Kasten öldürme suçunda ağırlaştırılmış müebbet, Türk Ceza Kanunu’na göre en ağır cezalardan biri olup, suçun belirli nitelikli halleri gerçekleştiğinde uygulanır. Bu ceza, failin cezaevinde hayatı boyunca kalmasını öngörür ve şartlı salıverilme süresi normal müebbet hapis cezasına göre daha uzundur. Kanun koyucu, yaşam hakkını ihlal eden bu suçun bazı halleri için cezayı ağırlaştırarak caydırıcılık sağlamayı hedeflemiştir.
Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Nedir?
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, kişinin hayatı boyunca cezaevinde kalmasını öngören ve infaz rejimi bakımından daha ağır şartlara tabi olan bir ceza türüdür. Bu ceza, eski sistemdeki “idam cezası”nın kaldırılması sonrasında onun yerine geçmiştir. Ağırlaştırılmış müebbet, failin hücre tipi infaz rejimine tabi tutulmasını ve belli sürelerle yalnız başına kalmasını gerektirir.
Kasten öldürme gibi ağır suçlar bakımından, bazı durumlarda doğrudan ağırlaştırılmış müebbet cezası öngörülmüştür. Bu haller, Türk Ceza Kanunu’nun 82. maddesinde düzenlenmiş olup, suçun nitelikli unsurlarına göre uygulanır.
TCK Madde 82 Uyarınca Nitelikli Kasten Öldürme Halleri
Türk Ceza Kanunu’nun 82. maddesi, kasten öldürme suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hallerini düzenler. Bu hallerin varlığı durumunda, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir. Nitelikli hallerden bazıları şunlardır:
Bir suçu gizlemek, delilleri ortadan kaldırmak veya yakalanmamak amacıyla öldürme: Fail, işlemiş olduğu başka bir suçun izlerini yok etmek ya da yakalanmaktan kurtulmak amacıyla mağduru öldürüyorsa, bu durum ağırlaştırıcı sebep olarak kabul edilir.
Canavarca hisle veya eziyet çektirerek öldürme: Failin mağdura karşı aşırı vahşet içeren, işkence veya acı verici yöntemler kullanarak öldürmesi bu kapsamda değerlendirilir.
Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kişiye karşı işlenmesi: Mağdurun savunmasız durumda olması, failin cezasını artıran bir unsurdur.
Üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı işlenmesi: Aile bireylerine karşı işlenen bu tür fiiller, toplumsal değerlerin korunması amacıyla daha ağır ceza yaptırımına bağlanmıştır.
Tasarlayarak öldürme: Suçun ani bir kararla değil, önceden planlanarak işlenmesi durumudur. Failin suçu işlemeden önce belli bir hazırlık yapması tasarlama olarak değerlendirilir.
Kadına yönelik öldürmelerin cinsiyet temelli işlenmesi: Yargı uygulamalarında, kadın cinayetlerinde nitelikli hal olarak değerlendirme yapılabilmektedir. Bu tür vakalarda failin ağır ceza alması toplum vicdanının tesisi açısından önemlidir.
Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezasının İnfaz Şartları
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alan hükümlü, infaz kanununa göre normal müebbetten daha ağır şartlara tabidir. İnfaz rejimi şu şekilde özetlenebilir:
-
Hükümlü günde en az 20 saat tek kişilik odada kalır.
-
Günde 1 saat açık havaya çıkarılabilir.
-
Eğitim, kültürel faaliyet ve spor hakları sınırlıdır.
-
Ziyaret, telefon ve sosyal etkinlik hakları kısıtlıdır.
Ayrıca, bu cezanın koşullu salıverilme süresi de normal müebbetten farklıdır. Ağırlaştırılmış müebbet cezasında, koşullu salıverilme için en az 36 yıl cezaevinde kalınması gerekir. Bu süre mahkemelerce artırılabilir ve iyi hal değerlendirmesi titizlikle yapılır.
Kasten Öldürme Suçunda Ağırlaştırıcı Nedenlerin Delillendirilmesi
Mahkemenin ağırlaştırılmış müebbet cezası verebilmesi için nitelikli halin varlığının kuvvetli, açık ve şüpheden uzak delillerle ortaya konulması gerekir. Tasarlama, canavarca his gibi sübjektif unsurlar hâkim tarafından somut olayın özelliklerine göre değerlendirilmeli, gerekçeli kararda açıkça belirtilmelidir.
Savunma makamları, failin bu nitelikli halleri gerçekleştirmediğini, olayın ani bir gelişme sonucu ortaya çıktığını ya da meşru müdafaa gibi ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerin bulunduğunu ortaya koymaya çalışır.
Ağırlaştırılmış Müebbet Cezasına İtiraz ve Yargı Yolu
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alan sanık veya müdafii, ilk derece mahkemesinin kararına karşı istinaf yoluna, istinaf ret kararı sonrası ise temyiz yoluna başvurabilir. Özellikle ağır ceza içeren kararların denetimi için Yargıtay 1. Ceza Dairesi önemli bir mercii olarak görev yapar.
