Bağışlama ve vasiyetin iptali davası, miras bırakanın bağış veya vasiyetname yoluyla yaptığı işlemlerin hukuka aykırı olması durumunda, mirasçılar veya hak sahipleri tarafından açılan bir davadır. Bağış ve vasiyet, kişinin mal varlığı üzerinde tasarruf etmesini sağlayan iki önemli hukuki işlemdir. Ancak bu işlemler bazen hukuka aykırı şekilde gerçekleştirilmiş olabilir. Özellikle mirasçılar, saklı paylarının ihlal edilmesi veya irade sakatlığı gibi sebeplerle bağış ve vasiyetin iptal edilmesini talep edebilir.
Bağış veya vasiyet yoluyla yapılan hukuka aykırı işlemler, mirasçıların yasal haklarını ihlal edebilir ve bu durumda mahkemeye başvurularak iptal davası açılabilir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasının Hukuki Dayanağı
Bağışlama ve vasiyetin iptali davası, Türk Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu ve Miras Hukuku’na ilişkin hükümler çerçevesinde açılmaktadır.
- Türk Medeni Kanunu’nun 557. maddesi, vasiyetnamenin iptali şartlarını düzenler.
- Borçlar Kanunu, bağışlama işleminin geçerlilik şartlarını ve iptal nedenlerini belirler.
- Miras Hukuku, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını korur ve miras bırakanın tasarruf yetkisini sınırlandırır.
Bu yasal düzenlemeler çerçevesinde mahkemeler, bağış veya vasiyet işleminin hukuka uygun olup olmadığını değerlendirerek karar verir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasını Kimler Açabilir?
Bu davayı açma hakkına sahip kişiler şunlardır:
- Yasal mirasçılar: Saklı paya sahip mirasçılar (çocuklar, eş ve anne-baba), haklarını ihlal eden bağış veya vasiyet işlemlerine karşı dava açabilir.
- Atanmış mirasçılar: Miras bırakan tarafından mirasçı olarak atanan ancak hakları ihlal edilen kişiler dava açabilir.
- Borçlular veya alacaklılar: Miras bırakanın bağış veya vasiyet yoluyla mallarını devretmesi sonucu alacaklıların zarar görmesi halinde dava açılabilir.
Bu kişiler, mahkemeye başvurarak bağış veya vasiyetin iptal edilmesini talep edebilir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Hangi Durumlarda Açılabilir?
Bu dava, aşağıdaki nedenlerle açılabilir:
- Miras bırakanın tasarruf sınırlarını aşması: Miras bırakan, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını ihlal edemez.
- Miras bırakanın iradesinin sakatlanmış olması: Zorla yaptırılan veya tehdit, aldatma gibi yollarla düzenlenen vasiyetname veya bağış işlemleri iptal edilebilir.
- Miras bırakanın ehliyetsiz olması: Akıl hastalığı, yaşlılık veya bilinç kaybı gibi sebeplerle irade açıklaması geçersiz olan bağış veya vasiyetnameler iptal edilebilir.
- Şekil şartlarına uyulmaması: Vasiyetnamenin noter huzurunda düzenlenmemesi veya tanıkların imzasının bulunmaması gibi durumlar iptal sebebidir.
- Bağışın mirastan mal kaçırma amacıyla yapılması: Miras bırakanın mal kaçırma amacıyla mal varlığını devretmesi durumunda iptal davası açılabilir.
