Memur sürgün tayin iptal davası, kamu görevlisinin görev yeri değişikliğinin hizmet gerekleri dışında, keyfî, cezalandırıcı veya hukuka aykırı bir şekilde yapılması hâlinde açılan idari iptal davasıdır. “Sürgün tayin” olarak adlandırılan bu tür işlemler, memurun kişisel veya ailevi hayatını ağır şekilde etkileyebilir ve yargı denetimi yoluyla geri alınabilir.
Sürgün Tayin Nedir ve Hangi Şartlarda Hukuka Aykırı Sayılır?
Sürgün tayin, memurun rızası alınmaksızın, somut bir hizmet ihtiyacı olmadan uzak bir yere veya olağan görev çevresinin dışına atanmasıdır. Bu tür atamalarda çoğu zaman cezalandırma amacı bulunur. Tayin işlemi şu hallerde hukuka aykırı sayılabilir:
-
Hizmet gerekçesi somut ve belgeli olarak gösterilmemişse
-
Eş durumu, sağlık durumu, çocukların eğitimi gibi sosyal ve ailevi nedenler göz ardı edilmişse
-
Atama kararı keyfî, cezalandırıcı veya kişisel husumete dayalıysa
-
Kadro ihtiyacı olmayan bir yere tayin yapılmışsa
-
Yönetmeliklere ve kurum içi atama kurallarına uyulmamışsa
Bu durumlarda memur, memur sürgün tayin iptal davası açarak hukuka aykırı atama kararının iptalini talep edebilir.
Sürgün Tayinine Karşı Dava Açma Süresi ve Usulü
Atama kararının yazılı olarak tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içinde ilgili idare mahkemesine iptal davası açılmalıdır. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa dava hakkı düşer. Dava, tayin işlemini gerçekleştiren kurumun bulunduğu yer mahkemesinde açılır.
Dava dilekçesinde şu hususlara dikkat edilmelidir:
-
Atamanın hangi gerekçeyle yapıldığı ve bunun belgelerle desteklenip desteklenmediği
-
Memurun sosyal durumu, aile yapısı, eş durumu ve çocukların eğitim durumu
-
Yeni görevlendirilen yerin kadro ihtiyacı ve memurun nitelikleriyle uyumu
-
Daha önceki görev yerindeki sicil ve performans bilgileri
Tayin işleminin kamu yararı dışında bir amaca yönelmiş olması, iptal sebebidir.
Memur Sürgün Tayin İptal Davası Süreci – Adım Adım Hukuki Rehber – 2025
| Aşama | Sürecin Açıklaması |
|---|---|
| 1. Tebligatın Alınması | İdarenin sürgün tayin kararı memura yazılı olarak tebliğ edilir. Tebliğ tarihi, dava açma süresinin başlangıç noktasıdır. |
| 2. Süre Hesabı | Tebliğden itibaren 60 gün içinde yetkili idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır. Bazı hallerde, dava öncesi kurum içi idari başvuru yolları kullanılabilir. |
| 3. Dava Dilekçesinin Hazırlanması | Dilekçede tayin işleminin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurlarına aykırılık nedenleri somut delillerle açıklanır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na atıf yapılır. |
| 4. Yürütmenin Durdurulması Talebi | Dava dilekçesinde yürütmenin durdurulması talep edilerek, dava sonuçlanmadan tayin işleminin uygulanmasının durdurulması istenir. |
| 5. İdarenin Savunması | Mahkeme, davalı idareden tayin işleminin gerekçelerini ve dayanak belgelerini ister. İdare, işlemin kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olduğunu savunur. |
| 6. Mahkeme İncelemesi | Tarafların beyanları, yazılı belgeler, tanık ifadeleri ve mevzuat hükümleri değerlendirilir. Gerektiğinde bilirkişi incelemesi yapılır. |
| 7. Karar Aşaması | Mahkeme, işlemi hukuka aykırı bulursa iptal kararı verir. Bu durumda memur eski görev yerine iade edilir. |
| 8. Kararın Uygulanması | İdare, iptal kararını gecikmeden uygulamak zorundadır. Uygulamanın yapılmaması halinde tazminat davası ve idari yaptırımlar gündeme gelebilir. |
Mahkemenin Tayin İşlemini İptal Edebileceği Durumlar
İdare mahkemesi, sürgün niteliğindeki atama işlemlerini aşağıdaki gerekçelerle iptal edebilir:
-
Atama gerekçesinin soyut veya tamamen keyfî olması
-
Memurun ailevi durumunun hiç dikkate alınmaması
-
Memura savunma hakkı tanınmadan cezalandırma amacıyla yapılan tayinler
-
Kadro ihtiyacı olmayan bir yere görevlendirme yapılması
-
Atama işlemine dair dosyanın eksik veya usule aykırı olması
Mahkeme, bu unsurların tespiti hâlinde işlemin kamu yararı ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal kararı verebilir.
