Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu, bireylerin özel hayata dair mahremiyetlerini korumak amacıyla düzenlenmiş bir ceza normu olup, kişilerin rızaları olmaksızın yaptıkları özel nitelikteki sesli iletişimlerinin dinlenmesi veya kayda alınması durumunda işlenmiş sayılır. Türk Ceza Kanunu’nun 133. maddesinde bu suç açık bir şekilde tanımlanmış ve kişilik haklarını koruyucu nitelikte yaptırımlara bağlanmıştır.
Konuşmaların Dinlenmesi Suçunun Kapsamı
Bu suç, kişiler arasındaki özel nitelikli iletişimin gizlice dinlenmesi fiilini kapsar. Suçun mağduru en az iki kişi olurken, fail genellikle üçüncü bir kişidir. Ancak bazen taraflardan biri de diğerinin rızası olmadan konuşmayı kayda alırsa bu suç oluşabilir.
Kanun kapsamındaki “konuşma”, herhangi bir kamuya açık ortamda yapılmayan, kişilerin özel olarak gerçekleştirdiği sözlü iletişimdir. Bu kapsamda:
-
Telefonda yapılan konuşmalar
-
Fiziksel olarak bir ortamda gerçekleşen sesli diyaloglar
-
Ev içi özel görüşmeler
bu suçun konusunu oluşturur. Kamuya açık alanlarda, kalabalık ortamlarda yapılan konuşmalar genellikle bu suç kapsamında değerlendirilmez.
“Kişiler arasındaki özel görüşmelerin gizlice dinlenmesi suç teşkil eder” ifadesi, suçun özünü yansıtır.
Kayda Alma Fiili ve Suçun Ağırlaşması
Konuşmaların yalnızca dinlenmesi değil, aynı zamanda kaydedilmesi de suç olarak düzenlenmiştir. Taraflardan birinin ya da üçüncü bir kişinin, diğer kişilerin özel görüşmesini herhangi bir cihazla sesli veya görüntülü olarak kaydetmesi hâlinde ceza artırılarak uygulanır.
Kayda alma fiilinin varlığı şu şekilde anlaşılır:
-
Ses kayıt cihazı veya cep telefonu ile konuşmaların gizlice kaydedilmesi
-
Görüntülü konuşmaların izinsiz ekran kaydının alınması
-
Ortam dinleme cihazlarıyla sürekli izleme yapılması
“Sesin veya görüntünün izinsiz kayda alınması suçun daha ağır şekilde cezalandırılmasına yol açar” cümlesi bu ayrımı vurgular.
Konuşmaların İfşa Edilmesi Hali
Dinlenen veya kaydedilen konuşmalar, herhangi bir şekilde üçüncü kişilere aktarılırsa, suç daha ağır bir hâl alır. Bu ifşa fiili, genellikle sosyal medyada paylaşım, medya kuruluşlarına gönderim, mesajla yayma veya kamuya açık platformlarda açıklama şeklinde gerçekleşir.
Türk Ceza Kanunu’na göre:
-
Dinleme: 2 yıla kadar hapis
-
Kayda alma: 6 ay ile 2 yıl arası hapis
-
Kaydı hukuka aykırı olarak ifşa etme: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis
Verilen ceza, failin kastı, eylemin ağırlığı ve mağdurun uğradığı zarara göre artırılabilir.
“Özel konuşmaların kaydedilip yayılması halinde hem kayda alma hem ifşa suçları oluşur” ifadesi bu noktada önemlidir.
Şikayet Süresi ve Dava İşleyişi
Bu suç, şikayete bağlı suçlar arasındadır. Mağdur, suçtan haberdar olduğu tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet hakkını kullanmalıdır. Şikayet, savcılığa yapılabileceği gibi karakol veya e-Devlet üzerinden de gerçekleştirilebilir.
