Askeri görevden çıkarma kararına karşı dava, Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının meslekten ihraç edilmesi gibi ağır yaptırımlara karşı yargı yoluna başvurularını konu alan bir idari dava türüdür. Bu tür davalar, görevden çıkarma işleminin hukuka uygunluğunun yargı denetimi yoluyla incelenmesini sağlar ve kişilerin meslekî geleceğini doğrudan etkiler. Görevden çıkarma, disiplin soruşturmaları, güvenlik soruşturması sonuçları veya FETÖ/PDY bağlantısı gibi ciddi gerekçelere dayanarak verilebildiğinden, iptal davası süreci dikkatle yürütülmelidir.
Askeri görevden çıkarma kararı nedir?
Askeri görevden çıkarma kararı, bir askeri personelin mesleğinden kalıcı olarak uzaklaştırılmasına yönelik idari işlemdir. Bu karar, disiplin amirleri, yüksek disiplin kurulları, Milli Savunma Bakanlığı veya Cumhurbaşkanlığı tarafından verilebilir. Kararın dayanağı genellikle 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu, 375 sayılı KHK veya 7075 sayılı OHAL Komisyonu Kanunu olabilir.
Görevden çıkarma, yalnızca disiplin cezaları sonucunda değil, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonuçlarına göre de tesis edilebilir. Ancak bu kararların tamamı yargı denetimine açıktır ve hukuki dayanağı bulunmayan işlemler idare mahkemeleri tarafından iptal edilebilir.
Askeri görevden çıkarma kararına nasıl itiraz edilir?
Görevden çıkarma kararına karşı doğrudan idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Bu kararlar istinaf ve temyiz denetimine de tabidir. Süreç şu şekilde işler:
-
Karar tebliğ edilir.
-
Tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açılır.
-
Dava dilekçesinde işlemin hukuka aykırı olduğu, gerekçe yetersizliği, savunma hakkı ihlali, delil yetersizliği gibi unsurlar belirtilir.
-
Mahkeme, işlemin hem şekli (usul yönünden) hem de maddi (esas yönünden) hukuka uygunluğunu inceler.
Dava açmadan önce itiraz ya da üst makama başvuru gibi zorunlu idari başvuru yolları bulunmamaktadır. Karar doğrudan idari dava konusu yapılabilir.
Hangi gerekçelerle görevden çıkarma kararı verilir?
Askeri personel hakkında görevden çıkarma kararı verilmesinin başlıca nedenleri şunlardır:
-
Disiplin soruşturmasında “meslekten çıkarma” cezası verilmesi
-
Güvenlik soruşturması veya arşiv araştırmasında olumsuzluk tespiti
-
İstihbarat raporlarında milli güvenliğe tehdit oluşturduğu değerlendirilen yapılarla ilişki
-
375 sayılı KHK’ya göre FETÖ/PDY ile irtibat veya iltisaklı olma şüphesi
Bu gerekçeler somut, belgeli ve objektif kriterlere dayanmak zorundadır. Keyfî, soyut ve dayanaksız görevden çıkarma işlemleri idare mahkemelerinde iptal edilmektedir.
Dava açma süresi ve usulü nasıldır?
Görevden çıkarma kararının askere tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Bu süre hak düşürücüdür. Dava açılırken şu belgelere dikkat edilmelidir:
-
Tebliğ belgesi
-
Görevden çıkarma kararı ve gerekçesi
-
Disiplin veya güvenlik soruşturması evrakı
-
Savunma yazısı (verildiyse)
-
Dava dilekçesi
Davacı, işlemin iptali ile birlikte yürütmenin durdurulmasını da talep edebilir. Bu durumda mahkeme, işlemin uygulanmasını geçici olarak durdurabilir.
Askeri görevden çıkarma iptal davası ne kadar sürer?
İptal davasının süresi mahkemenin yoğunluğuna ve olayın karmaşıklığına göre değişmekle birlikte ortalama 8 ay ile 1,5 yıl arasında sürer. Yürütmenin durdurulması talebi daha erken değerlendirilir ve çoğu zaman 2-4 hafta içinde karara bağlanır.
Kararın iptali halinde, görevine iade edilen personel geriye dönük tüm özlük ve mali haklarını talep edebilir. Bu kapsamda tam yargı davası açılarak maddi ve manevi tazminat da istenebilir.
OHAL döneminde çıkarılan personeller dava açabilir mi?
Evet. OHAL döneminde 667, 668 ve 669 sayılı KHK’larla görevden çıkarılan personel için önce OHAL Komisyonu’na başvuru, sonrasında ret halinde Ankara İdare Mahkemesi’ne dava açma süreci geçerlidir. Komisyon kararı sonrasında yine 60 gün içinde yargı yolu açıktır. Mahkemeler, delil değerlendirmesi yaparak somut isnatların geçerliliğini incelemektedir.
