Takipsizlik kararına itiraz, savcılığın bir suçla ilgili yeterli delil bulunmadığı gerekçesiyle kamu davası açmama yönünde verdiği karara karşı, mağdur ya da suçtan zarar görenin yaptığı hukuki başvurudur. Bu itiraz yolu, soruşturma aşamasında savcılık tarafından verilen kararlara karşı bireyin yargı sürecine erişimini sağlayan önemli bir güvencedir.
Takipsizlik Kararı Nedir ve Ne Anlama Gelir?
Takipsizlik kararı, Cumhuriyet savcısının yürüttüğü soruşturma sonucunda suçun işlendiğine dair yeterli şüpheye ulaşamaması halinde, kamu davası açmama yönünde verdiği karardır. Bu karar, “kovuşturmaya yer olmadığına dair karar” olarak da adlandırılır.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 172. maddesi uyarınca verilen bu karar, şüpheli hakkında cezai işlem yapılmasına gerek olmadığı anlamına gelir. Ancak bu karar kesin hüküm değildir; bazı şartlar altında takipsizlik kararına itiraz edilerek yargı sürecinin yeniden değerlendirilmesi sağlanabilir.
Takipsizlik Kararına Kimler İtiraz Edebilir?
Takipsizlik kararına itiraz hakkı, doğrudan olaydan zarar görmüş veya mağdur sıfatına sahip kişilere tanınır. Bunlar:
-
Suçtan doğrudan zarar gören gerçek ya da tüzel kişiler
-
Suçtan zarar görenin kanuni temsilcisi
-
Ölen mağdurun mirasçıları
Şüpheli tarafın takipsizlik kararına itiraz hakkı bulunmaz, çünkü bu karar onun lehinedir. Ancak mağdur, bu kararın adalet duygusunu zedelediğini düşünüyorsa yasal süresi içinde itiraz hakkını kullanabilir.
Takipsizlik Kararına Nasıl İtiraz Edilir?
Takipsizlik kararına itiraz, yazılı dilekçe ile yapılır. İtiraz dilekçesi şu şekilde hazırlanmalıdır:
-
İtirazın dayandığı gerekçeler açıkça yazılmalı
-
Yeni deliller varsa belirtilmeli ve eklenmeli
-
Kararın hangi yönlerden eksik veya hatalı olduğu açıklanmalı
-
Yasal sürelere dikkat edilmelidir
Bu dilekçe, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde, kararı veren savcılığın bağlı olduğu sulh ceza hâkimliğine sunulmalıdır. Ceza yargılamasında süreler hak düşürücü nitelikte olduğundan, bu süre kaçırıldığında itiraz hakkı sona erer.
Takipsizlik Kararına İtiraz Nereye Yapılır?
İtiraz mercii, soruşturma dosyasının ait olduğu Cumhuriyet Başsavcılığı’nın bağlı bulunduğu sulh ceza hâkimliğidir. Bu mahkeme, dilekçeyi inceleyerek ya savcılık kararını uygun bulur ve itirazı reddeder ya da itirazı kabul ederek soruşturmanın yeniden açılmasına karar verebilir.
Sulh ceza hâkimliği kararları kesindir. Bu aşamadan sonra, ancak yeni delil bulunması veya istisnai hallerde Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru gündeme gelebilir.
Takipsizlik Kararı Sonrasında Yeni Delil Ortaya Çıkarsa Ne Olur?
Takipsizlik kararı, yeni delil bulunması halinde tekrar değerlendirilebilir. CMK m. 172/2 gereğince, suçun işlendiğini gösteren yeni delil veya emarelerin ortaya çıkması durumunda Cumhuriyet savcısı soruşturmayı yeniden başlatabilir.
Bu durumda yeni bir başvuru yapılmasına gerek kalmaz. Savcılık, resen veya mağdurun talebiyle, soruşturmayı canlandırabilir. Bu durum özellikle delil yetersizliğinden verilen takipsizlik kararları için önemlidir.
Takipsizlik Kararına İtiraz Etmenin Sonuçları Nelerdir?
