Amir veya üste fiili taarruz suçu, askeri hiyerarşiyi ve disiplini korumak amacıyla Askeri Ceza Kanunu kapsamında düzenlenmiş ciddi bir suçtur. Bu suç, bir astın, kendisinden rütbe veya kıdem olarak üstün olan bir askeri personele fiziksel saldırıda bulunması halinde meydana gelir. Askeri disiplini tehdit eden en ciddi suçlardan biri olarak kabul edilir ve ağır cezai yaptırımlara tabi tutulur.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunun Tanımı ve Unsurları
Fiili Taarruzun Tanımı
Fiili taarruz, bir kişinin başka bir kişiye fiziksel saldırıda bulunmasını ifade eder. Askeri ceza hukuku açısından fiili taarruz, yalnızca fiziksel saldırıları kapsar; sözlü hakaretler veya tehditler bu suçun kapsamına girmez. Yumruk atmak, tekmelemek, itmek veya herhangi bir şekilde fiziksel güç kullanarak amir veya üste saldırıda bulunmak, bu suçu oluşturur.
Fail ve Mağdur
Bu suçun faili yalnızca asker kişiler olabilir. Yani, bu suçu işleyen kişi mutlaka Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu bir asker olmalıdır. Suçun mağduru ise, failden rütbe veya kıdem olarak daha üst konumda bulunan bir amir veya üst rütbeli askerdir. Eğer saldırı eşit rütbeye sahip askerler arasında gerçekleşirse, bu suç değil, genel ceza hükümleri kapsamında değerlendirilir.
Suçun Oluşumu İçin Gerekli Şartlar
Bu suçun meydana gelebilmesi için şu unsurların bulunması gerekir:
- Fiili bir saldırı gerçekleşmelidir. Fiziksel temasın olmadığı tehdit, hakaret veya psikolojik baskılar bu suçu oluşturmaz.
- Mağdur, failden rütbe veya kıdem olarak üstün olmalıdır. Rütbe veya kıdem farkı yoksa, bu suç yerine genel ceza hükümleri uygulanır.
- Fiili taarruz kasten yapılmalıdır. Fail, saldırıyı bilinçli olarak gerçekleştirmeli ve kasıtlı bir şekilde fiziksel saldırıda bulunmalıdır.
Eğer fiili saldırı bir kaza sonucu meydana gelirse, bu durum askeri suç kapsamında değerlendirilmez.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunun Cezası
Amir veya üste fiili taarruz suçunun cezası, saldırının ağırlığına ve meydana gelen zarar derecesine bağlı olarak değişir:
- Temel ceza: 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası.
- Silahla işlenmişse: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Hizmet esnasında veya görev nedeniyle işlenmişse: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Tehlikeli bir aletle işlenmişse: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Saldırı sonucu mağdurda kalıcı sakatlık meydana gelirse: 15 yıla kadar hapis cezası.
- Saldırı ölümle sonuçlanmışsa: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.
Suç, seferberlik döneminde işlenmişse, daha ağır cezalar uygulanır ve ölüm meydana gelmişse ölüm cezası dahi söz konusu olabilir.
Askeri Ceza Kanunu – Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçu Kanun Fıkraları
| Fıkra | İçerik |
|---|---|
| ACK m.91/1 | Amir veya üst olan kişiye karşı, görev başında veya görevle ilgili olarak fiili taarruzda bulunan asker kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. |
| ACK m.91/2 | Fiili taarruzun silahla işlenmesi veya üst ya da amirin görevini yapmasına engel olacak şekilde gerçekleşmesi halinde verilecek ceza, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. |
| ACK m.91/3 | Fiil, savaşta veya seferberlik hâlinde işlenirse ceza yarı oranında artırılır. |
| ACK m.91/4 | Fiili taarruzun sonucu olarak amir veya üst yaralanırsa ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır ve verilecek ceza buna göre artırılır. |
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunun Ağırlaştırıcı Nedenleri
Silah veya Tehlikeli Alet Kullanılarak İşlenmesi
Eğer saldırı sırasında silah, bıçak, taş, sopa veya kesici-delici herhangi bir alet kullanılmışsa, bu durum cezanın artırılmasını gerektirir. Silahın kullanılması saldırının ciddiyetini artırdığı için suçun cezası ağırlaştırılır.
