Aile konutu şerhi koydurma işlemi, eşlerden biri adına kayıtlı olan ve ailenin birlikte yaşadığı konutun tapu kütüğüne “aile konutu” olarak işlenmesi amacıyla yapılan hukuki bir işlemdir. Bu şerh, diğer eşin rızası olmadan evin satılması, kiraya verilmesi ya da rehin verilmesini engelleyerek aile birliğini ve eşin barınma hakkını güvence altına alır.
Aile konutu şerhi nedir ve ne işe yarar?
Aile konutu şerhi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi uyarınca eşin, aile konutu üzerindeki tasarrufları sınırlamasına imkân tanıyan hukuki bir güvencedir. Bu şerh sayesinde, malik olan eş konutu üçüncü kişilere devretmek veya ipotek ettirmek isterse, diğer eşin açık rızası gerekir. Böylece aile birliği ve eşin barınma hakkı korunmuş olur.
Özellikle eşlerden yalnızca birinin adına tapulu taşınmazlarda, diğer eşin rızası dışında işlem yapılmasını önlemek için bu şerhin konulması büyük önem taşır. Şerh olmadan yapılan işlemler bazı durumlarda iyi niyetli üçüncü kişilere karşı geçerli olabileceğinden, şerh zamanında konulmalıdır.
Aile konutu şerhi nasıl koydurulur?
Aile konutu şerhi koydurma işlemi, tapu müdürlüğüne yapılacak başvuru ile gerçekleştirilir. Şerh talebinde bulunacak olan eş, başvuru sırasında aşağıdaki belgeleri sunmalıdır:
-
Nüfus cüzdanı
-
Tapu senedi veya taşınmaz bilgileri
-
Nüfus müdürlüğünden veya muhtarlıktan alınacak “ikametgâh belgesi” (konutun ailece fiilen kullanıldığını gösterir)
-
Evlilik cüzdanı veya nüfus kayıt örneği
Başvuru ücretsizdir ve herhangi bir mahkeme kararına gerek yoktur. Tapu müdürlüğü, belgelerin uygunluğunu denetledikten sonra aile konutu şerhini tapu kütüğüne işler.
Aile konutu şerhi için mahkeme kararı gerekir mi?
Normal şartlarda mahkeme kararına gerek olmaksızın doğrudan tapu müdürlüğüne başvuru ile aile konutu şerhi konulabilir. Ancak malik eş başvuruya karşı çıkıyorsa veya tapu müdürlüğü tereddüt yaşıyorsa, başvuruyu reddedebilir. Bu durumda diğer eş, aile mahkemesinde şerhin konulması için dava açabilir. Mahkeme, evin gerçekten aile konutu olup olmadığını araştırarak karar verir.
Bu tür uyuşmazlıklarda mahkemeden aile konutu şerhi konulmasına yönelik tespit kararı istenir. Karar kesinleştiğinde tapuya sunularak şerh işlemi yapılabilir.
Aile konutu şerhi hangi taşınmazlara konulur?
Aile konutu şerhi, yalnızca fiilen ailenin birlikte yaşadığı ve barınma amacıyla kullanılan konut niteliğindeki taşınmazlara konulabilir. Yazlık ev, kiraya verilmiş taşınmaz, arsa veya ticari nitelikli mülkler için aile konutu şerhi konulamaz. Taşınmazın konut olarak fiilen kullanılıyor olması esastır.
Birden fazla aile konutu olması mümkün değildir. Eşlerin birlikte sürekli yaşadığı adres dışındaki konutlar bu kapsamda değerlendirilmez.
Aile konutu şerhi konulmuş bir taşınmaz satılabilir mi?
Aile konutu şerhi konulmuş bir taşınmaz, ancak diğer eşin yazılı rızasıyla devredilebilir. Rıza alınmaksızın yapılan satış işlemi hukuken geçerli sayılmaz ve tapu iptal davası ile geri alınabilir. Bu düzenleme, özellikle kötü niyetli eşin evi gizlice satmasını veya ipotek ettirmesini engellemeye yöneliktir.
Yazılı rıza belgesi, noter huzurunda alınmalı veya tapu müdürlüğüne şahsen verilmelidir. Bu belge sunulmadan yapılan işlemler şerhten sonra gelen üçüncü kişilere karşı da geçerli değildir.
Aile konutu şerhi nasıl kaldırılır?
Şerh, evlilik sona erdiğinde (boşanma, ölüm vb.) veya taraflar birlikte hareket ederek aile konutu olma özelliğini sona erdirdiklerinde kaldırılabilir. Şerhin kaldırılması için:
-
Her iki eşin birlikte tapuya başvurması
-
Mahkeme kararı sunulması (örneğin boşanma kararı)
gereklidir. Tapu müdürlüğü, talep doğrultusunda şerhi tapu kütüğünden siler.