Bu durumlarda, mirasçılar bağış veya vasiyet işleminin iptali için mahkemeye başvurabilir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Süreci – Adım Adım Hukuki Rehber – 2025
| Aşama | Sürecin Açıklaması |
|---|---|
| 1. İptal Sebebinin Tespiti | Bağışlama veya vasiyetin hukuka aykırı olduğu, saklı paylı mirasçıların haklarının ihlal edildiği, irade fesadı halleri bulunduğu veya şekil şartlarının yerine getirilmediği belirlenir. |
| 2. Delil Toplama | İptal sebebini destekleyecek belgeler, tanık ifadeleri, resmi kayıtlar, sağlık raporları ve varsa önceki yargı kararları hazırlanır. Saklı paylı mirasçıların hakları bu aşamada netleştirilir. |
| 3. Dava Dilekçesinin Hazırlanması | Dilekçede iptal sebebi, yasal dayanaklar (Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu) ve somut deliller açıkça belirtilir. Görevli mahkeme doğru şekilde belirlenir. |
| 4. Davanın Açılması | Vasiyetin iptali davaları mirasın açıldığı yer sulh hukuk mahkemesinde, bağışlama iptali davaları ise genellikle asliye hukuk mahkemesinde açılır. |
| 5. Mahkeme Süreci | Tarafların delilleri değerlendirilir, tanıklar dinlenir, gerekirse bilirkişi raporu alınır. Vasiyetnamenin şekil şartlarına ve bağış sözleşmesinin geçerliliğine bakılır. |
| 6. Karar Aşaması | Mahkeme, iptal sebebini haklı bulursa işlemi baştan itibaren hükümsüz kılar. İptal kararıyla birlikte bağış veya vasiyet hükümleri geçersiz olur. |
| 7. Kararın Uygulanması | İptal sonrası malvarlığı, yasal mirasçılar veya hak sahipleri arasında yeniden paylaştırılır. İdari işlemler ve tapu kayıtları buna göre düzeltilir. |
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasında Süre Sınırı Var mı?
Bu davalar için belirli süreler öngörülmüştür:
- Vasiyetin iptali davası, vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
- Bağışlama işleminin iptali için genel zamanaşımı süresi 10 yıldır.
- Sahtecilik, hile veya irade sakatlığı gibi durumlar ortaya çıkarsa zamanaşımı süresi uygulanmaz.
Bu sürelerin kaçırılması, hak kaybına neden olabileceği için dava sürecinin zamanında başlatılması gereklidir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasında Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Bu tür davalar Asliye Hukuk Mahkemesinde görülmektedir. Yetkili mahkeme ise miras bırakanın son ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.
Mahkeme, bağış veya vasiyet işlemlerinin geçerliliğini araştırarak iptal edilip edilmemesi yönünde karar verir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasında Hangi Deliller Sunulmalıdır?
Davacı, mahkemeye başvururken şu delilleri sunmalıdır:
- Bağış veya vasiyet işleminin yapıldığı belgeler
- Noter kayıtları ve tapu kayıtları
- Sağlık raporları (ehliyet durumu için)
- Tanık beyanları
- Bilirkişi raporları
Mahkeme, bilirkişi incelemesi ve deliller doğrultusunda bağış veya vasiyet işleminin geçerli olup olmadığını değerlendirir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasında Mahkeme Nasıl Karar Verir?
Mahkeme, dava sürecinde şu kararları verebilir:
- Bağış veya vasiyet işleminin iptali: Hukuka aykırı bulunan işlemler geçersiz kabul edilir.
- Bağış veya vasiyetin kısmen iptali: Sadece saklı payı ihlal eden kısmın iptal edilmesine karar verilebilir.
- Davanın reddi: Eğer bağış veya vasiyetin hukuka uygun olduğu tespit edilirse dava reddedilir.
Mahkeme kararının kesinleşmesiyle, ilgili tapu müdürlüğü tapu kayıtlarını mahkeme kararına uygun hale getirmekle yükümlüdür.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
Bu tür davalar, mahkemelerin iş yüküne ve davanın niteliğine bağlı olarak 1 yıl ile 3 yıl arasında sonuçlanabilmektedir.
- Basit vasiyet iptali davaları yaklaşık 1 yıl sürebilir.
- Bağışın iptali ile ilgili daha karmaşık davalar 2-3 yıl sürebilir.
Süreç boyunca mahkeme keşif yapabilir, bilirkişi raporları alabilir ve tarafların itirazlarını değerlendirir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Açmadan Önce Hangi Adımlar Atılmalıdır?