İtirazın kabul edilmesi halinde:
-
Soruşturma dosyası tekrar açılır
-
Cumhuriyet savcısı yeniden değerlendirme yapar
-
Yeni bir kamu davası açılabilir
İtirazın reddedilmesi halinde ise:
-
Takipsizlik kararı kesinleşir
-
Aynı olay hakkında tekrar dava açılamaz (ancak yeni delil bulunması hali hariç)
Bu sebeple, takipsizlik kararına karşı yapılacak itirazlar hem hukuken güçlü gerekçelere hem de mümkünse yeni delillere dayanmalıdır.
Takipsizlik Kararı ile Mahkeme Kararı Arasındaki Fark Nedir?
Takipsizlik kararı, henüz dava açılmadan önce savcılık makamınca verilen bir karardır. Mahkeme kararı ise yargılama sürecinin sonunda verilen hükmü ifade eder. Takipsizlik kararı adli sicile geçmez ve kişinin sabıka kaydına işlenmez. Bu yönüyle kamu davası açılmadan önceki ön değerlendirme niteliği taşır.
Takipsizlik Kararı Ne Zaman Kesinleşir?
Eğer karar mağdura tebliğ edilmişse ve 15 günlük itiraz süresi içinde herhangi bir başvuru yapılmazsa, takipsizlik kararı kesinleşir. Kesinleşme sonrası, ancak yeni delil veya belge sunulması halinde yeniden soruşturma açılabilir.
Takipsizlik Kararına İtiraz Sıkça Sorulan Sorular
Takipsizlik kararı nedir, ne anlama gelir?
Takipsizlik kararı, savcılığın yürüttüğü soruşturma sonucunda yeterli delil bulunmadığı gerekçesiyle kamu davası açmamaya karar vermesidir. Bu karar, şüpheli hakkında dava açılmayacağı ve ceza yargılaması yapılmayacağı anlamına gelir.
Takipsizlik kararına kimler itiraz edebilir?
Takipsizlik kararına, suçtan doğrudan zarar görmüş kişiler, yani mağdur veya suçtan zarar görenler itiraz edebilir. Bu kişiler dışında, kararın lehe olması nedeniyle şüphelinin takipsizlik kararına itiraz hakkı bulunmaz.
Takipsizlik kararına itiraz süresi ne kadardır?
Takipsizlik kararına itiraz süresi, kararın tebliğinden itibaren 15 gündür. Bu süre içinde itiraz edilmezse karar kesinleşir ve yeniden değerlendirme yapılabilmesi ancak yeni delillerin ortaya çıkmasıyla mümkün olur.
Takipsizlik kararına itiraz nereye yapılır?
İtiraz, kararı veren savcılığın bağlı olduğu sulh ceza hâkimliğine yapılır. Yetkili sulh ceza hâkimi, itiraz dilekçesini inceler ve savcılık kararının yerinde olup olmadığına karar verir.
Takipsizlik kararına nasıl itiraz edilir?
İtiraz yazılı dilekçeyle yapılır. Dilekçede, savcılık kararının neden hatalı olduğu, hangi delillerin dikkate alınmadığı ve varsa yeni bilgiler açıkça belirtilmelidir. Hukuki dayanaklar ve olayın ayrıntılı anlatımı önemlidir.
Sulh ceza hâkimi itirazı kabul ederse ne olur?
Sulh ceza hâkimi itirazı haklı bulursa, savcılığın takipsizlik kararı kaldırılır ve soruşturmanın yeniden başlatılmasına karar verilir. Bu durumda savcı yeniden değerlendirme yaparak kamu davası açabilir.
Sulh ceza hâkimi itirazı reddederse süreç kapanır mı?
Evet, eğer sulh ceza hâkimi itirazı reddederse, karar kesinleşir. Ancak bu durum, ileride ortaya çıkabilecek yeni delil veya bilgiler doğrultusunda yeniden soruşturma açılmasına engel değildir.
Takipsizlik kararı adli sicile işler mi?
Takipsizlik kararı kişinin adli sicil kaydına (sabıkasına) işlemez. Çünkü bu karar cezai bir mahkumiyet anlamına gelmez. Ancak, bazı özel durumlarda arşiv kaydında görülebilir.
Takipsizlik kararı verilen dosya tekrar açılabilir mi?
Evet. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre, yeni delil veya emare ortaya çıkması halinde savcı aynı dosya üzerinden soruşturmayı yeniden açabilir. Bu durum, mağdur açısından hak arama imkanını canlı tutar.