Kiralanan konut için aile konutu şerhi konulabilir mi?
Evet. Ev kiraysa, aile konutu şerhi tapuya değil, ev sahibine karşı koruma sağlar. Bu durumda Türk Medeni Kanunu gereğince eşin açık rızası olmadan kira sözleşmesi feshedilemez veya ev boşaltılamaz. Ancak bu tür koruma için tapuya değil, kira ilişkisine dikkat etmek gerekir.
Kiracının eşinden rıza alınmadan yapılan fesih işlemleri geçersiz sayılır. Bu, aile birliğini koruma amacı taşır.
Aile Konutu Şerhi Koydurma İşlemi Sıkça Sorulan Sorular
Aile konutu şerhi koydurma işlemi nedir?
Aile konutu şerhi koydurma işlemi, evli çiftin birlikte yaşadığı konutun tapu kaydına “aile konutu” şerhi konularak, malik eşin diğer eşin rızası olmadan bu taşınmaz üzerinde tasarruf etmesini engelleyen hukuki bir işlemdir. Bu şerh, evin satılması, ipotek edilmesi veya kiraya verilmesi gibi işlemleri sınırlandırır ve aile birliğini koruma altına alır.
Aile konutu şerhi nasıl koydurulur?
Aile konutu şerhi koydurmak için eşlerden biri, tapu müdürlüğüne başvurarak işlemi başlatabilir. Başvuru için şu belgeler gerekir:
-
Nüfus cüzdanı
-
Tapu senedi veya taşınmaz bilgileri
-
Evlilik cüzdanı veya nüfus kayıt örneği
-
İlgili konutta birlikte oturulduğuna dair ikametgâh belgesi veya muhtarlık yazısı
Tapu müdürlüğü, belgeleri inceledikten sonra taşınmaza aile konutu şerhini işler. Bu işlem ücretsizdir ve mahkeme kararı gerektirmez.
Aile konutu şerhi hangi taşınmazlara konulabilir?
Aile konutu şerhi sadece eşlerin birlikte yaşadığı ve sürekli olarak barınma amacıyla kullandıkları konuta konulabilir. Yazlık, arsa, ticari nitelikli taşınmazlar veya geçici olarak kalınan evler aile konutu sayılmaz. Her aile için yalnızca bir konut bu statüye sahip olabilir.
Malik eşin rızası olmadan konulan şerh geçerli olur mu?
Evet. Aile konutu şerhi, malik olmayan eşin başvurusu ile de konulabilir. Malik eşin rızası aranmaz. Eğer tapu müdürlüğü bu konuda çekince yaşarsa, aile mahkemesinden alınacak şerh konulması kararı ile işlem yapılabilir. Böyle durumlarda dava açılması gerekebilir.
Aile konutu şerhi konulan taşınmaz satılabilir mi?
Şerh konulmuş bir taşınmaz, ancak diğer eşin yazılı ve açık rızası ile devredilebilir. Bu rıza noter huzurunda alınmalı veya tapuda yazılı şekilde beyan edilmelidir. Rıza olmadan yapılan satış işlemleri geçersiz sayılır ve tapu iptal davası ile geri alınabilir.
Aile konutu şerhi mahkeme kararıyla mı kaldırılır?
Şerhin kaldırılması için mahkeme kararı gerekmez. Tarafların birlikte tapu müdürlüğüne başvurması yeterlidir. Ancak eşlerden biri itiraz ederse veya şerhin kaldırılmasını kabul etmezse, bu durumda mahkemeden şerhin terki için karar alınması gerekir. Boşanma hâlinde ise karar kesinleştiğinde şerh kendiliğinden düşmez, tapudan silinmesi gerekir.
Kiralık konut için aile konutu şerhi konulabilir mi?
Tapu şerhi kiralık evlere uygulanmaz, ancak Türk Medeni Kanunu’na göre kiralık konut da aile konutu sayılır. Bu durumda malik olan ev sahibi, kira sözleşmesini sadece kiracı eşin rızasıyla feshedebilir. Diğer eşin bilgisi dışında kira feshi yapılamaz. Yani kiralık konutlarda şerh tapuya değil, kira ilişkisindeki haklara etki eder.
Aile konutu şerhi koydurma işlemi ne kadar sürer?
Eğer belgeler eksiksizse, aile konutu şerhi aynı gün tapu müdürlüğü tarafından işlenebilir. Mahkeme kararı gerekiyorsa süreç uzayabilir ve dava yoğunluğuna göre 1 ila 3 ay arasında sonuçlanabilir.