Dava Açarken Kullanılabilecek Belgeler ve Deliller
Memur, sürgün tayin iptal davası açarken aşağıdaki belgeleri mahkemeye sunmalıdır:
-
Atama karar yazısı ve tebligat belgesi
-
Sağlık raporları (kendisi, eşi veya çocuğu için)
-
Eşin çalıştığı kuruma ait görev belgesi
-
Çocuğun okul durumu ve adres kayıt belgeleri
-
Önceki sicil ve başarı belgeleri
-
Atama yapılan yerdeki kadro durumu bilgileri
Dava Kazanıldığında Memurun Hakları Nelerdir?
Mahkeme tayin işlemini iptal ederse:
-
Memur eski görev yerine iade edilir
-
Uzak görevlendirme nedeniyle yapılan harcamalar veya zararlar için ayrıca tam yargı davası açılabilir
-
İptal edilen işlem tüm sonuçlarıyla birlikte geçersiz sayılır
-
Atama sicilden çıkarılır ve memurun hakları iade edilir
İdare, mahkeme kararına uymak zorundadır. Kararın uygulanmaması durumunda, yeniden yargı süreci ve tazminat talebi gündeme gelebilir.
Memur Sürgün Tayin İptal Davası Sıkça Sorulan Sorular
Memur sürgün tayin iptal davası nedir?
Memur sürgün tayin iptal davası, kamu görevlisinin görev yerinin hizmet gerekçesi olmaksızın, cezalandırma amacıyla ya da keyfî şekilde değiştirilmesi hâlinde bu işlemin iptali için idare mahkemesinde açılan davadır. Bu dava, hukuka aykırı yer değiştirme işlemlerine karşı memurun hakkını korumayı amaçlar.
Sürgün tayin hangi durumlarda hukuka aykırı sayılır?
Tayin işlemi aşağıdaki durumlarda hukuka aykırı kabul edilir:
-
Atama, somut ve belgelenmiş bir hizmet ihtiyacına dayanmıyorsa
-
Memurun eş durumu, sağlık durumu veya çocuklarının eğitim durumu dikkate alınmamışsa
-
Atama, memura gözdağı vermek veya cezalandırmak amacıyla yapılmışsa
-
Görev yerindeki kadro yapısı ya da görev tanımıyla uyumsuzluk varsa
-
İdarenin takdir yetkisi keyfî biçimde kullanılmışsa
Bu hallerde memur sürgün tayin iptal davası açılması mümkündür.
Sürgün tayin iptali için hangi mahkemeye başvurulur?
Tayin işlemini yapan kamu kurumu neredeyse, o yerin idare mahkemesi görevli ve yetkilidir. Atama kararının memura tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü olup kaçırılırsa dava reddedilir.
Davada hangi belgeler kullanılabilir?
Dava açarken memurun sunabileceği başlıca belgeler şunlardır:
-
Atama kararı ve tebligat belgesi
-
Sağlık raporları (memur, eş veya çocuk için)
-
Eşin görev yeri belgesi
-
Çocuğun okul kaydı ve adres belgesi
-
Önceki görev yerindeki performans ve sicil notları
-
Atama yapılan yerin kadro ihtiyacına ilişkin bilgiler
Bu belgeler, tayin kararının gerekçesiz ve keyfî olduğunu göstermek açısından önemlidir.
Mahkeme hangi durumlarda tayin işlemini iptal eder?
İdare mahkemesi aşağıdaki durumları tespit ettiğinde atama kararını iptal edebilir:
-
Tayin işlemi kamu yararı yerine cezalandırma amacı taşıyorsa
-
Sosyal mazeretler (eş, çocuk, sağlık) dikkate alınmamışsa
-
İdari işlem gerekçesiz ya da dayanaksızsa
-
Mevzuata veya kurum içi atama yönetmeliğine aykırılık varsa
-
Memura savunma hakkı tanınmadan işlem yapılmışsa
Mahkeme bu gerekçelerle tayin işlemini iptal ederek memurun görevine dönmesine karar verebilir.
Dava kazanılırsa memur eski görevine döner mi?
Evet. Mahkeme kararıyla sürgün tayin iptal edilirse, memur eski görev yerine iade edilir. Ayrıca, sürgün tayin nedeniyle oluşan zararlar için ayrı bir tam yargı davası açılarak maddi tazminat talep edilebilir.
Tayin işlemi yürütmenin durdurulması kararıyla engellenebilir mi?
Evet. Memur, dava dilekçesinde yürütmenin durdurulması talebinde bulunabilir. Mahkeme, işlem açıkça hukuka aykırıysa ve telafisi güç zarar doğuracaksa, tayin işleminin geçici olarak durdurulmasına karar verebilir. Bu durumda memur görev yerinde kalmaya devam eder.
Sürgün tayin davası ortalama ne kadar sürede sonuçlanır?
