Askeri personel hakkında verilen sicil notuna itiraz davası, görevli askerin sicil amiri tarafından düzenlenen ve kariyerini doğrudan etkileyen sicil değerlendirmesinin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle idare mahkemesinde açılan iptal davasıdır. Sicil notları, personelin terfi, atama, görevde kalma ve disiplin durumu gibi birçok konuda belirleyici olduğu için bu değerlendirmelere karşı etkili hukuki denetim mümkündür.
Askeri Sicil Notu Nedir ve Neye Göre Verilir?
Sicil notu, askeri personelin mesleki yeterliliği, disiplin durumu, emir-komuta ilişkilerine uyumu, fiziksel yeterlilik ve görev başarısı gibi ölçütler esas alınarak sicil amirleri tarafından yılda en az bir defa düzenlenir. Bu not, 100 tam puan üzerinden belirlenir ve değerlendirme kıstasları ilgili yönetmeliklerde açıkça tanımlanmıştır.
Sicil değerlendirmeleri nesnel kriterlere dayanmalıdır. Ancak uygulamada bazı durumlarda subjektif kanaatlerle verilen düşük sicil notları, personelin kariyerini haksız biçimde etkileyebilir. Bu durumda yargı yolu açılmaktadır.
Askeri Sicil Notuna İtiraz Edilebilir mi?
Evet. Askeri personelin kendisine verilen düşük sicil notuna karşı idare hukuku kapsamında itiraz hakkı bulunmaktadır. Sicil notu, idari bir işlem niteliğindedir ve diğer tüm idari işlemler gibi hukuka aykırılığı ileri sürülerek dava konusu edilebilir.
İtiraz doğrudan ilgili mahkemeye yapılmaz; önce idareye başvuru yapılması gerekmez. Sicil işlemleri doğrudan iptal davası yoluyla idare mahkemelerinde denetlenebilir. İptal davasında; işlemin hukuki dayanağı, gerekçesi ve objektif ölçütlere uygunluğu mahkemece değerlendirilir.
Sicil Notuna İtiraz Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Askeri personelin sicil notuna ilişkin uyuşmazlıklar idare mahkemelerinde görülür. Eskiden Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) görevliydi, ancak 2017 Anayasa değişikliği ile bu mahkeme kaldırılmıştır. Artık TSK, Jandarma ve Sahil Güvenlik personelinin tüm idari işlemlerine karşı açılan davalar genel idare mahkemelerinde görülmektedir.
Dava, davacının görev yaptığı yer idaresine karşı açılmalı ve yetkili mahkeme o yerdeki idare mahkemesidir.
İtiraz Davası Açmak İçin Süre Ne Kadardır?
Sicil notu öğrenildikten sonra 60 gün içinde dava açılması gerekir. Bu süre, idari yargılama usulü açısından hak düşürücüdür. Sürenin kaçırılması hâlinde dava reddedilir.
Sicil notları personele tebliğ edilmezse, öğrenme tarihi önemli hâle gelir. Bu durumda, notun resmi olarak öğrenildiği tarih yazılı belge veya atama-terfi gibi işlemlerle ortaya konulmalıdır.
Sicil Notuna İtiraz Davasında Hangi Gerekçelerle Dava Açılabilir?
İtiraz davası, yalnızca düşük not verildiği gerekçesiyle değil, hukuka aykırı nedenlere dayanılarak işlem tesis edildiği iddiasıyla açılabilir. Aşağıdaki gerekçeler sıkça görülür:
-
Sicil notunun sübjektif, keyfi veya kişisel husumete dayalı verilmesi
-
Ölçütlerin açıkça belirtilmemesi veya değerlendirme formunun eksik/doldurulmamış olması
-
Değerlendirme döneminde görev yapılmamasına rağmen not verilmesi
-
Sicil amirinin hukuken yetkisiz kişi olması
-
Sicil notunun önceki yıllara göre açıklanamayacak şekilde düşürülmesi
Bu durumlar belgelendirilirse iptal kararı verilme ihtimali artar.
Sicil Notuna İtiraz Davasında Mahkeme Ne Yapar?
Mahkeme, öncelikle işlemin dayanağı olan belgeyi (sicil raporu formunu) ve değerlendirme gerekçelerini inceler. Daha sonra:
-
Sicil amirlerinin beyanlarına,
-
Personelin performans belgelerine,
-
Önceki sicil notlarına,
-
Disiplin ceza kayıtlarına
bakarak değerlendirme yapar. Gerektiğinde bilirkişi incelemesi de yapılabilir. Mahkeme, işlemde hukuka aykırılık bulursa sicil notunu iptal eder. Bu iptal, kişinin terfi ya da özlük hakkının iadesi gibi etkiler doğurabilir.
Sicil Notuna Açılan Davada Ne Tür Belgeler Delil Olarak Sunulabilir?
Dava sürecinde aşağıdaki belgeler delil olarak kullanılabilir:
-
Sicil değerlendirme formunun örneği
-
Önceki yıl sicil notları
-
Takdir belgeleri, ödüller, başarı belgeleri
-
Varsa disiplin cezalarına ilişkin kararlar
-
Notun dayandığı olaylara ilişkin bilgi ve belgeler
-
Tanık beyanları (örneğin birliğin komutanı veya silah arkadaşları)
Bu belgeler, işlemin keyfi mi yoksa objektif mi olduğunu ortaya koymak açısından önemlidir.
Sicil Notuna Açılan Dava Kazanılırsa Ne Olur?
