Basit dolandırıcılık suçu, failin bir kimseyi hileli davranışlarla aldatarak onun ya da bir başkasının zararına, kendisine veya bir başkasına haksız menfaat sağlaması şeklinde tanımlanır. Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesinde düzenlenen bu suç, nitelikli halleri dışında kalan dolandırıcılık eylemlerini kapsar ve kişilerin malvarlığı haklarını korumayı amaçlar. Gündelik hayatta sıkça rastlanan bu suç tipi, hem mağdurlar hem de şüpheliler bakımından ciddi hukuki sonuçlar doğurur.
Basit dolandırıcılık suçunun unsurları nelerdir?
Basit dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için bazı temel unsurların birlikte gerçekleşmesi gerekir. Bu unsurlar:
-
Hileli davranış: Fail, mağdurun hataya düşmesini sağlamak amacıyla gerçek dışı bir durum yaratmalı veya mevcut durumu olduğundan farklı göstermelidir.
-
Mağdurun aldatılması: Hileli davranışla mağdur gerçeği anlayamaz hale gelmeli ve bu sebeple iradesi etkilenmiş olmalıdır.
-
Zararın meydana gelmesi: Mağdurun ya da üçüncü bir kişinin malvarlığında azalma meydana gelmelidir.
-
Haksız menfaat sağlanması: Fail ya da bir başkası bu aldatma sonucunda ekonomik çıkar elde etmelidir.
Bu unsurlardan herhangi biri eksikse basit dolandırıcılık suçu oluşmaz. Özellikle hile derecesi, bu suçun diğer malvarlığı suçlarından ayrılmasında kritik öneme sahiptir.
Basit dolandırıcılık suçu nasıl işlenir?
Basit dolandırıcılık, çeşitli yollarla işlenebilir. Örneğin:
-
Gerçek dışı vaatlerle para toplamak
-
Sahte bir kimlik veya belge kullanmak
-
Satışı mümkün olmayan bir malı varmış gibi göstermek
-
Gerçekte ifa edilmesi mümkün olmayan bir hizmeti pazarlamak
Bu fiillerin ortak noktası, karşı tarafın iradesini aldatma yoluyla yönlendirmektir. Failin davranışları ne kadar ustaca kurgulanmış olursa olsun, esas olan mağdurun iradesine hile ile müdahale edilmesidir.
Basit dolandırıcılık suçu hangi mahkemede yargılanır?
Basit dolandırıcılık suçu nedeniyle açılacak ceza davaları, suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesinde görülür. Suçun nitelikli hali söz konusu değilse görevli mahkeme değişmez. Mağdur, suçun işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren en geç 6 ay içinde savcılığa başvurarak şikayet hakkını kullanabilir. Bu süre geçtikten sonra şikayet hakkı düşer.
Basit dolandırıcılık suçunun cezası nedir?
Türk Ceza Kanunu madde 157’ye göre basit dolandırıcılık suçunun cezası, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır. Mahkeme, failin kast derecesi, mağdurun durumu, zararın büyüklüğü ve failin pişmanlık gösterip göstermediği gibi hususları dikkate alarak cezada indirim veya artırıma gidebilir. Suçun teşebbüs aşamasında kalması veya zararın giderilmesi hâlinde ceza daha da hafifletilebilir.
Basit dolandırıcılık suçunda etkin pişmanlık uygulanabilir mi?
Evet, failin zararı gidermesi durumunda etkin pişmanlık hükümleri devreye girebilir. Suçun mağduru olan kişinin uğradığı zarar, dava açılmadan önce veya yargılama sırasında tamamen karşılanırsa, mahkeme fail hakkında cezada indirim yapabilir. Bu, hem fail açısından hafifletici bir neden yaratır hem de mağdurun zararını giderme yönünde teşvik sağlar.
Basit dolandırıcılık suçu uzlaşmaya tabi midir?
Basit dolandırıcılık suçu, uzlaştırma kapsamındadır. Suçun ağırlığına ve mağdurun zararının telafi edilebilir nitelikte olmasına göre savcılık, tarafları uzlaşmaya davet edebilir. Uzlaşma sağlanırsa dava açılmaz ya da açılmış dava düşer. Ancak nitelikli dolandırıcılık suçları uzlaşma kapsamı dışındadır.
Basit dolandırıcılık suçunda zamanaşımı süresi ne kadardır?
