Çocuğun teslimi ve kişisel ilişki tesisi davası, boşanma ya da ayrılık sonrasında velayet kendisinde olmayan ebeveynin çocukla görüşme hakkını kullanabilmesi ve gerektiğinde çocuğun kendisine teslim edilmesi amacıyla açılan özel bir aile hukuku davasıdır. Bu dava, hem çocuğun anne ve babasıyla sağlıklı ilişki kurmasını sağlamak hem de ebeveynin çocuk üzerindeki yasal haklarını korumak amacı taşır.
Çocuğun teslimi ve kişisel ilişki tesisi davası nedir?
Bu dava, velayet hakkı bir ebeveynde olan çocuğun, diğer ebeveynle görüşmesini engellemesi ya da teslim etmemesi durumlarında gündeme gelir. Aynı şekilde, boşanma kararında kişisel ilişki kurulması yönünde bir hüküm varsa, ancak bu hüküm fiilen uygulanmıyorsa, ilgili taraf aile mahkemesine başvurarak bu hakkın icrasını talep edebilir. Amaç, çocuğun duygusal gelişimini destekleyecek şekilde her iki ebeveynle de düzenli ilişki kurmasını sağlamaktır.
Bu dava hangi hallerde açılır?
Çocuğun teslimi ve kişisel ilişki tesisi davası, aşağıdaki hallerde açılabilir:
-
Mahkeme kararıyla kişisel ilişki kurulmasına rağmen çocuğun diğer ebeveyne teslim edilmemesi
-
Velayet kararının dışında, velayet kendisinde olmayan tarafın çocukla hiç görüştürülmemesi
-
Ortada bir mahkeme kararı yoksa ve taraflar anlaşamıyorsa, kişisel ilişki kurulmasının talep edilmesi
-
Yurt dışına çıkış ya da başka bir şehirde yaşama gibi nedenlerle görüşme hakkının engellenmesi
Bu hallerde başvurulan dava, hem mevcut kararların uygulanmasını sağlamak hem de yeni bir kişisel ilişki düzenlemesi yapılmasını talep etmek için kullanılır.
Çocuğun teslimi davası nasıl açılır?
Dava, çocuğun yerleşim yerindeki aile mahkemesinde açılır. Dava dilekçesinde, mevcut mahkeme kararına rağmen çocuğun teslim edilmediği, kişisel ilişki kurmanın engellendiği ya da yeni bir düzenleme gerektiği gerekçesiyle talepte bulunulur. Dilekçeye varsa mahkeme kararları, yazışmalar, tanık beyanları ve diğer deliller eklenmelidir.
Mahkeme, talebin kabulü hâlinde çocuğun teslimine ilişkin ilam verir. Bu karar, zorla icra edilebilecek niteliktedir ve gerektiğinde kolluk kuvveti marifetiyle yerine getirilir.
Kişisel ilişki tesisi nedir?
Kişisel ilişki tesisi, çocuğun velayet hakkına sahip olmayan ebeveyniyle düzenli bir ilişki içinde olmasını sağlayan yasal bir düzenlemedir. Bu ilişki:
-
Belirli günlerde (örneğin hafta sonları veya bayram tatilleri)
-
Belli saat aralıklarında
-
Gerekirse sosyal hizmet uzmanı gözetiminde
şeklinde planlanabilir. Mahkeme, çocuğun yaşı, okul durumu, tarafların yaşam koşulları ve çocuğun psikolojisine göre kişisel ilişki gün ve saatlerini belirler.
Mahkeme kararı olmadan kişisel ilişki kurulabilir mi?
Taraflar kendi aralarında anlaşmışlarsa ve bu düzenleme çocuğun üstün yararını zedelemiyorsa, mahkeme kararı olmaksızın da kişisel ilişki kurulabilir. Ancak taraflar arasında ihtilaf varsa veya ileride hak kaybı yaşanması istenmiyorsa mutlaka mahkeme kararı alınması önerilir. Aksi hâlde, kişisel ilişki kurulması reddedildiğinde icra yoluna başvurulamaz.
Çocuğun teslim edilmemesi hâlinde ne yapılır?
Mahkeme kararı olmasına rağmen çocuğun teslim edilmemesi hâlinde, ilamlı icra takibi başlatılır. Aile Mahkemesi kararı icra müdürlüğüne sunularak teslim süreci başlatılır. Teslim işlemi yerine getirilmezse icra memuru ve polis eşliğinde çocuğun alınması sağlanır. Karara uymayan kişiye icra ceza mahkemesi nezdinde şikâyet hakkı doğar ve zorlama hapsi yaptırımı uygulanabilir.
Çocuğun kişisel ilişki kurulmasını reddetmesi durumunda ne olur?
