Bilirkişi Raporu Nedir

Bilirkişi raporu nedir sorusu, teknik ya da uzmanlık gerektiren konuların yargılamada değerlendirilmesi sırasında büyük önem taşır. Mahkeme hâkimi veya savcı, hukuki bilgisiyle çözemeyeceği teknik bir konuda, uzman görüşüne ihtiyaç duyduğunda bilirkişiye başvurur. Bilirkişinin yaptığı inceleme ve ulaştığı sonuçlar yazılı bir belgeyle, yani bilirkişi raporuyla mahkemeye sunulur.

Bilirkişi raporu ne amaçla hazırlanır?

Bilirkişi raporunun temel amacı, dava konusu olayla ilgili teknik, bilimsel veya mesleki bilgi gerektiren hususların açıklığa kavuşturulmasını sağlamaktır. Bu rapor, hâkimin karar verirken kullanacağı önemli araçlardan biridir. Bilirkişinin görevi, hukuki değerlendirme yapmak değil; yalnızca kendi uzmanlık alanıyla sınırlı bir açıklama sunmaktır.

Hâkim, bilirkişi raporunu kararına esas alabilir, ancak bu rapora uymak zorunda değildir. Bilirkişi görüşü, delil niteliğindedir ama bağlayıcı değildir. Yargı mercileri, gerekçesini açıkça göstermek şartıyla rapora aykırı karar verebilir.

Hangi davalarda bilirkişi raporu alınır?

Bilirkişi raporu hemen her dava türünde kullanılabilir. Özellikle şu alanlarda yaygındır:

• İş davalarında, işçilik alacaklarının hesaplanmasında

• Miras davalarında, tereke değerinin belirlenmesinde

• Trafik kazalarında, kusur oranlarının tespitinde

• İnşaat ve gayrimenkul davalarında, yapı değerlerinin saptanmasında

• Ceza davalarında, teknik analiz, adli tıp ve balistik incelemelerde

Bu gibi durumlarda mahkeme, bilirkişi atayarak rapor alınmasına karar verir. Uzmanlık gerektiren davalarda bilirkişi görüşü kilit rol oynayabilir.

Bilirkişi nasıl seçilir ve atanır?

Bilirkişiler, Adalet Bakanlığı Bilirkişilik Daire Başkanlığı tarafından belirlenen ve yıllık olarak güncellenen bilirkişi listelerinden seçilir. Mahkemeler, tarafsızlık ve uzmanlık ilkesi çerçevesinde bu listeden bilirkişi ataması yapar.

Taraflar, bilirkişi atanmasına itiraz edebilir veya belirli bir konuda kendi seçtikleri uzman görüşünü de mahkemeye sunabilir. Ancak nihai bilirkişi ataması mahkeme kararıyla olur. Bilirkişi atama kararı, dava dosyasında yer alan bir ara karar ile belirlenir.

Bilirkişi raporu ne kadar sürede hazırlanır?

Bilirkişiye dosya tevdi edildikten sonra, mahkemece belirlenen sürede (genellikle 15 ila 30 gün arasında) raporun sunulması beklenir. Bu süre, dava türüne ve dosyanın kapsamına göre uzatılabilir. Gerekirse ek süre talep edilebilir. Raporda eksiklik görülürse mahkeme bilirkişiden ek rapor isteme yetkisine sahiptir.

Raporun zamanında hazırlanması, yargılamanın gecikmemesi için büyük önem taşır. Bu nedenle bilirkişilerin süreye uyması ve raporu gerekçeli şekilde yazması beklenir.

Bilirkişi raporuna itiraz edilebilir mi?

Evet. Taraflar, bilirkişi raporuna süresi içinde gerekçeli olarak itiraz edebilir. Bu itiraz, rapordaki maddi hatalara, eksik incelemelere ya da tarafsızlık şüphesine dayanabilir. Mahkeme bu durumda:

• Yeni bir bilirkişi atanmasına

• Aynı bilirkişiden ek rapor alınmasına

• Raporun dikkate alınmamasına karar verebilir

Bilirkişi raporuna itiraz süresi, raporun taraflara tebliğinden itibaren başlar ve mahkemece belirlenen süre içinde yapılmalıdır.

Bilirkişi raporunun bağlayıcılığı nedir?

Bilirkişi raporu, delil niteliği taşır ancak hâkimi bağlamaz. Hâkim, raporun bilimsel açıklamasını yeterli görürse kararına esas alabilir. Ancak rapor yetersiz ya da çelişkili bulunursa yeni bilirkişi atanabilir ya da rapor göz ardı edilebilir. Bu nedenle bilirkişi raporunun hukuki değil, teknik bir belge olduğu unutulmamalıdır.