Görev Esnasında veya Hizmete Bağlı Olarak İşlenmesi
Eğer saldırı, askerlerin görev yaptığı sırada veya askeri bir görevle ilgili olarak işlenmişse, ceza daha ağır olur. Örneğin, bir askerin, disiplin cezası aldığı için amirine saldırması, hizmetle bağlantılı bir fiil olarak kabul edilir ve daha ağır cezalandırılır.
Saldırının Planlı Olarak Gerçekleştirilmesi
Eğer saldırı önceden planlanmışsa ve mağdura karşı kasten, belirli bir hazırlıkla gerçekleştirilmişse, ceza ağırlaştırılır. Anlık bir öfke sonucu yapılan saldırılarla, önceden planlanmış saldırılar arasında cezai açıdan fark bulunmaktadır.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunda Yargılama Süreci
Soruşturma İzni Şartı
Askeri Ceza Kanunu’na göre, asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar hakkında soruşturma başlatılabilmesi için yetkili komutan tarafından soruşturma izni verilmesi gerekmektedir. Amir veya üste fiili taarruz suçu da sırf askeri suçlar kapsamında olduğu için, doğrudan soruşturma açılabilmesi için ilgili askeri makamların izni alınmalıdır.
Yetkili Mahkeme
2017 Anayasa değişikliği sonrası askeri mahkemeler kaldırılmış ve askeri suçlar adli yargı kapsamına alınmıştır. Bu nedenle, amir veya üste fiili taarruz suçuna Asliye Ceza Mahkemeleri veya Ağır Ceza Mahkemeleri bakmaktadır. Eğer saldırı sonucunda mağdur ağır yaralanmışsa veya hayatını kaybetmişse, yargılama Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yapılır.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçu Soruşturma Süreci
| Aşama | Sürecin Açıklaması |
|---|---|
| 1. Olayın Bildirilmesi | Fiili taarruz olayı, mağdur amir veya üst tarafından rapor edilir. Olayın askeri birlik komutanına veya adli makamlara bildirilmesi ile süreç başlar. |
| 2. İlk Tespit ve Delil Toplama | Olay yeri incelemesi yapılır, tanık beyanları alınır, varsa kamera görüntüleri ve fiziki deliller toplanır. Mağdurun darp raporu alınır. |
| 3. Şüpheli İfadesinin Alınması | Fiili taarruzla suçlanan askerin savunması alınır. Kast, meşru müdafaa veya provokasyon gibi hususlar bu aşamada ortaya konabilir. |
| 4. Askeri Ceza Kanunu’na Göre Değerlendirme | Savcılık, eylemin Askeri Ceza Kanunu’ndaki ilgili maddeye uyup uymadığını inceler. Nitelikli haller (silah kullanma, görev sırasında işleme vb.) değerlendirilir. |
| 5. Soruşturmanın Tamamlanması | Yeterli delil elde edilirse iddianame hazırlanır ve mahkemeye sunulur. Delil yetersizliğinde takipsizlik kararı verilebilir. |
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçu Mahkeme (Kovuşturma) Süreci
| Aşama | Sürecin Açıklaması |
|---|---|
| 1. İddianamenin Kabulü | Savcılık tarafından hazırlanan iddianame, yetkili ağır ceza mahkemesi veya görevli askeri mahkeme tarafından kabul edilir. |
| 2. Duruşma Hazırlığı | Taraflara duruşma günü bildirilir, tanıklar çağrılır, delillerin mahkemeye sunulması için süre verilir. |
| 3. İlk Duruşma ve Kimlik Tespiti | Sanığın kimlik bilgileri alınır, iddianame okunur ve sanığın savunması dinlenir. |
| 4. Delillerin İncelenmesi | Tanık beyanları, kamera kayıtları, adli raporlar ve diğer deliller incelenir. Eylemin kasten mi işlendiği ve nitelikli hal bulunup bulunmadığı değerlendirilir. |
| 5. Hüküm Aşaması | Mahkeme, suçun sabit olması halinde Askeri Ceza Kanunu’nda öngörülen cezayı verir. Suç sabit değilse beraat kararı verilir. |
| 6. Kanun Yolları | Taraflar, verilen karara karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurabilir. Üst mahkeme kararı onaylarsa hüküm kesinleşir. |
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunda Zamanaşımı Süresi
Türk Ceza Kanunu’na göre, 5 yıldan fazla olmayan hapis cezalarına ilişkin suçlar için zamanaşımı süresi 8 yıl olarak belirlenmiştir. Amir veya üste fiili taarruz suçunda da bu süre geçerlidir. Ancak, suç ağır nitelikteyse ve cezai yaptırımı 5 yıldan fazlaysa, zamanaşımı süresi 15 yıla kadar çıkabilir.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunda Savunma Stratejileri
Bu suçla yargılanan askerlerin, savunma sürecinde dikkat etmeleri gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır:
- Fiili saldırının gerçekten gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması.