Çocuğun yaşı ve olgunluk düzeyi uygun ise, mahkeme onun görüşünü dikkate alır. Ancak çocuk, ebeveyn tarafından yönlendiriliyor ya da baskı altındaysa, mahkeme sosyal hizmet uzmanı aracılığıyla çocuğun beyanının özgür iradeye dayanıp dayanmadığını araştırır. Gerekirse gözlem raporu istenir ve karar bu rapora göre verilir.
Kişisel ilişki düzenlemesi değiştirilebilir mi?
Evet. Çocuğun yaşı, okul düzeni, sağlık durumu, ebeveynlerin iş veya ikamet değişikliği gibi nedenlerle kişisel ilişki düzenlemesi artık uygun değilse, taraflardan biri kişisel ilişkinin değiştirilmesi talebiyle yeniden aile mahkemesine başvurabilir. Mahkeme, bu talepleri çocuğun menfaatine göre değerlendirir.
Çocuğun Teslimi ve Kişisel İlişki Tesisi Davası Sıkça Sorulan Sorular
Çocuğun teslimi ve kişisel ilişki tesisi davası nedir?
Çocuğun teslimi ve kişisel ilişki tesisi davası, velayet hakkı kendisinde olmayan ebeveynin çocukla görüşme hakkını kullanamaması veya çocuğun diğer tarafa teslim edilmemesi hâlinde, mahkeme aracılığıyla bu hakkın uygulanmasını sağlamak amacıyla açılan bir davadır. Bu dava çocuğun hem duygusal gelişimini korumayı hem de ebeveynin yasal haklarını güvence altına almayı amaçlar.
Bu dava nasıl açılır?
Dava, çocuğun yerleşim yeri aile mahkemesinde açılır. Davacı taraf, kişisel ilişki kurulmasına ilişkin bir mahkeme kararı olduğunu ve bu kararın ihlal edildiğini belirterek başvuru yapar. Mahkeme, durumu değerlendirir ve gerekli görürse çocuğun teslimine ya da kişisel ilişkinin kurulmasına karar verir.
Hangi durumlarda çocuğun teslimi talep edilebilir?
Çocuğun teslimi şu durumlarda talep edilebilir:
-
Mahkeme kararıyla belirlenen görüşme günlerinde çocuğun teslim edilmemesi
-
Çocuğun velayetinin hukuken kendisinde olmayan tarafça alıkonulması
-
Ortada bir kişisel ilişki kararı olmamasına rağmen görüşme hakkının engellenmesi
-
Boşanma veya ayrılık sonrası diğer ebeveynin çocuğu göstermemesi
Mahkeme, çocuğun tesliminin gerekip gerekmediğini somut olay çerçevesinde değerlendirir.
Kişisel ilişki tesisi nedir?
Kişisel ilişki tesisi, çocuğun velayet hakkı kendisinde olmayan anne veya babasıyla düzenli olarak görüşmesini, zaman geçirmesini ve duygusal bağ kurmasını sağlayan yasal bir haktır. Mahkeme bu ilişkiyi çocuğun yaşı, eğitimi, sağlığı ve psikolojik durumu gibi kriterlere göre düzenler.
Mahkeme kararı olmadan kişisel ilişki kurulabilir mi?
Taraflar kendi aralarında anlaşarak çocukla kişisel ilişki kurabilir. Ancak görüşmelerin reddedilmesi veya sorun yaşanması durumunda bu hakkın icrası için mahkeme kararı gerekir. Mahkeme kararı olmadan icra takibi yapılamaz.
Çocuğun teslimi sağlanmazsa ne yapılır?
Karara rağmen çocuk teslim edilmezse, ilamlı icra takibi başlatılır. İcra memurları ve kolluk kuvveti aracılığıyla çocuk alınarak hak sahibine teslim edilir. Bu teslim sürecine çocuğun psikolojik olarak zarar görmemesi için bir pedagog da eşlik edebilir.
Teslim kararına uymayan kişiye yaptırım uygulanır mı?
Evet. Teslim kararını uygulamayan kişi hakkında zorlama hapsi kararı verilebilir. Ayrıca, bu durum tekrar ederse kişisel ilişki düzenlemesi değiştirilebilir ve çocuğun üstün yararı zedeleniyorsa velayet hakkı dahi yeniden değerlendirilebilir.
Kişisel ilişki düzenlemesi sonradan değiştirilebilir mi?
Kişisel ilişki kararı değişen koşullara göre yeniden düzenlenebilir. Örneğin çocuğun yaşının ilerlemesi, eğitim saatlerinin değişmesi, ebeveynlerden birinin taşınması gibi durumlar bu düzenleme için gerekçe oluşturabilir. Mahkemeye başvurarak kişisel ilişki kararının değiştirilmesi istenebilir.
