Açığa alma işlemine karşı iptal davası, kamu görevlilerinin görevlerinden geçici olarak uzaklaştırılmasına karşı açılan hukuki bir davadır. Kamu kurumları, disiplin soruşturmaları ya da ceza soruşturmaları kapsamında çalışanları hakkında açığa alma kararı verebilir. Ancak, bu işlemin hukuka aykırı olması durumunda, ilgili kişi idari yargıda iptal davası açarak hakkını arayabilir.
Açığa alma işlemi, kamu görevlilerinin görevini yerine getirmesinin sakıncalı görüldüğü hallerde alınan geçici bir tedbirdir. Fakat, bazen bu karar hukuka aykırı olabilir veya gereğinden fazla uzun sürebilir. Bu durumda mağduriyet yaşayan kamu personeli, işlemin iptali için dava açabilir.
Bu yazıda, açığa alma işleminin hukuki niteliği, iptal davasının nasıl açılacağı, dava sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar ve olası sonuçları ele alınacaktır. Böylece, açığa alınan kamu görevlilerinin haklarını nasıl koruyabilecekleri konusunda kapsamlı bir rehber sunulacaktır.
Açığa Alma İşleminin Hukuki Dayanağı ve Niteliği
Açığa alma işlemi, idari bir tedbir olup kesin bir disiplin cezası değildir. Genellikle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 137. ve 138. maddeleri kapsamında uygulanır. Aynı zamanda özel kanunlarla düzenlenen meslek gruplarında da açığa alma hükümleri yer almaktadır.
Bu işlem, personelin görevine devam etmesinin kamu hizmeti açısından sakıncalı olduğu durumlarda geçici olarak uygulanır. Ancak, açığa alma bir ceza değil, bir tedbir olduğu için kamu görevlisinin kesin suçlu olduğu anlamına gelmez. Açığa alınan memurun maaşı kesilmez ancak görevinden uzaklaştırıldığı süre boyunca bazı haklarından mahrum kalabilir.
Açığa alma işlemi genellikle şu nedenlerle uygulanır:
- Disiplin soruşturması açılması: Memurun göreviyle ilgili bir disiplin ihlali yaptığı iddia ediliyorsa, açığa alınabilir.
- Ceza soruşturması başlatılması: Adli makamlarca yürütülen bir soruşturma kapsamında kişinin görevi başında bulunmasının sakıncalı olması halinde açığa alma uygulanabilir.
- Kamu yararının gözetilmesi: Görevi başında bulunmasının kamu düzenini bozacağı değerlendirilen memurlar için de açığa alma kararı verilebilir.
Açığa Alma İşleminin Hukuka Aykırı Olabileceği Durumlar
Her açığa alma işlemi hukuka uygun değildir. Bazen idare tarafından yanlış veya keyfi kararlar alınabilir. Açığa alma işleminin hukuka aykırı olabileceği başlıca durumlar şunlardır:
Sebep Unsurunun Eksikliği
İdarenin bir kamu görevlisini açığa alabilmesi için belirli nedenlere dayanması gerekir. Eğer somut bir gerekçe olmadan veya yetersiz delillerle açığa alma kararı verilmişse, bu durum hukuka aykırıdır.
Orantısızlık İlkesi
Açığa alma işlemi, geçici bir tedbir olduğundan, uygulanma süresi orantılı olmalıdır. Kamu görevlisinin uzun süre görevden uzaklaştırılması mağduriyet yaratabilir. Eğer açığa alma gereğinden uzun sürerse, hukuka aykırılıktan söz edilebilir.
Savunma Hakkının İhlali
Kamu görevlisine açığa alınmadan önce kendisini savunma hakkı tanınmalıdır. Eğer savunma hakkı ihlal edilmişse, açığa alma işlemi hukuka aykırı hale gelir.
Yetkisiz Makam Tarafından Verilmesi
Açığa alma kararı, yalnızca yetkili makamlar tarafından verilebilir. Eğer yetkisiz bir kişi veya kurum bu kararı almışsa, işlemin iptali mümkün hale gelir.
Açığa Alma İşlemine Karşı İptal Davası Nasıl Açılır?
Açığa alma işleminin hukuka aykırı olduğunu düşünen kamu görevlileri, iptal davası açabilir. Bu süreç belirli hukuki adımları içerir:
- İdari Başvuru Yapılması
Öncelikle, kamu görevlisi açığa alma kararına karşı idareye başvurarak işlemin geri alınmasını talep edebilir. Bu, idarenin hatasını düzeltmesi için bir fırsattır. Eğer idare olumsuz yanıt verirse veya 60 gün içinde cevap vermezse, dava açılabilir.
- Yetkili Mahkemeye Dava Açılması
İdari işlemlere karşı açılan iptal davalarında yetkili mahkeme, işlemi yapan idari birimin bulunduğu yerin İdare Mahkemesi’dir. Kamu görevlisi, açığa alma işleminin tebliğ edilmesinden itibaren iptal davası açmalıdır.