Bu nedenle, OHAL kararnameleriyle meslekten ihraç edilen askerî personelin de hukuki hakları halen korunmaktadır ve yargı denetimi kapsamındadır.
Avukat tutmak zorunlu mudur?
Avukatla temsil zorunlu değildir. Ancak görevden çıkarma kararları, güvenlik soruşturması, disiplin hükümleri ve istihbarat raporları gibi teknik konular içerdiğinden, uzman bir idare hukuku avukatından destek almak davanın başarı şansını artırır.
Avukatlar, savunmanın yapılandırılmasında, dilekçenin hazırlanmasında, eksik belge riskinin önlenmesinde ve duruşma sürecinde stratejik katkı sunar.
Göreve iade edilen kişi hangi haklarını geri alabilir?
İptal kararı verilen görevden çıkarma işlemi geçmişe etkili olarak ortadan kalkar. Bu durumda:
-
Tüm maaş ve özlük hakları ödenir
-
Kadro ve rütbe korunur
-
Sicil temizlenir
-
Varsa yıpranma ve ek tazminatlar da iade edilir
Ayrıca kişi, maddi zararlarının yanı sıra uğradığı manevi zararlar nedeniyle idare aleyhine tazminat davası açabilir.
Askeri Görevden Çıkarma Kararına Karşı Dava Sıkça Sorulan Sorular
Askeri görevden çıkarma kararına karşı dava nedir?
Askeri görevden çıkarma kararına karşı dava, bir askeri personelin görevine son verilmesine ilişkin işlemin iptali amacıyla idare mahkemesinde açılan davadır. Bu yargı yolu, ihraç edilen personelin mesleki geleceğini korumak ve hukuka aykırı işlemleri ortadan kaldırmak amacıyla kullanılır.
Askeri görevden çıkarma hangi gerekçelerle yapılır?
Askeri görevden çıkarma kararı; disiplin cezaları, güvenlik soruşturmasındaki olumsuzluklar, terör örgütleriyle irtibat veya iltisak şüphesi gibi gerekçelere dayanılarak verilebilir. Özellikle 375 sayılı KHK kapsamında FETÖ/PDY ile ilişkilendirme sık karşılaşılan gerekçeler arasındadır.
Görevden çıkarma kararı tebliğ edilince ne yapılmalı?
Karar tebliğ edildiğinde, 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Süre, tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar ve bu süre içerisinde işlem yargı yoluna taşınmazsa karar kesinleşmiş olur.
Görevden çıkarma kararı hangi mahkemede dava edilebilir?
Askeri görevden çıkarma kararına karşı dava, personelin görev yaptığı yerin bağlı olduğu idare mahkemesinde açılır. 2017’de askeri yargı sisteminin kaldırılmasıyla birlikte bu tür işlemlerde sivil idari yargı görevli hale gelmiştir.
Görevden çıkarma davasında yürütmenin durdurulması istenebilir mi?
Evet. Dava dilekçesiyle birlikte yürütmenin durdurulması da talep edilebilir. Bu talep kabul edilirse, yargı süreci sonuçlanıncaya kadar görevden çıkarma işlemi uygulanmaz ve kişi göreve iade edilebilir.
Bu davalar ne kadar sürede sonuçlanır?
Dava süresi, mahkemenin iş yükü ve dosyanın kapsamına göre değişmekle birlikte ortalama 8 ay ile 1,5 yıl arasında değişmektedir. Yürütmenin durdurulması kararları ise genellikle 2-4 hafta içinde değerlendirilir.
OHAL döneminde çıkarılan personel hangi yolla dava açabilir?
OHAL döneminde KHK ile çıkarılan personel önce OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu’na başvurur. Komisyonun ret kararı sonrası, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde Ankara İdare Mahkemesi’nde dava açılabilir.
Görevden çıkarma kararı iptal edilirse ne olur?
Mahkeme göreve iade kararı verirse kişi, görevine geri döner. Ayrıca geçmişe dönük maaş alacakları, özlük hakları ve sosyal hakları da iade edilir. İsteyen kişiler ayrıca maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Bu davalarda avukat tutmak zorunlu mudur?
Avukat tutmak yasal olarak zorunlu değildir. Ancak görevden çıkarma işlemleri çoğu zaman karmaşık hukuki gerekçelere dayandığı için, bir avukattan yardım alınması dava sürecinin daha sağlıklı yürütülmesini sağlar.