Dava açmadan önce şu adımlar izlenmelidir:
- Bağış veya vasiyet işleminin hukuka uygun olup olmadığını incelemek.
- Tapu kayıtları, noter belgeleri ve diğer resmi kayıtları kontrol etmek.
- Miras bırakanın ehliyet durumunu araştırmak (gerekirse sağlık raporu almak).
- Eğer hukuka aykırılık tespit edilirse mahkemeye başvurmak.
Eğer bu aşamalarda çözüm sağlanamazsa, mahkemeye başvurularak bağış veya vasiyet işleminin iptali talep edilebilir. Hak kaybı yaşamamak için dava süreci zamanında başlatılmalıdır.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Sıkça Sorulan Sorular
Bağışlama ve vasiyetin iptali davası nedir?
Bağışlama ve vasiyetin iptali davası, miras bırakanın bağış veya vasiyetname yoluyla yaptığı işlemlerin hukuka aykırı olması durumunda, mirasçılar veya hak sahipleri tarafından açılan bir davadır. Vasiyet ve bağış işlemleri, kişinin mal varlığı üzerinde tasarrufta bulunmasını sağlar. Ancak, mirasçılar açısından saklı payların ihlali, irade sakatlığı veya şekil eksiklikleri gibi sebeplerle bu işlemlerin iptali için mahkemeye başvurulabilir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davasının hukuki dayanağı nedir?
Bu dava, Türk Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu ve Miras Hukuku’na ilişkin hükümler çerçevesinde açılmaktadır.
- Türk Medeni Kanunu’nun 557. maddesi, vasiyetnamenin iptali şartlarını düzenler.
- Borçlar Kanunu, bağışlama işleminin geçerliliğini ve iptal sebeplerini belirler.
- Miras Hukuku, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını korur ve miras bırakanın tasarruf yetkisini sınırlandırır.
Bu düzenlemeler çerçevesinde mahkemeler, bağış veya vasiyet işleminin geçerli olup olmadığını değerlendirerek karar verir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davasını kimler açabilir?
Bu davayı açma hakkına sahip kişiler şunlardır:
- Saklı pay sahibi mirasçılar: Çocuklar, eş ve anne-baba gibi yasal mirasçılar, saklı paylarının ihlal edilmesi durumunda dava açabilir.
- Atanmış mirasçılar: Miras bırakan tarafından mirasçı olarak belirlenen ancak hakları ihlal edilen kişiler iptal talebinde bulunabilir.
- Borçlular ve alacaklılar: Miras bırakanın bağış veya vasiyet yoluyla mal kaçırarak borçlarını ödemekten kaçınması halinde alacaklılar iptal davası açabilir.
Bu kişiler, mahkemeye başvurarak bağış veya vasiyetin iptal edilmesini talep edebilir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davası hangi durumlarda açılabilir?
Bu dava aşağıdaki durumlarda açılabilir:
- Miras bırakanın saklı payları ihlal etmesi: Miras bırakan, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını ihlal edemez.
- İrade sakatlığı nedeniyle yapılan işlemler: Aldatma, korkutma veya baskı ile düzenlenen bağış veya vasiyetnameler iptal edilebilir.
- Miras bırakanın ehliyetsiz olması: Akıl hastalığı, bilinç kaybı veya yaşlılık gibi sebeplerle iradesi geçersiz olan işlemler iptal edilebilir.
- Şekil şartlarına uyulmaması: Vasiyetnamenin noter huzurunda düzenlenmemesi veya tanıkların bulunmaması gibi eksiklikler iptal sebebidir.
- Miras bırakanın mal kaçırmak amacıyla bağış yapması: Mirasçılardan mal kaçırma amacıyla yapılan bağışlar iptal edilebilir.
Bu durumlar ortaya çıktığında, hak sahipleri bağış veya vasiyet işleminin iptali için dava açabilir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davasında zamanaşımı süresi var mı?
