Aday memurluğun sona erdirilmesine itiraz, kamu görevine yeni başlayan bir aday memurun, disiplin ya da yetersizlik gerekçesiyle memuriyetle ilişiğinin kesilmesi halinde açabileceği idari yargı davasıdır. Bu dava, aday memurun haksız yere görevden uzaklaştırıldığını düşündüğü durumlarda başvurabileceği temel hukuk yoludur.
Aday memurluk süreci nasıl işler?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre kamu kurumlarında göreve başlayan kişiler öncelikle “aday memur” olarak atanır. Adaylık süresi bir yıldan az, iki yıldan fazla olamaz. Bu süre içinde kişi, asli memur statüsüne geçmeden önce değerlendirilir.
Bu süreçte eğitimler, denetimler ve değerlendirme raporları dikkate alınarak memurun göreve uygunluğu gözlemlenir. Aday memurluk dönemi, memuriyet güvencesinin tam olarak kazanılmadığı hassas bir süreçtir.
Aday memurluğun sona erdirilmesi ne demektir?
Aday memurluğun sona erdirilmesi, aday memurun asil memurluğa geçememesi ve görevine son verilmesi anlamına gelir. Bu işlem, iki temel nedenle yapılabilir:
-
Disiplin suçu işlenmesi (örneğin kınama, uyarma, devamsızlık)
-
Yetersizlik veya uyumsuzluk nedeniyle başarısız değerlendirme
Her iki durumda da idare, aday memurun göreve uygun olmadığı kanaatine vararak ilişiğini kesebilir. Ancak bu işlem, idari bir tasarruf olduğundan hukuki denetime tabidir.
Aday memurluğun sona erdirilmesine nasıl itiraz edilir?
İşleme karşı yapılacak ilk işlem, tebligat tarihinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesine iptal davası açmaktır. Dava dilekçesinde;
-
İdari işlemin dayanağı olan gerekçeler sorgulanmalı
-
Objektif değerlendirme yapılmadığı ileri sürülmeli
-
Yetersizliğe dair somut delillerin bulunmadığı belirtilmeli
-
Varsa tanık, belge, performans raporları gibi savunmaya destek olacak deliller sunulmalıdır
Davada yürütmenin durdurulması talep edilerek, işlemin geçici olarak askıya alınması da istenebilir.
İtiraz hangi mahkemeye yapılır?
İptal davası, işlemi yapan idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesine açılır. Eğer karar, merkezi bir idari birim tarafından alınmışsa (örneğin Bakanlık merkez teşkilatı), yetkili mahkeme büyükşehirlerdeki idare mahkemeleri olabilir.
Mahkeme, dosya üzerindeki delilleri ve savunmaları değerlendirerek, işlemin hukuka uygun olup olmadığına karar verir.
Aday memurluğun sona erdirilmesinde hangi şartlar aranır?
Adaylık sona erdirilirken idarenin bazı kurallara uyması gerekir:
-
Disiplin işlemi varsa, sürece ilişkin usul kuralları uygulanmalıdır
-
Değerlendirme raporları nesnel ve belgeye dayalı olmalıdır
-
Eğitim sonuçları, devamsızlıklar ve performans açıkça belirtilmelidir
-
Aday memura savunma hakkı tanınmalıdır
Bu unsurların eksikliği, işlemin iptal edilmesine yol açabilir. Özellikle usul hataları, işlemin iptali için ciddi gerekçe oluşturur.
Aday memurluk neden iptal edilir?
İdare, memurun devlet memurluğu ilke ve kurallarına uygun davranmadığını düşündüğünde, adaylık statüsüne son verebilir. En sık karşılaşılan nedenler şunlardır:
-
Sürekli devamsızlık
-
Görevlerini yerine getirmede isteksizlik
-
Uyum sorunu
-
Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiiller
-
Yetersiz performans
Ancak her bir işlem, mutlaka somut ve nesnel gerekçelere dayandırılmak zorundadır. Aksi hâlde iptal davası ile işlem geri alınabilir.
Aday memur açtığı davayı kazanırsa ne olur?