Mahkeme, sicil notunu iptal ederse kişi o sicil dönemine ait nottan doğan zararlarının giderilmesini talep edebilir. Bu karar:
-
Personelin geçmişe dönük terfi hakkını elde etmesini
-
Atamasının eski düzeyine getirilmesini
sağlayabilir. Mahkeme kararı idareyi bağlayıcı niteliktedir ve uygulanması zorunludur.
Askeri Personel Hakkında Verilen Sicil Notuna İtiraz Davası Sıkça Sorulan Sorular
Askeri personel hakkında verilen sicil notuna itiraz davası nedir?
Askeri personel hakkında verilen sicil notuna itiraz davası, Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarına yönelik olarak sicil amirleri tarafından verilen sicil notunun hukuka aykırı olduğu iddiasıyla idare mahkemesinde açılan iptal davasıdır. Bu davayla kişinin mesleki geleceğini etkileyen olumsuz notların yargı yoluyla denetlenmesi amaçlanır.
Askeri sicil notuna neden itiraz edilir?
Sicil notu, askeri personelin terfi, atama, kademe ilerlemesi ve görevde kalma durumunu doğrudan etkiler. Eğer sicil notunun objektif ölçütlere dayanmadan, keyfi ya da kötü niyetli şekilde verildiği düşünülüyorsa bu nota karşı itiraz edilmesi mümkündür. Sicil notunun kariyer üzerinde belirleyici etkisi bu hakkın kullanılmasını gerekli kılabilir.
Askeri personel hakkında verilen sicil notuna itiraz davası nasıl açılır?
Dava, idare mahkemesinde iptal davası olarak açılır. Davacı, sicil notunun hukuka ve objektif ölçütlere aykırı olduğunu ileri sürerek mahkemeden bu işlemin iptalini talep eder. Dilekçeye ilgili sicil belgesi, önceki yıl notları, varsa takdir belgeleri, hizmet çizelgesi ve diğer destekleyici belgeler eklenmelidir.
Bu dava hangi mahkemede açılır?
Sicil notuna ilişkin işlemlere karşı açılacak dava, idare mahkemelerinde görülür. 2017 Anayasa değişikliğiyle Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kaldırıldığından beri, askeri personelin tüm idari uyuşmazlıkları genel idari yargı tarafından çözümlenmektedir. Yetkili mahkeme, işlemi tesis eden idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir.
Askeri sicil notuna itiraz davası açma süresi nedir?
Sicil notu öğrenildikten itibaren 60 gün içinde dava açılması gerekir. Bu süre, idari yargılama usulüne göre hak düşürücü süredir ve kaçırılması hâlinde dava esasa girilmeden reddedilir. Sicil notu tebliğ edilmese bile personelin öğrenme tarihi esas alınır.
Dava açmak için hangi belgeler gerekir?
Dava dilekçesine eklenecek başlıca belgeler şunlardır: ilgili yıla ait sicil belgesi, önceki yıl notları, takdir veya ceza belgeleri, hizmet süresi ve görev yeri dökümü, tanık beyanı varsa bu beyanlar, ayrıca varsa haksız uygulamayı gösteren yazışma veya belgeler. Disiplin cezalarının etkisi de mahkemece dikkate alınacağından bu kayıtlar da sunulmalıdır.
Sicil notuna ilişkin itiraz davası ne kadar sürede sonuçlanır?
İdare mahkemelerinde görülen bu tür davalar genellikle 6 ila 12 ay arasında sonuçlanır. Ancak delil durumu, bilirkişi incelemesi gerekliliği veya mahkeme yoğunluğu gibi etkenler bu süreyi uzatabilir. Karar kesinleştikten sonra idarenin uygulaması zorunludur.
Mahkeme, sicil notunu iptal ederse sonuç ne olur?
Mahkeme sicil notunu iptal ederse, bu notun dayandığı işlem ortadan kalkar. Bu durumda personelin terfi, kademe ilerlemesi veya başka haklarının geri verilmesi gerekebilir. Ayrıca dava konusu işlem kişinin mesleki itibarına zarar vermişse, idareye karşı manevi tazminat davası açılması da gündeme gelebilir.
Askeri sicil notuna karşı idareye dilekçeyle başvuru yapılması gerekir mi?
Hayır. Sicil notu, doğrudan dava konusu yapılabilen bireysel işlemlerden biridir. Önce idareye başvuru zorunluluğu yoktur. Ancak kişi, isterse dava açmadan önce idareye yazılı başvuruda bulunarak notun düzeltilmesini talep edebilir. Bu durumda, cevaba göre dava süresi yeniden işlemeye başlar.
Hangi durumlar dava açmak için güçlü gerekçe oluşturur?
Aşağıdaki durumlar sicil notunun hukuka aykırı olduğuna dair güçlü işaretlerdir:
-
Notun önceki yıla göre ani ve izahsız düşüş göstermesi
-
Sicil amirinin görevde olmaması ya da yetkisiz kişi tarafından not verilmesi
-
Değerlendirme döneminde görev yapılmamasına rağmen not verilmesi
-
Objektif performans kriterlerine aykırı değerlendirme yapılması
-
Kişisel husumet, siyasi görüş veya benzeri nedenlerle notta düşüklük olması
Bu tür nedenler varsa, mahkemeye sunulması davanın olumlu sonuçlanmasını sağlayabilir.
Askeri personel hakkında verilen sicil notuna itiraz davası, kamu görevlilerinin haklarını koruma bakımından önemli ve yargı denetimine açık bir idari işlem türüdür.