Davanın sonuçlanma süresi mahkemenin yoğunluğuna göre değişir ancak genellikle 6 ila 12 ay arasında karar verilir. Yürütmenin durdurulması kararı ise çoğunlukla 15 ila 30 gün içinde değerlendirilir.
Memur Sürgün Tayin İptal Dikkat Edilmesi Gerekenler
Memur Sürgün Tayin Nedir?
Memur sürgün tayin, kamu görevlisinin görev yerinin kendi isteği dışında ve çoğu zaman uzak bir bölgeye idarenin kararıyla değiştirilmesidir. Memur sürgün tayin iptal talepleri, genellikle bu işlemin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla gündeme gelir. İdarenin tayin yetkisi bulunmakla birlikte, bu yetki kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında, cezalandırma veya keyfi amaçlarla kullanılamaz.
Sürgün tayin işlemleri, memurun aile birliğini, sağlık durumunu ve çalışma koşullarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, hukuka aykırılık iddiası varsa idari yargıda iptal davası açmak mümkündür. Dava açma süresi, işlemin tebliğinden itibaren 60 gündür ve bu süre hak düşürücü niteliktedir.
Sürgün tayin uygulamalarında idare, gerekçesini açıkça belirtmek ve objektif kriterlere dayandırmak zorundadır. Gerekçesiz veya keyfi yapılan tayinler, yargı tarafından iptal edilebilir.
Memur Sürgün Tayin İptal Davası Açma Şartları
Sürgün tayin iptal davası açabilmek için öncelikle ortada idare tarafından tesis edilmiş yazılı bir tayin kararı bulunmalıdır. Bu kararın memura tebliğ edilmesi gerekir. Tebliğ tarihi, dava açma süresinin başlangıcını oluşturur.
Dava açma şartlarından biri de hukuki menfaatin bulunmasıdır. Yani tayin işleminin davacıyı doğrudan etkilemesi gerekir. Ayrıca, işlemin yetki, şekil, sebep, konu veya maksat unsurlarından en az birinde hukuka aykırılık olması şarttır.
Bazı durumlarda, tayin işlemi öncesinde kurum içi itiraz mekanizmaları veya idari başvuru yolları öngörülmüş olabilir. Bu yolların tüketilmesi, davanın kabul şansını artırabilir.
Memur Sürgün Tayin İptal Davasında İzlenecek Hukuki Süreç
Dava, yetkili idare mahkemesinde açılır. Dava dilekçesinde, tayin işleminin neden hukuka aykırı olduğu ayrıntılı şekilde açıklanmalı ve somut delillerle desteklenmelidir.
Yürütmenin durdurulması talebi, dava dilekçesinde özellikle yer almalıdır. Mahkeme, tayin işleminin açıkça hukuka aykırı ve telafisi güç zarar doğuracak nitelikte olduğunu tespit ederse bu talebi kabul edebilir. Bu durumda dava sonuçlanmadan memur, geçici olarak eski görevine dönebilir.
Yargılama sürecinde, idareden tayin işleminin gerekçeleri ve dayanak belgeleri istenir. Tarafların sunduğu deliller, tanık beyanları ve resmi belgeler ışığında mahkeme kararını verir.
Memur Sürgün Tayin İptal Davasında Yasal Dayanaklar
Bu davaların hukuki temeli 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, İdari Yargılama Usulü Kanunu (2577 sayılı Kanun) ve Anayasa’nın 125. maddesidir.
657 sayılı Kanun, memurların yer değiştirme suretiyle atanma esaslarını belirler. İdare, kamu yararı ve hizmet gereklerini gözetmek zorundadır. Aile birliğinin korunması ve sağlık sebepleri de tayin işlemlerinde dikkate alınması gereken hususlar arasındadır.
Yargı kararlarında, keyfi, cezalandırma amacı taşıyan veya objektif kriterlere dayanmayan tayinlerin iptal edildiği örnekler çoktur. Dava dilekçesinde bu emsal kararlara atıf yapmak, davanın güçlenmesini sağlar.
Memur Sürgün Tayin İptal Davasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Dava açma süresi kesin ve hak düşürücü olduğu için mutlaka tebliğ tarihinden itibaren hesaplanmalıdır. Memur sürgün tayin iptal davası nasıl açılır sorusunun yanıtı, usule ve esasa ilişkin kuralların doğru uygulanmasını gerektirir.
Dava dilekçesinde tayin işleminin hukuka aykırılık nedenleri net ve somut olarak ortaya konmalıdır. Delillerin eksiksiz sunulması, yürütmenin durdurulması talebinin gerekçelendirilmesi önemlidir.
Karar kesinleştiğinde idare, iptal edilen tayin işlemini uygulamak zorundadır. Karara uyulmaması halinde ayrıca tazminat davası veya idari yaptırımlar gündeme gelebilir.