Mahkemelerin bilirkişi raporuna aykırı karar verebilmesi için, gerekçelerini açıkça belirtmesi gerekir. Aksi durumda karar, istinaf ya da temyiz denetiminde bozulabilir.

Bilirkişi raporu dava sürecini nasıl etkiler?

Bilirkişi raporu, davanın seyrini doğrudan etkileyebilir. Özellikle maddi hata olmayan, açık ve tutarlı raporlar, mahkemenin karar verme sürecini hızlandırır. Ancak çelişkili ya da eksik raporlar süreci uzatabilir. Delil değerlendirmesi ve yargılamanın teknik yönleri, bu raporla netlik kazanır.

Taraflar, kendi lehlerine rapor oluşturulması amacıyla belge ve bilgi sunarak bilirkişinin doğru sonuca ulaşmasına katkı sağlayabilir. Bu nedenle rapor süreci dikkatle takip edilmelidir.

Bilirkişi Raporu Nedir Sıkça Sorulan Sorular

Bilirkişi raporu nedir?

Bilirkişi raporu, teknik bilgi ya da uzmanlık gerektiren bir konuda mahkemenin görevlendirdiği bilirkişinin yaptığı inceleme ve değerlendirme sonucunda yazılı olarak sunduğu görüş belgesidir. Bu rapor, hâkimin veya savcının uzmanlık alanı dışındaki konuları aydınlatmasına yardımcı olur. Bilirkişi hukuki değerlendirme yapmaz, yalnızca kendi alanıyla ilgili tespitlerde bulunur.

Bilirkişi raporu hangi davalarda kullanılır?

Bilirkişi raporu çok çeşitli dava türlerinde kullanılabilir. En sık başvurulanlar şunlardır:

• İşçilik alacaklarında ücret ve kıdem tespiti

• Miras davalarında mal paylaşımı

• Trafik kazalarında kusur oranı tespiti

• İnşaat ve gayrimenkul uyuşmazlıklarında değerleme

• Ceza davalarında adli tıp, balistik, yazı ve imza incelemeleri

Teknik uzmanlık gerektiren her konuda bilirkişi görüşüne başvurulabilir.

Bilirkişi nasıl atanır?

Bilirkişiler, Adalet Bakanlığı’nın belirlediği resmi bilirkişi listelerinden atanır. Atama, mahkeme tarafından bir ara kararla yapılır. Hâkim, dava konusu olayın niteliğine uygun uzmanlık alanına sahip bir bilirkişi belirler. Taraflar, bilirkişiye itiraz hakkına sahiptir. Ayrıca gerekçeli olarak yeni bilirkişi talebinde de bulunabilirler.

Bilirkişi raporu ne kadar sürede hazırlanır?

Bilirkişiye dosya tevdi edildikten sonra rapor genellikle 15 ila 30 gün içinde hazırlanmalıdır. Bu süre mahkemece uzatılabilir. Raporda eksiklik varsa mahkeme ek rapor isteyebilir. Taraflar da raporun tamamlanması ya da açıklanması yönünde başvuruda bulunabilir.

Bilirkişi raporuna nasıl itiraz edilir?

Taraflar, bilirkişi raporuna süresi içinde yazılı olarak itiraz edebilir. İtirazlar şu gerekçelere dayanabilir:

• Raporun eksik ya da taraflı hazırlanması

• Bilimsel hatalar içermesi

• Değerlendirme yapılmadan sonuç yazılması

Mahkeme bu itirazları değerlendirerek yeni bilirkişi atanmasına veya ek rapor alınmasına karar verebilir.

Bilirkişi raporunun bağlayıcılığı var mı?

Hayır. Bilirkişi raporu hâkim için bağlayıcı değildir. Hâkim raporu dikkate almak zorunda değildir, ancak aksi yönde bir karar verecekse gerekçesini açıkça belirtmek zorundadır. Rapor, davada delil niteliğindedir fakat kararı belirleyen tek unsur değildir.

Bilirkişi ücreti kim tarafından ödenir?

Bilirkişi ücreti, rapor alınmasına karar veren taraf veya mahkemece belirlenen tarafça dosyaya gider avansı olarak yatırılır. Dava sonunda yargılama giderleri kimin üzerine bırakılırsa, nihai olarak bilirkişi ücreti de o kişiden tahsil edilir. Bu nedenle bilirkişi talep etmek, bazı durumlarda dava maliyetini artırabilir.

Bilirkişi raporu davayı nasıl etkiler?

Bilirkişi raporu, teknik yönleri netleştirdiği için karar sürecine doğrudan etki eder. Özellikle uyuşmazlık konusu teknik ya da hesaplamaya dayalıysa rapor, yargılamanın seyrini belirleyici olabilir. Ancak hâkim, bilirkişi raporunu tek başına karar nedeni yapamaz; diğer delillerle birlikte değerlendirir.