Bu davalar için belirlenen süreler şunlardır:
- Vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
- Bağışlama işleminin iptali için genel zamanaşımı süresi 10 yıldır.
- Eğer vasiyet veya bağış sahtecilik, hile veya irade sakatlığı nedeniyle geçersizse, zamanaşımı süresi uygulanmaz.
Bu sürelerin kaçırılması, hak kaybına neden olabileceğinden davacıların sürelere dikkat etmesi gerekir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davasında yetkili mahkeme hangisidir?
Bu tür davalar Asliye Hukuk Mahkemesinde görülmektedir. Yetkili mahkeme ise miras bırakanın son ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.
Mahkeme, bağış veya vasiyet işlemlerinin hukuka uygun olup olmadığını araştırarak iptal edilip edilmemesi yönünde karar verir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davasında hangi deliller sunulmalıdır?
Davacı, mahkemeye başvururken şu delilleri sunmalıdır:
- Bağış veya vasiyet işleminin yapıldığı belgeler
- Noter kayıtları ve tapu kayıtları
- Miras bırakanın sağlık raporları (ehliyet durumu için)
- Tanık beyanları
- Bilirkişi raporları
Mahkeme, bilirkişi incelemesi ve deliller doğrultusunda bağış veya vasiyet işleminin geçerli olup olmadığını değerlendirir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davasında mahkeme nasıl karar verir?
Mahkeme, dava sürecinde şu kararları verebilir:
- Bağış veya vasiyet işleminin tamamen iptali: Hukuka aykırı bulunan işlemler geçersiz kabul edilir.
- Bağış veya vasiyetin kısmen iptali: Sadece saklı payı ihlal eden kısmın iptal edilmesine karar verilebilir.
- Davanın reddi: Eğer bağış veya vasiyetin hukuka uygun olduğu tespit edilirse dava reddedilir.
Mahkeme kararının kesinleşmesiyle, ilgili tapu müdürlüğü tapu kayıtlarını mahkeme kararına uygun hale getirmekle yükümlüdür.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davası ne kadar sürede sonuçlanır?
Bu tür davalar, mahkemelerin iş yüküne ve davanın niteliğine bağlı olarak 1 yıl ile 3 yıl arasında sonuçlanabilmektedir.
- Basit vasiyet iptali davaları yaklaşık 1 yıl sürebilir.
- Bağışın iptali ile ilgili daha karmaşık davalar 2-3 yıl sürebilir.
Süreç boyunca mahkeme keşif yapabilir, bilirkişi raporları alabilir ve tarafların itirazlarını değerlendirir.
Bağışlama ve vasiyetin iptali davası açmadan önce hangi adımlar atılmalıdır?
Dava açmadan önce şu adımlar izlenmelidir:
- Bağış veya vasiyet işleminin hukuka uygun olup olmadığını incelemek.
- Tapu kayıtları, noter belgeleri ve diğer resmi kayıtları kontrol etmek.
- Miras bırakanın ehliyet durumunu araştırmak (gerekirse sağlık raporu almak).
- Eğer hukuka aykırılık tespit edilirse mahkemeye başvurmak.
Eğer bu aşamalarda çözüm sağlanamazsa, mahkemeye başvurularak bağış veya vasiyet işleminin iptali talep edilebilir. Hak kaybı yaşamamak için dava süreci zamanında başlatılmalıdır.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Nedir?
Bağışlama ve vasiyetin iptali davası, kişinin yaptığı bağış sözleşmesinin veya ölümünden sonra hüküm ifade eden vasiyetnamenin hukuka aykırı olması, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal etmesi veya irade fesadı halleri bulunması durumunda açılan bir davadır. Bağışlama ve vasiyetin iptali talepleri, Türk Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanunu hükümleri çerçevesinde değerlendirilir.
Bağışlama, kişinin malvarlığından karşılıksız olarak bir başkasına değer devretmesidir. Vasiyet ise kişinin ölümünden sonra malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunmasına imkân veren ölüme bağlı tasarruftur. Her iki işlem de bazı durumlarda iptal edilebilir veya hükümsüz sayılabilir.