Ceza yargılamasında gerekçeli kararın hukuka aykırı olması, delillerin yeterli olmaması, sanığın lehine değerlendirilebilecek hususların dikkate alınmaması gibi nedenlerle üst mahkemeye başvurulabilir.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alınan kasten öldürme davası, ağır ceza mahkemesinde görülür ve kamu davası olarak Cumhuriyet savcısı tarafından açılır.**
Ağırlaştırılmış Müebbet Cezasının Adli Sicil ve Toplumsal Etkisi
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan kişinin adli sicil kaydı, ömür boyu silinmeden kalabilir. Bu ceza türü, yeniden topluma kazandırma amacı taşımaktan çok, toplumun korunması ve suçun ağırlığının vurgulanması işlevi görür. Özellikle kamuoyunu derinden etkileyen ve vahşet barındıran olaylarda mahkemelerin bu cezaya hükmetmesi beklenir.
Cezanın infazı ve sosyal hayata etkileri, hem fail hem mağdur yakınları açısından ciddi sonuçlar doğurur. Failin ailesi sosyal dışlanmayla karşılaşabilir, mağdur yakınları ise adaletin sağlanıp sağlanmadığı konusunda yargı kararlarını yakından takip eder.
Kasten Öldürme Suçunda Ağırlaştırılmış Müebbet Sıkça Sorulan Sorular
Kasten öldürme suçunda ağırlaştırılmış müebbet nedir?
Kasten öldürme suçunda ağırlaştırılmış müebbet, Türk Ceza Kanunu’na göre belirli nitelikli hallerde işlenen öldürme fiiline karşılık verilen en ağır hapis cezasıdır. Failin yaşamı boyunca cezaevinde kalmasını öngörür ve infaz şartları daha ağırdır.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası hangi durumlarda verilir?
Türk Ceza Kanunu’nun 82. maddesine göre; tasarlayarak, canavarca hisle, eziyet çektirerek, üstsoya karşı, çocuk ya da savunmasız kişilere karşı veya suçun gizlenmesi amacıyla işlenen öldürme fiilleri ağırlaştırılmış müebbet cezası gerektirir.
Ağırlaştırılmış müebbet ile müebbet hapis arasında ne fark vardır?
Müebbet hapis cezası, şartlı tahliye ile belirli süre sonra sona erebilirken, ağırlaştırılmış müebbet cezası daha katı infaz rejimine tabidir. Ağırlaştırılmış cezada koşullu salıverilme süresi daha uzundur ve hücre tipi infaz uygulanır.
Kasten öldürmede ağırlaştırıcı sebepler nasıl ispat edilir?
Ağırlaştırıcı sebeplerin uygulanabilmesi için savcılık tarafından sunulan delillerin mahkemece açık, net ve şüpheden uzak şekilde değerlendirilmesi gerekir. Olayın planlı olduğu, eziyet içerdiği ya da mağdurun savunmasız olduğu somut şekilde ortaya konmalıdır.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası hangi mahkemede verilir?
Kasten öldürme suçu ağır ceza mahkemesinde görülür. Suçun nitelikli halleri söz konusuysa, yargılama sonucunda sanık hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilebilir.
Ağırlaştırılmış müebbet cezasına itiraz edilebilir mi?
Evet. İlk derece mahkemesinin kararına karşı 7 gün içinde istinaf yoluna başvurulabilir. Bölge adliye mahkemesinin kararına karşı da 15 gün içinde temyiz yoluna gidilerek Yargıtay’a başvuru yapılabilir.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alan kişi ne zaman tahliye olabilir?
Koşullu salıverilme süresi en erken 36 yıldır. Ancak bu sürenin sonunda da salıverilme otomatik değildir. Cezaevi davranışları, disiplin durumu ve infaz hakimliğince yapılan değerlendirme sonucu karar verilir.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alan kişi hangi haklardan mahrum kalır?
Bu ceza türü, failin seçme-seçilme hakkı, kamu görevine girme hakkı gibi temel vatandaşlık haklarını kaybetmesine neden olur. Ayrıca cezanın infazı sırasında açık cezaevine geçiş ve bazı sosyal faaliyetlere katılım hakkı kısıtlıdır.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alan kişi başka bir suçtan da yargılanabilir mi?
Evet. Fail hakkında başka suçlardan soruşturma veya dava varsa, bunlar bağımsız şekilde yürütülür. Ağırlaştırılmış müebbet cezası, diğer suçlar için verilecek cezaları ortadan kaldırmaz.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası hangi infaz rejimine tabidir?
Bu ceza kapalı ceza infaz kurumunda infaz edilir. Günde en az 20 saat hücrede kalma zorunluluğu vardır. Açık havaya çıkış, sosyal etkinlik, ziyaret ve telefon gibi haklar sıkı kurallara bağlıdır.
