Bedelsiz senedi kullanma suçu, hukuken geçerliliği olmayan, bir borç ilişkisine dayanmayan veya daha önce ödenmiş bir senedin icra takibine konulması ya da alacaklı gibi işlem yapılması durumunda ortaya çıkan bir ceza hukuku suçudur. Bu suç, hem TCK hem de icra hukuku bakımından ciddi sonuçlar doğurur ve uygulamada özellikle ticari ilişkilerde sıkça karşımıza çıkar.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunun Tanımı ve Unsurları
Bedelsiz senedi kullanma suçu, esasen dürüstlük kuralına aykırı şekilde haksız kazanç elde etmeye yönelik bir davranıştır. Suçun oluşması için aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir:
-
Kambiyo senedi niteliğinde (çek, bono, poliçe) bir belgenin varlığı
-
Bu senedin gerçekte bir borç ilişkisine dayanmaması, yani karşılığının olmaması
-
Buna rağmen, senedin icra takibine konulması, ciro edilmesi ya da tahsil amacıyla kullanılmaya çalışılması
-
Failin, senedin bedelsiz olduğunu bilerek hareket etmesi
Türk Ceza Kanunu’nda açık şekilde tanımlanmasa da uygulamada bu fiil, nitelikli dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, hatta bazı hallerde resmi belgeyi düzenleyerek haksız takip başlatma gibi suç tipleri kapsamında değerlendirilir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçuna Hangi Hukuki Yaptırımlar Uygulanır?
Bedelsiz senedi kullanan kişi hakkında ceza davası açılması mümkündür. Bu tür eylemler, olayın özelliklerine göre:
olarak yargılamaya konu olabilir. Verilecek ceza, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezası şeklinde olabilir. Ayrıca mağdur, uğradığı zararın tazmini için tazminat davası açma hakkına da sahiptir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunun İspatı ve Deliller
Bu suçun ispatında en önemli unsur, senedin gerçek bir borç ilişkisine dayanmaması ve karşılıksız olduğunun ortaya konulmasıdır. Genellikle:
-
Taraflar arasındaki ticari ilişkiye dair belgeler
-
Senet üzerindeki ödeme bilgileri
-
Daha önce borcun ödendiğine dair dekont veya yazılı anlaşmalar
-
Tanık beyanları
delil olarak kullanılabilir. Mahkeme, bu belgeler ışığında senedin kötü niyetle kullanılıp kullanılmadığını değerlendirir.
Bedelsiz Senedi Kullanan Kişiye Karşı Ne Yapılabilir?
Mağdur kişi, senedin bedelsiz olduğunu iddia ediyorsa, hem itiraz yoluna başvurabilir hem de şikayet hakkını kullanarak ceza soruşturması başlatabilir. Özellikle ödeme emrine süresi içinde itiraz etmek, hukuki hak kaybını önlemek açısından önemlidir.
Ayrıca mağdur, bedelsiz senetle başlatılan takibin iptali için menfi tespit davası açabilir. Ceza davası ve hukuk davaları birlikte yürütülebilir.
Uygulamada Bedelsiz Senedi Kullanma Suçuna Örnekler
Uygulamada bu suça dair sıkça karşılaşılan örnekler şunlardır:
-
Ticari ilişki sona ermiş olmasına rağmen daha önce verilen senedin takibe konulması
-
Alacak devri yapılmış olsa da borcun ödendiği senedin ciro edilerek tahsile konulması
-
Tarafların alacak-borç ilişkisinin sona erdiği anlaşmalara rağmen senedin kullanılması
Bu gibi durumlar yargılamada sıkı denetime tabi tutulur ve tarafların iyi niyeti araştırılır.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçu Şikayete Tabi midir?
Evet. Bedelsiz senedi kullanma suçu, şikayete tabi bir suç niteliğindedir. Mağdur, bu fiilden haberdar olduğu tarihten itibaren 6 ay içinde şikayette bulunmalıdır. Aksi takdirde şikayet hakkı düşer ve ceza davası açılamaz.