Bu davalar, hem mirasçılar hem de bağışlama işleminden doğrudan etkilenen kişiler açısından hakların korunması için önemlidir. İptal sebeplerinin kanunda belirtilmiş olması ve bu sebeplerin somut delillerle ispatlanması gerekir.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davası Açma Şartları
Bağışlama ve vasiyetin iptalini talep edebilmek için öncelikle hukuka aykırılık sebebinin mevcut olması gerekir. Bağışlama bakımından, bağışlayan kişinin irade fesadı (aldatma, hata, korkutma) altında olması veya bağışın kanunen yasaklanmış bir amaç taşıması iptal sebebi olabilir.
Vasiyetin iptalinde ise, vasiyetnamenin şekil şartlarına uyulmaması, vasiyetçinin ehliyetsiz olması, irade fesadı halleri veya vasiyetin kamu düzenine aykırı olması iptal sebebidir. Ayrıca, saklı paylı mirasçıların haklarının ihlal edilmesi durumunda da iptal davası açılabilir.
Dava açma süresi, iptal sebebinin öğrenildiği tarihten itibaren bir yıl olup, her hâlükârda vasiyetin açılmasından veya bağışlama işleminin yapılmasından itibaren on yıl geçmekle dava hakkı zamanaşımına uğrar.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasında İzlenecek Hukuki Süreç
Dava, görevli ve yetkili mahkemede açılır. Bağışlama işlemlerine ilişkin davalar genellikle asliye hukuk mahkemesinde, vasiyetin iptaline ilişkin davalar ise mirasın açıldığı yer sulh hukuk mahkemesinde görülür.
Dilekçede, iptal sebebi açıkça belirtilmeli ve hukuki dayanaklar gösterilmelidir. Delillerin eksiksiz sunulması önemlidir. Tanık ifadeleri, resmi belgeler ve varsa önceki mahkeme kararları dosyaya eklenir.
Mahkeme, hem maddi olayları hem de hukuki değerlendirmeyi yaparak iptal talebinin haklı olup olmadığını belirler. İptal kararı verildiğinde, işlem baştan itibaren geçersiz hale gelir ve buna bağlı tüm sonuçlar ortadan kalkar.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasında Yasal Dayanaklar
Bu davaların hukuki temeli Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu hükümlerine dayanır. Medeni Kanun’un miras hukuku kısmında vasiyetin iptali ve tenkis davaları düzenlenirken, Borçlar Kanunu’nda bağışlama sözleşmesinin şartları ve iptal nedenleri yer almaktadır.
Anayasa, mülkiyet hakkını güvence altına alırken, miras hakkını da koruma altına alır. Bu nedenle, bağışlama ve vasiyet işlemleri kanunda öngörülen sınırlara aykırı olamaz.
Yargıtay kararlarında, özellikle saklı pay ihlali ve irade fesadı halleri iptal gerekçesi olarak sıklıkla kabul edilmektedir. Bu bağlamda, dava dilekçesinde yargı içtihatlarına atıf yapılması davanın gücünü artırır.
Bağışlama ve Vasiyetin İptali Davasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Dava açma süresi, iptal sebebinin öğrenildiği tarihten itibaren işlemeye başlar ve bu süre hak düşürücü niteliktedir. Bağışlama ve vasiyetin iptali davası nasıl açılır sorusunun yanıtı, hem usule hem esasa ilişkin dikkatli bir hazırlık gerektirir.
Dava açarken iptal sebebinin kanuni dayanağı ve somut delillerle desteklenmiş olması gerekir. Eksik delil, davanın reddine yol açabilir. Ayrıca, davacı tarafın hukuki menfaatinin bulunması şarttır.
Karar kesinleştiğinde, iptal edilen bağış veya vasiyet hükümleri geçersiz olur. Bu durumda malvarlığı, yasal mirasçılar veya hak sahipleri arasında yeniden paylaştırılır.