- Saldırının meşru müdafaa kapsamında olup olmadığının değerlendirilmesi.
- Saldırının mağdurun tahriki sonucu gerçekleşip gerçekleşmediğinin incelenmesi.
- Failin saldırıyı bilinçli ve kasıtlı olarak yapıp yapmadığının belirlenmesi.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Amir veya üste fiili taarruz suçu nedir?
Amir veya üste fiili taarruz suçu, askeri hiyerarşinin korunması amacıyla düzenlenmiş olup, bir askerin kendisinden rütbe veya kıdem olarak üstün olan bir kişiye fiziksel saldırıda bulunması halinde işlenen bir suçtur. Bu suç, askeri disiplini ciddi şekilde ihlal ettiği için ağır yaptırımlara tabi tutulmaktadır.
Amir veya üste fiili taarruz suçu nasıl oluşur?
Bu suçun meydana gelmesi için aşağıdaki unsurların gerçekleşmesi gerekir:
- Failin asker kişi olması gerekir.
- Mağdur, failden rütbe veya kıdem olarak üst konumda bulunan bir askeri personel olmalıdır.
- Fiziksel saldırı gerçekleşmelidir. Hakaret, tehdit veya psikolojik baskılar bu suç kapsamında değerlendirilmez.
- Failin kasıtlı olarak saldırıyı gerçekleştirmesi gereklidir.
Eğer saldırı bir kaza sonucu meydana gelirse, bu suç oluşmaz.
Hangi durumlar amir veya üste fiili taarruz suçu kapsamına girer?
Bu suç, aşağıdaki durumlarda işlenmiş sayılır:
- Yumruk atmak, tekmelemek, tokat atmak veya herhangi bir şekilde fiziksel saldırıda bulunmak.
- Silah, taş, sopa, bıçak veya kesici-delici aletlerle saldırmak.
- Amir veya üst rütbeli birine yönelik kasten yapılan fiziksel itme veya boğaz sıkma gibi güç kullanma hareketleri.
Eğer fiili taarruz, emir-komuta zincirini bozacak şekilde gerçekleştirilirse, ceza daha da ağırlaştırılabilir.
Amir veya üste fiili taarruz suçunun cezası nedir?
Bu suçun cezası, saldırının ağırlığına ve meydana gelen zararın derecesine göre değişiklik göstermektedir:
- Basit fiili taarruz: 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası.
- Silahla işlenmişse: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Hizmet esnasında veya görevle ilgili olarak işlenmişse: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Tehlikeli bir alet kullanılarak işlenmişse: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Saldırı mağdurun kalıcı sakat kalmasına neden olmuşsa: 15 yıla kadar hapis cezası.
- Saldırı ölümle sonuçlanmışsa: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası.
Seferberlik veya savaş döneminde işlenmişse, ceza daha da artırılır.
Fiili taarruzun ağırlaştırıcı nedenleri nelerdir?