Bedelsiz Senedin Hukuken İptali İçin Ne Yapılabilir?
Eğer senet bedelsiz olduğu halde takibe konulmuşsa, borçlu kişi borca itiraz ederek takibin durmasını sağlayabilir. Ayrıca senedin iptali için menfi tespit davası veya istirdat davası açılması mümkündür. Bu davalarda amaç, senedin haksız ve hukuka aykırı şekilde ileri sürüldüğünün tespit edilmesidir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Bedelsiz senedi kullanma suçu nedir?
Bedelsiz senedi kullanma suçu, karşılığı ödenmiş veya hiç borç ilişkisi doğurmayan bir senedin, bilerek ve haksız biçimde tahsil amacıyla icra takibine konulması durumunda oluşur. Bu davranış, hem borçlunun mağduriyetine yol açar hem de hukuken suç teşkil eder.
Bedelsiz senet ne demektir?
Bedelsiz senet, gerçekte bir borç ilişkisine dayanmayan veya daha önce ödenmiş olmasına rağmen halen geçerliymiş gibi kullanılan kambiyo senedidir. Bu tür senetler hukuken geçerli değildir ve icra takibine konu edilmesi hâlinde suç unsuru doğabilir.
Bedelsiz senedi kullanan kişi hangi suçtan sorumlu olur?
Bu fiil olayın özelliklerine göre güveni kötüye kullanma, nitelikli dolandırıcılık veya belgede sahtecilik kapsamında değerlendirilerek TCK hükümlerine göre cezalandırılabilir. Ceza 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezası şeklinde olabilir.
Bedelsiz senedi kullanma suçu hangi mahkemede yargılanır?
Bu suçun yargılaması suçun niteliğine göre değişmekle birlikte genellikle asliye ceza mahkemesinde görülür. Eğer nitelikli dolandırıcılık söz konusuysa, ceza daha ağır olur ve yargılama buna göre şekillenir.
Bedelsiz senet için icra takibine maruz kalan kişi ne yapmalıdır?
Mağdur olan kişi, kendisine gönderilen ödeme emrine karşı 7 gün içinde borca itiraz etmelidir. Ayrıca senedin geçersizliğini kanıtlamak için menfi tespit davası açabilir. Bu yolla hem takibin durması sağlanır hem de olası ceza sorumluluğunun doğması engellenmiş olur.
Bedelsiz senedi kullanan kişi hakkında ceza davası nasıl açılır?
Mağdur, bedelsiz senedin kullanıldığını öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde savcılığa şikayette bulunmalıdır. Savcılık, delilleri topladıktan sonra kamu davası açabilir. Şikâyet süresi geçirilirse ceza davası açılamaz.
Bedelsiz senedi kullanma suçu için hangi deliller gerekir?
Bu suçun ispatında:
-
Borcun ödendiğine ilişkin banka dekontları
-
Taraflar arasındaki yazışmalar
-
Ticari ilişkiye dair belgeler
-
Tanık beyanları
-
İcra takibinde yer alan senet örneği
önemli delil olarak sunulabilir.
Bedelsiz senet nedeniyle mağdur olan kişi tazminat talep edebilir mi?
Evet. Mağdur kişi uğradığı maddi ve manevi zararlar için ayrıca tazminat davası açabilir. Ceza davası sürerken ya da sonrasında, haksız takibe uğrayan kişi zararın tazmini için hukuk mahkemelerine başvurabilir.
Uygulamada bedelsiz senedi kullanma suçu hangi örneklerle karşımıza çıkar?
Sıklıkla karşılaşılan örnekler şunlardır:
-
Borç tamamen ödendiği halde senedin yeniden icraya verilmesi
-
Hiç gerçekleşmemiş bir satış işlemi için düzenlenmiş senedin ciro edilerek kullanılmaya çalışılması
-
Ticari ilişki sona ermiş olmasına rağmen senedin tahsil edilmek istenmesi
Bu tür durumlarda mahkemeler, senedin gerçeklik ve geçerlilik koşullarını detaylı şekilde inceler.