- Dava Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar
Dava dilekçesinde aşağıdaki hususlara yer verilmelidir:
- Açığa alma kararının hukuka aykırılığına dair somut gerekçeler,
- İşlemin kamu görevlisi üzerinde yarattığı olumsuz etkiler,
- Hukuka aykırılığın iptali için gerekli dayanaklar.
- Yürütmenin Durdurulması Talebi
Davanın açılmasıyla birlikte, mahkemeden yürütmenin durdurulması talep edilebilir. Eğer mahkeme yürütmenin durdurulmasına karar verirse, dava sonuçlanana kadar kişi görevine dönebilir.
Açığa Alma İşlemine Karşı İptal Davası Açma Süresi
Açığa alma işlemi, idari bir işlem olduğundan, iptal davası açma süresi 60 gündür. Bu süre, işlemin kişiye tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar. Eğer kamu görevlisi bu süre içinde dava açmazsa, işlemin iptali için yargı yoluna başvurma hakkını kaybeder.
Süre hesaplanırken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Tebliğ tarihinin net olarak belirlenmesi gerekmektedir.
- Hafta sonları ve resmi tatiller süre hesabına dahil edilir.
- Sürenin dolmasına yakın başvuruların posta yoluyla yapılması halinde gecikme riski doğabilir.
Eğer 60 günlük süre kaçırılmışsa, açığa alma işleminin iptali için idari yargıda dava açmak mümkün olmaz. Ancak, bazı istisnai durumlarda idarenin işlemi geri alması için yeniden başvuru yapılabilir.
Mahkeme Süreci ve Karar Aşamaları
İptal davası süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:
- Dava Dilekçesinin İncelenmesi: Mahkeme, dava dilekçesini şekil yönünden inceler ve eğer eksiklik yoksa davayı kabul eder.
- İdarenin Savunması: Davalı idare, açığa alma kararının neden hukuka uygun olduğunu açıklayan bir savunma sunar.
- Delil Toplama ve Değerlendirme: Mahkeme, dava sürecinde iddiaları destekleyen belgeleri toplar ve inceler.
- Karar Verilmesi: Mahkeme, açığa alma işleminin hukuka uygun olup olmadığına karar verir.
Mahkeme, açığa alma işlemini iptal ederse, kamu görevlisi görevine iade edilir ve mağduriyetleri giderilir. Ancak mahkeme işlemi hukuka uygun bulursa, açığa alma kararı geçerliliğini korur.
Açığa Alma İşlemine Karşı İptal Davası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Açığa alma işlemi nedir?
Açığa alma işlemi, kamu görevlilerinin görevlerinden geçici olarak uzaklaştırılmasıdır. Bu işlem genellikle bir disiplin soruşturması ya da ceza soruşturması kapsamında kamu yararının korunması amacıyla uygulanır. Açığa alınan personel görevine devam edemez ancak maaşının belirli bir kısmını almaya devam eder.
Açığa alma işlemi hangi durumlarda uygulanır?
Açığa alma işlemi şu durumlarda uygulanabilir:
- Kamu görevlisi hakkında bir disiplin soruşturması başlatılmışsa,
- Ceza soruşturması kapsamında görevin başında bulunması sakıncalı görülmüşse,
- Kamu düzeni ve hizmetin devamlılığı açısından açığa alınması zorunlu görülmüşse.
Açığa alma işlemi hukuka aykırı olabilir mi?
Evet, bazı durumlarda açığa alma işlemi hukuka aykırı olabilir. Hukuka aykırılık durumları şunlardır:
- Açığa alma kararının somut bir sebebe dayanmaması,
- Orantısız ve gereğinden uzun süre uygulanması,
- Savunma hakkının ihlal edilmesi,
- Yetkisiz makamlar tarafından alınmış olması.
Bu gibi durumlarda açığa alma işlemi iptal edilebilir.
Açığa alma işlemi kesin bir ceza mıdır?
Hayır, açığa alma işlemi bir disiplin cezası değildir. Geçici bir tedbirdir ve ilgili kişi hakkında soruşturma tamamlanana kadar uygulanır. Soruşturma sonucunda kişi ya görevine iade edilir ya da hakkında daha ağır bir disiplin cezası uygulanabilir.
Açığa alma kararına itiraz edilebilir mi?
Evet, açığa alma kararına karşı itiraz edilebilir. Öncelikle ilgili idareye itiraz başvurusu yapılabilir. Eğer bu başvuru reddedilirse ya da 60 gün içinde yanıt verilmezse, idari yargıda iptal davası açılabilir.
Açığa alma işlemine karşı iptal davası nasıl açılır?
Açığa alma işlemine karşı iptal davası açmak için şu adımları izlemek gerekir:
- Öncelikle ilgili idareye başvurarak işlemin geri alınmasını talep etmek,
- Talebin reddedilmesi halinde idare mahkemesinde iptal davası açmak,
- Dava dilekçesinde hukuka aykırılık gerekçelerini detaylı bir şekilde belirtmek,
- Mahkemeden yürütmenin durdurulmasını talep etmek.
