava Açarken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
İdari dava sürecinde, dava açma süresine riayet edilmesi, sağlık raporlarının eksiksiz şekilde dosyaya sunulması ve düz tabanlığın fonksiyonel açıdan engel oluşturmadığını gösteren tıbbi delillerin toplanması son derece önemlidir. Adayın daha önceki spor geçmişi, koşu ve dayanıklılık performansına ilişkin belgeler, profesyonel sporculuk veya yoğun fiziksel faaliyet geçmişi gibi unsurlar da dosyayı destekleyebilir. Tüm bu unsurlar, elenme işleminin ölçülülük ilkesine aykırı olduğunu göstermeye yardımcı olur.
Bu nedenle düz tabanlık tanısı almış ve astsubaylık sürecinden sağlık gerekçesiyle elenmiş adayların, hem tıbbi hem hukuki süreci birlikte planlaması, mümkünse askeri sağlık mevzuatına hâkim bir hukukçudan profesyonel destek alması hak kayıplarını azaltacaktır.
Düz Tabanlık Her Zaman Kesin Elenme Sebebi Değildir
Düz Tabanlık Nedeniyle Astsubaylıktan Elenme kararı, adayın mesleki geleceğini doğrudan etkileyen ciddi bir idari işlemdir. Ancak düz tabanlığın her durumda otomatik olarak elverişsiz sayıldığı yönündeki yaygın kanı gerçeği yansıtmaz. Yönetmelikte hafif düzeydeki düztabanlık için esnek düzenlemeler bulunmakta, esasen yürüyüş, dayanıklılık ve fonksiyonel performansın bozulup bozulmadığına bakılmaktadır. Bu nedenle elenme kararı alan adayların, süreci pasif biçimde kabullenmek yerine, yönetmelik hükümlerini incelemesi, tıbbi raporlarını kontrol etmesi ve gerektiğinde itiraz ve dava yoluyla haklarını kullanması büyük önem taşımaktadır.
Sık Sorulan Sorular -Düz Tabanlık Nedeniyle Astsubaylıktan Elenme
Düz tabanlık nedeniyle astsubaylıktan elenme sürecine ilişkin en çok merak edilen sorular, adayların TSK sağlık yönetmeliği, derece değerlendirmesi ve muafiyet durumlarıyla ilgilidir. Aşağıdaki sorular, Google sonuçlarında yer alan ifadeler korunarak anlamlı hale getirilmiş ve detaylı biçimde yanıtlanmıştır.
Düz tabanlık astsubaylığa engel mi?
Düz tabanlığın astsubaylığa engel olup olmadığı tamamen derecesine ve yürüyüş fonksiyonunu etkileyip etkilemediğine bağlıdır. Hafif dereceler genellikle engel sayılmazken, orta ve ileri düzey vakalar elenme nedeni olabilir.
Düz taban askerden muaf olur mu?
Düz tabanlık tek başına muafiyet sebebi değildir. Ancak ileri derece pes planus, ciddi fonksiyon kaybı ve yürüyüş bozukluğu varsa muafiyet kararı verilebilir.
Düz taban MSÜ engel mi?
MSÜ adaylarında düz tabanlık derecesi önemlidir. Hafif düz taban kabul edilirken, orta ve ileri dereceler MSÜ için elenme sebebi olabilir.
Düz taban engel sayılır mı?
Hafif düz taban çoğunlukla engel sayılmaz. Ancak yürüyüşü bozan, ağrı yapan veya spor performansını ciddi şekilde etkileyen düz tabanlık engel olarak değerlendirilir.
Düz tabanlık neye engel olur?
Düz tabanlık özellikle uzun koşu, yük taşıma, denge gerektiren görevler ve yoğun fiziksel aktivitelerde performans düşüklüğüne yol açabilir.
MSÜ düz taban kaç derece?
Genellikle 10–19 derece hafif düz taban olarak kabul edilir. 19 derecenin üzerindeki değerler MSÜ için risk oluşturabilir ve elenme sebebi sayılabilir.
Askeriyede düz taban derecesi nedir?
Askeriyede düz taban derecesi, ayak ark yüksekliğinin açısal ölçümüyle belirlenir. Derece yükseldikçe adayın elenme ihtimali artar.
Kimler astsubay olamaz?
TSK sağlık yönetmeliğine göre ciddi ortopedik bozukluklar, ileri derece düz tabanlık, görme kusurları, kronik hastalıklar ve psikiyatrik rahatsızlıklar astsubaylığa engel kabul edilir.
Düz tabanlık hangi mesleklere engeldir?
Uzun süre ayakta durmayı, koşmayı ve denge gerektiren mesleklerde düz tabanlık sorun oluşturabilir. Askerlik, polislik ve bazı güvenlik birimleri buna örnektir.
Düztaban düzeltilebilir mi?
Hafif düz tabanlık egzersiz, tabanlık ve fizik tedaviyle desteklenebilir. Ancak ileri dereceli yapısal düz taban bazı durumlarda kalıcı olabilir.
Asker çürük raporu kaç kilo?
“Kaç kilo” sorusu obeziteyle ilgilidir ve düz tabanlıkla doğrudan ilişkisi yoktur. Kilo, düz taban muayenesinde değerlendirme kriteri değildir.
Ortopedi raporu yüzde kaç olmalı?
Ortopedik engel yüzdesi, kişinin fonksiyon kaybına göre belirlenir. Düz tabanlıkta yüzdelik oran sabit değildir; derecesine ve yürüyüş etkisine göre değişir.