Basit dolandırıcılık suçunda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre, suçun işlendiği tarihten itibaren başlar. Eğer bu süre içinde dava açılmazsa, fail hakkında ceza davası açılması mümkün olmaz. Aynı şekilde ceza zamanaşımı da 10 yıl olup, verilen cezanın infaz edilmemesi hâlinde bu süre dolduğunda ceza ortadan kalkar.
Basit dolandırıcılık suçunda mağdurun tazminat hakkı var mıdır?
Mağdur, ceza davası sırasında veya ayrı bir hukuk davası yoluyla zararının tazminini talep edebilir. Ceza mahkemesinde katılan sıfatıyla maddi zararları ileri sürebileceği gibi, manevi zararlar için ayrıca hukuk mahkemesinde tazminat davası da açabilir. Maddi zararın belgelenebilir olması, tazminat miktarının doğru belirlenmesi açısından önemlidir.
Basit Dolandırıcılık Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Basit dolandırıcılık suçu nedir?
Basit dolandırıcılık suçu, bir kişinin hileli davranışlarla bir başkasını kandırarak onun ya da bir üçüncü kişinin zararına, kendisine veya bir başkasına haksız kazanç sağlamasıdır. Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesinde düzenlenmiştir ve nitelikli unsurlar taşımayan dolandırıcılık eylemlerini kapsar.
Basit dolandırıcılık suçunun unsurları nelerdir?
Bu suçun oluşabilmesi için dört temel unsur gerekir:
-
Failin hileli bir davranışta bulunması
-
Mağdurun bu davranış sonucu aldatılması
-
Mağdurun ya da üçüncü kişinin malvarlığında bir eksilme olması
-
Failin veya bir başkasının haksız menfaat elde etmesi
Hile, mağdurun iradesini etkileyebilecek nitelikte olmalı; kandırmaya yönelik hareket açık, belirgin ve yanıltıcı olmalıdır.
Basit dolandırıcılık suçu hangi mahkemede yargılanır?
Basit dolandırıcılık suçu, ceza yargılamasına konu olduğunda asliye ceza mahkemesinde görülür. Suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Eğer eylem daha ağır nitelikler taşıyorsa, nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında ağır ceza mahkemesi yetkili olabilir.
Basit dolandırıcılık suçu cezası nedir?
Türk Ceza Kanunu’na göre, basit dolandırıcılık suçunun cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezasıdır. Hakim, failin kast derecesini, zararın miktarını, pişmanlık durumunu ve önceki sabıkalarını dikkate alarak cezada artırım ya da indirim yapabilir.
Basit dolandırıcılık suçu şikayete tabi midir?
Hayır. Basit dolandırıcılık suçu şikayete tabi değildir. Mağdurun şikayeti aranmaksızın savcılık tarafından re’sen soruşturulabilir. Ancak mağdurun şikayetçi olması soruşturmanın başlamasını hızlandırabilir.
Basit dolandırıcılık suçunda uzlaştırma mümkün müdür?
Evet. Basit dolandırıcılık suçu uzlaştırma kapsamındadır. Taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa dava açılmaz ya da açılmışsa düşer. Uzlaştırma süreci, Cumhuriyet savcılığı tarafından görevlendirilen bir uzlaştırmacı aracılığıyla yürütülür.
Basit dolandırıcılık suçunda etkin pişmanlık uygulanır mı?
Evet. Fail, suçun neden olduğu zararı dava açılmadan önce veya yargılama sırasında giderirse, etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Bu durumda mahkeme, fail hakkında verilecek cezayı indirme veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) yönünde karar verebilir.
Basit dolandırıcılık suçunda zamanaşımı süresi ne kadardır?
Basit dolandırıcılık suçunda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suçun işlendiği tarihten itibaren bu süre içinde kamu davası açılmamışsa, dava hakkı düşer. Ayrıca verilen cezanın infazı için 10 yıllık ceza zamanaşımı süresi uygulanır.
Basit dolandırıcılık suçu nedeniyle tazminat davası açılabilir mi?
Evet. Mağdur, ceza davasıyla birlikte maddi zararlarının giderilmesini talep edebilir veya ayrıca asliye hukuk mahkemesinde tazminat davası açabilir. Tazminat talebi için zarar görenin uğradığı somut maddi zararı ispatlaması gerekir. Manevi tazminat talebi de mümkündür.