Aşağıdaki durumlarda suç daha ağır değerlendirilir ve cezalar artırılır:
- Saldırının silah veya kesici-delici aletle gerçekleştirilmesi.
- Saldırının görev sırasında veya askeri hizmetle ilgili bir nedenle gerçekleşmesi.
- Saldırının önceden planlanarak yapılması.
- Seferberlik veya savaş döneminde işlenmiş olması.
Bu gibi durumlar, mahkemelerin suçun cezai boyutunu artırmasına neden olur.
Amir veya üste fiili taarruz suçunda yargılama süreci nasıl işler?
Bu suç işlendiğinde aşağıdaki süreç izlenir:
- Soruşturma izni alınır. Askeri Ceza Kanunu’na göre, askeri suçlarla ilgili soruşturma açılabilmesi için yetkili komutanın izni gerekmektedir.
- Soruşturma süreci başlar. Olayın nasıl meydana geldiği araştırılır, tanık ifadeleri alınır ve şüphelinin savunması dinlenir.
- Dava açılır. Suçun niteliğine göre Asliye Ceza Mahkemesi veya Ağır Ceza Mahkemesi yetkili olur.
Eğer mağdur ağır yaralanmışsa veya saldırı ölümle sonuçlanmışsa, dava Ağır Ceza Mahkemesi tarafından görülür.
Bu suç için zamanaşımı süresi var mı?
Evet, Türk Ceza Kanunu’na göre 5 yıldan fazla olmayan hapis cezaları için 8 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Ancak suç ağır nitelikteyse ve ceza 5 yıldan fazla olabiliyorsa, zamanaşımı süresi 15 yıla kadar çıkabilir.
Sanık nasıl bir savunma yapmalıdır?
Savunma sürecinde şu noktalar göz önünde bulundurulmalıdır:
- Saldırının meşru müdafaa kapsamında olup olmadığı incelenmelidir.
- Saldırının mağdurun tahriki sonucu meydana gelip gelmediği araştırılmalıdır.
- Fiili saldırının gerçekten gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda deliller sunulmalıdır.
- Failin kasıtlı hareket edip etmediği değerlendirilmelidir.
Eğer sanık, saldırıyı kendisini korumak amacıyla gerçekleştirdiğini kanıtlayabilirse, cezada hafifletici nedenler göz önünde bulundurulabilir.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçu Dikkat Edilmesi Gerekenler
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçu Nedir?
Amir veya üste fiili taarruz suçu, askeri disiplinin korunması amacıyla Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu ve Askeri Ceza Kanunu kapsamında düzenlenen bir suçtur. Bu suç, askerlik hizmeti sırasında bir askerin amirine veya üstüne karşı fiziksel saldırıda bulunmasıyla oluşur. Fiili taarruz, yalnızca vurma veya yaralama şeklinde değil, itme, tokat atma, boğazına sarılma gibi fiziksel temas içeren her türlü saldırı davranışını kapsar.
Bu suçun en önemli özelliği, fail ile mağdur arasındaki ast-üst ilişkisidir. Yani failin asker olması ve mağdurun hukuken onun amiri veya üstü konumunda bulunması gerekir. Bu nedenle, sivil hayatta işlenen benzer eylemler farklı suç tiplerine girerken, askeri hizmette işlenmesi durumunda özel düzenlemeler uygulanır.
Askeri disiplinin korunması, emre itaatin sağlanması ve görevlerin güven içinde yürütülmesi bu suç tipinin cezalandırılmasının temel amacıdır. Amir veya üste fiili taarruz suçu bu açıdan kamu düzeni niteliğinde bir disiplin unsurudur.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunun Unsurları
Bu suçun oluşması için öncelikle mağdurun amir veya üst sıfatını taşıması gerekir. Amir, mevzuata göre emretme yetkisine sahip kişidir; üst ise rütbe veya kıdem bakımından yüksek olan kişidir. Fail ile mağdur arasındaki bu hukuki bağın varlığı ispat edilmelidir.