Mahkeme, işlemin iptaline karar verirse, aday memurun göreve iadesi sağlanır. Ayrıca işlem nedeniyle uğranılan maddi ve özlük hak kayıpları da telafi edilir. Bu kapsamda;
-
Maaş ve özlük hakları iade edilir
-
Yasal faiziyle birlikte ücret ödemesi yapılır
-
Aday memur statüsüne dönüş sağlanır
İdarenin mahkeme kararına uymaması durumunda idari yargı kararlarının uygulanmaması yaptırımı gündeme gelir.
Aday memurun dava açması görevine devam etmesini sağlar mı?
Hayır. Davanın açılması memurun göreve devamını sağlamaz. Ancak mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı alınırsa, aday memur geçici olarak görevine dönebilir. Bu karar, davanın nihai kararına kadar geçerlidir.
Yürütmenin durdurulması, mahkemenin dava sonucunda işlemin iptal edileceğine dair ciddi kanaat taşıması hâlinde verilir. Bu da başvurunun ciddiyeti ve somut delillerle desteklenmesine bağlıdır.
Aday Memurluğun Sona Erdirilmesine İtiraz Sıkça Sorulan Sorular
Aday memurluğun sona erdirilmesi nedir?
Aday memurluğun sona erdirilmesi, kamu görevine yeni başlayan bir memurun adaylık süreci tamamlanmadan görevine son verilmesidir. Bu işlem, genellikle yetersizlik ya da disiplin gerekçeleriyle yapılır ve memurun asaleten atanmasına izin verilmeden ilişiği kesilir.
Aday memurluğun sona erdirilmesine hangi durumlarda itiraz edilebilir?
İdare tarafından alınan sonlandırma kararı hukuka aykırıysa, örneğin somut gerekçelere dayanmıyorsa, değerlendirme süreci nesnel yapılmamışsa veya savunma hakkı tanınmamışsa itiraz mümkündür. Disiplin cezası verilmeden yapılan işlemler de yargı denetimine açıktır.
Aday memurluğun sona erdirilmesine nasıl itiraz edilir?
İşlem memura tebliğ edildikten sonra 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Dava dilekçesinde işlemin gerekçeleri, usul eksiklikleri ve hukuka aykırılık iddiaları açıkça belirtilmelidir. Gerekirse yürütmenin durdurulması talep edilerek memurun geçici olarak görevine dönmesi sağlanabilir.
Aday memurluğun sona erdirilmesine ilişkin itiraz hangi mahkemede yapılır?
İtiraz, işlemi tesis eden kamu kurumunun bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılır. Yetkili mahkeme, işlemi gerçekleştiren kurumun idari merkezi esas alınarak belirlenir. Merkezî kurumlar söz konusuysa, Ankara İdare Mahkemeleri yetkili olabilir.
Aday memurluktan çıkarılmada savunma hakkı tanınması zorunlu mudur?
Evet. Aday memurluğun sona erdirilmesine ilişkin işlemler, kamu görevlisinin savunma hakkını zedeleyecek şekilde yapılamaz. Savunma hakkı tanınmadan yapılan işlemler, idari yargı tarafından iptal edilebilir. Bu nedenle idare, işlemin her aşamasında adil yargılama ilkelerine uymalıdır.
Aday memurluğun sona erdirilmesine ilişkin dava kazanılırsa ne olur?
Mahkeme, işlemi hukuka aykırı bularak iptal ederse, aday memur göreve iade edilir. Ayrıca görevden uzak kaldığı süreye ilişkin maaş, sosyal haklar ve özlük hakları da faiziyle birlikte iade edilir. İdare mahkemesi kararının uygulanması zorunludur.
Göreve iade edilen aday memur yeniden aday statüsünde mi olur?
Mahkeme iptal kararı verdiğinde memur adaylık statüsüne döner ve kalan süreyi tamamlar. Yani aday memurluğa kaldığı yerden devam eder. Asalet kararı henüz verilmemişse süreç sil baştan başlamaz, kaldığı yerden devam eder.
Aday memurluktan çıkarılan biri yeniden memur olabilir mi?
Aday memurluktan çıkarılan kişinin siciline bu durum işlenir. Ancak iptal davası kazanılmazsa, yeniden memur olmak için KPSS gibi genel atama süreçlerine başvurması gerekir. Yeniden adaylık statüsünde memuriyete girilebilir ama bu tamamen idarenin takdirindedir.