Açığa alma işlemine karşı iptal davası hangi mahkemede açılır?
İptal davası, işlemi gerçekleştiren idarenin bulunduğu yerin İdare Mahkemesinde açılır. Yetkili mahkeme, idarenin işlem yaptığı bölgeye bağlıdır.
Açığa alma işlemine karşı iptal davası açma süresi nedir?
İptal davası açma süresi 60 gündür. Bu süre, açığa alma kararının kişiye tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar. Eğer bu süre içinde dava açılmazsa, idari yargıda hak arama imkanı kaybedilir.
60 günlük dava açma süresi kaçırılırsa ne olur?
Eğer 60 günlük süre içinde dava açılmazsa, işlemin iptali için yargı yolu kapanır. Ancak, idareye yeniden başvuru yaparak işlemin geri alınması talep edilebilir. Bunun dışında yeni bir hukuki gelişme olması halinde tekrar dava açılması mümkün olabilir.
Açığa alma işleminin iptali için yürütmenin durdurulması talep edilebilir mi?
Evet, yürütmenin durdurulması talep edilebilir. Mahkeme, yürütmenin durdurulmasına karar verirse, dava sonuçlanana kadar kamu görevlisi görevine iade edilir. Ancak yürütmenin durdurulması talebinin kabul edilmesi için işlemin açıkça hukuka aykırı olması ve uygulanmasının geri dönülmez zararlar doğurması gerekir.
İptal davası sürecinde mahkeme nasıl bir yol izler?
Mahkeme süreci şu aşamalardan oluşur:
- Dava dilekçesi incelenir ve eksiklik varsa tamamlanması istenir,
- İdareden savunma talep edilir,
- Deliller ve belgeler toplanır,
- Mahkeme kararını verir.
Bu süreç genellikle 6 ay ila 1 yıl sürebilir. Ancak davanın niteliğine ve yoğunluğuna göre süre uzayabilir.
Mahkeme iptal kararı verirse ne olur?
Eğer mahkeme açığa alma işlemini iptal ederse, kamu görevlisi görevine iade edilir. Ayrıca, eğer açığa alma sürecinde maaş kesintisi yapılmışsa, bu kesintilerin geri ödenmesi sağlanabilir.
Mahkeme iptal talebini reddederse ne olur?
Mahkeme, açığa alma işlemini hukuka uygun bulursa, kamu görevlisinin açığa alınma durumu devam eder. Ancak bu durumda Bölge İdare Mahkemesi’ne itiraz edilebilir ve kararın üst mahkeme tarafından incelenmesi talep edilebilir.
Açığa alma süresi ne kadardır?
Açığa alma işlemi genellikle 3 ila 6 ay sürer. Ancak soruşturmanın tamamlanmaması halinde bu süre uzatılabilir. Süresiz bir açığa alma mümkün değildir, işlem belirli bir süre sonunda tekrar gözden geçirilmelidir.
Açığa alınan bir memur maaş almaya devam eder mi?
Evet, açığa alınan memur maaşının 2/3’ünü almaya devam eder. Ancak disiplin soruşturması ya da ceza soruşturması sonucunda görevine son verilirse, kalan maaş hakkını da kaybeder.
Açığa alma işlemi özel sektörde de uygulanabilir mi?
Hayır, açığa alma işlemi kamu görevlilerine yönelik bir idari tedbirdir. Özel sektörde çalışanlar için farklı düzenlemeler söz konusudur. Ancak özel sektörde işveren tarafından verilen ücretli veya ücretsiz izin uygulamaları, açığa almanın benzeri bir etkide olabilir.
Açığa alınan memur başka bir göreve atanabilir mi?
Açığa alınan bir memurun, aynı kurum içinde başka bir göreve atanması mümkün değildir. Açığa alma, tamamen görevden uzaklaştırma anlamına gelir ve kişi ancak soruşturma tamamlandıktan sonra görevine iade edilebilir veya hakkında farklı bir işlem uygulanabilir.
Açığa alınan memur başka bir işte çalışabilir mi?
Hayır, kamu görevlileri açığa alındıkları süre boyunca başka bir işte çalışamazlar. Açığa alma sürecinde memurun kamu görevi devam ettiğinden dolayı başka bir işte çalışması hukuka aykırıdır.
Açığa alma işlemi sonrası memurun göreve iade edilmesi mümkün mü?
Evet, soruşturma sonucunda açığa alma kararının gereksiz olduğu anlaşılırsa, memur görevine iade edilir. Ayrıca, açığa alınma sürecinde kayıpları giderilebilir ve maaş kesintileri ödenebilir.
Bu süreçte, açığa alma işleminin hukuka aykırı olduğunu düşünen memurların, profesyonel hukuki destek alarak dava açmaları haklarını korumaları açısından önemlidir.