Maddi unsur, fiziksel saldırı fiilidir. Tokat atmak, yumruk vurmak, tekme atmak gibi eylemler bu kapsamda değerlendirilir. Sadece sözlü hakaret veya tehdit, fiili taarruz suçu kapsamında değil, başka suç tipleri kapsamında değerlendirilir.
Manevi unsur ise kasttır. Fail, amirine veya üstüne bilerek ve isteyerek fiili saldırıda bulunmalıdır. Taksirle veya istemeden gerçekleşen temaslar (örneğin kaza sonucu çarpma) bu suç kapsamında değerlendirilmez.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunun Cezası
Askeri Ceza Kanunu’nda bu suç için öngörülen cezalar, fiilin ağırlığına, gerçekleşme şekline ve sonuçlarına göre değişir. Basit fiili taarruzlar genellikle hapis cezası ile cezalandırılır. Yaralama, silah kullanma veya fiilin görev esnasında gerçekleşmesi gibi nitelikli hallerde ceza miktarı artar.
Suçun savaş zamanı veya olağanüstü hal döneminde işlenmesi halinde cezalar daha da ağırlaşır. Ayrıca, bu suçun cezası ertelenmeyebilir ve doğrudan askeri disiplin üzerinde etkili olacak şekilde infaz edilebilir.
Mahkeme, cezanın alt veya üst sınırdan verilmesinde failin geçmiş hizmet durumu, pişmanlığı ve olayın meydana geliş şekli gibi unsurları dikkate alır.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Davasında Hukuki Süreç
Bu suçun soruşturması, askeri personel hakkında adli yargı kapsamında yürütülür. Askeri Ceza Kanunu’nun ilgili hükümleri gereği, görev sırasında işlenmişse dosya yetkili ağır ceza mahkemesi veya askeri mahkemenin görev alanına girebilir.
Soruşturma aşamasında, olayın kamera kayıtları, tanık beyanları, darp raporları gibi deliller toplanır. Failin ve mağdurun ifadeleri alınarak olayın oluş şekli netleştirilir. İddianamenin kabulü ile kovuşturma süreci başlar ve duruşma aşamasında deliller değerlendirilir.
Mahkeme, suçun işlendiğine kanaat getirirse cezaya hükmeder. Verilen karar kesinleştiğinde infaz aşamasına geçilir. Bu süreçte sanık, istinaf veya temyiz yoluna başvurarak karara itiraz edebilir.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunda Yasal Dayanaklar
Bu suçun yasal dayanağı Askeri Ceza Kanunu’dur. Kanunun ilgili maddeleri, suçun unsurlarını, cezalarını ve nitelikli hallerini açıkça düzenler. Ayrıca, Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’nda ast-üst ilişkisine dair düzenlemeler yer alır.
Anayasa’da güvence altına alınan “disiplin” ve “kamu düzeni” ilkeleri gereği, bu suçun cezalandırılması zorunludur. Yargıtay kararlarında da, amir veya üste yönelik her türlü fiziksel saldırının disiplin ve hiyerarşi düzenini bozduğu vurgulanmaktadır.
Yasal dayanakların dava dilekçelerinde doğru şekilde belirtilmesi ve somut olaya uyarlanması, davanın başarı şansını artırır.
Amir veya Üste Fiili Taarruz Suçunda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Bu davalarda delillerin tam ve eksiksiz toplanması çok önemlidir. Tanık beyanları, olay yerinin kamera görüntüleri, adli raporlar ve görev esnasındaki resmi kayıtlar mutlaka dosyaya eklenmelidir.
Sanığın olaya ilişkin savunmasında, fiilin amire veya üste yönelik olmadığı, meşru müdafaa kapsamında olduğu veya fiili taarruzun kast unsuru taşımadığı gibi hususlar dile getirilebilir. Ancak bu savunmaların somut delillerle desteklenmesi gerekir.
Suçun nitelikli hallerinden biri mevcutsa, ceza miktarı artacağından savunma stratejisinin bu durum dikkate alınarak hazırlanması gerekir. Özellikle Askeri Ceza Kanunu’ndaki nitelikli hallere ilişkin düzenlemeler iyi analiz edilmelidir.