Yargılama süreci şu şekilde işler:
-
Savcılık, şikayet üzerine soruşturma başlatır
-
Deliller toplanır (ses kaydı, ekran görüntüsü, tanık ifadeleri)
-
İddianame hazırlanarak dava açılır
Dava süreci genellikle Asliye Ceza Mahkemesi‘nde yürütülür. Ancak eylem başka suçlarla birleşmişse Ağır Ceza Mahkemesi yetkili olabilir.
Dijital Ortamda İşlenen Dinleme ve Kayıt Suçları
Günümüzde bu suçun en yaygın hali dijital iletişim üzerinden gerçekleşmektedir. Özellikle:
-
WhatsApp ve diğer mesajlaşma uygulamalarında sesli aramaların izinsiz kaydedilmesi
-
Zoom, Skype, Google Meet gibi platformlarda yapılan özel toplantıların ekran kaydının alınması
-
Sosyal medya DM konuşmalarının ekran görüntüsüyle yayılması
bu suçu dijital boyutuyla karşımıza çıkarır. Dijital ortamda yapılan kaydın hukuka aykırı elde edilmesi durumunda delil olarak da kullanılamayacağı unutulmamalıdır.
“Dijital platformlardaki konuşmaların izinsiz kaydı da bu suça girer” ifadesi bu durumu açıklar.
Bu Suçta Uzlaşma ve HAGB Uygulaması
Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu uzlaştırmaya tabidir. Taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa dava açılmaz veya açılmışsa düşer. Bunun dışında HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) da mahkemenin takdirine göre uygulanabilir.
HAGB uygulanabilmesi için:
-
Sanığın sabıka kaydının olmaması
-
Mağdurun zararının giderilmesi
-
Suçun tekrarlanmaması yönünde olumlu kanaat oluşması
gerekir.
Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu nedir?
Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu, kişiler arasındaki özel nitelikteki konuşmaların, tarafların rızası olmadan dinlenmesi veya teknik cihazlarla kaydedilmesiyle oluşur. Bu suç, Türk Ceza Kanunu’nun 133. maddesinde düzenlenmiş olup, bireylerin özel hayatına ve haberleşme özgürlüğüne yönelen ihlalleri cezalandırmayı amaçlar.
Hangi tür konuşmalar bu suç kapsamında korunur?
Bu suç yalnızca özel nitelikteki konuşmaları kapsar. Kişilerin evde, iş yerinde ya da telefonla yaptığı özel görüşmeler, tarafların rızası dışında dinlenemez ve kayda alınamaz. Kamuya açık alanda yapılan ve gizlilik içermeyen konuşmalar genellikle bu suç kapsamında değerlendirilmez.
Taraflardan biri konuşmayı kaydederse suç oluşur mu?
Evet. Konuşmaların yalnızca üçüncü kişiler tarafından değil, taraflardan biri tarafından da diğer kişinin rızası olmadan kayda alınması durumunda da suç oluşur. Burada önemli olan, diğer kişinin bu kayda açıkça rıza göstermemiş olmasıdır.
“Kişiler arasındaki özel konuşmaların taraflardan biri tarafından gizlice kaydedilmesi de suç sayılır”
Suçun cezası nedir?
Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunun cezası şu şekildedir:
-
Özel konuşmaların izinsiz dinlenmesi: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis
-
Konuşmaların kayda alınması: 6 ay ile 2 yıl arası hapis veya adli para cezası
-
Kaydedilen konuşmaların izinsiz ifşa edilmesi: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis
Suç hem dinleme hem kayda alma hem de ifşa şeklinde birleşik olarak işlenmişse fail her bir eylemden ayrı ayrı cezalandırılır.
“Konuşmaların kaydedilip ifşa edilmesi durumunda ceza daha da ağırlaşır”
Konuşmaların ifşa edilmesi ayrıca suç teşkil eder mi?
Evet. İzinsiz şekilde kayda alınan konuşmaların başkalarına verilmesi, paylaşılması veya herhangi bir şekilde yayılması durumunda, ifşa suçu oluşur. Bu durumda fail hakkında ayrıca cezai işlem uygulanır.
“İzinsiz kayda alınan özel konuşmaların paylaşılması ifşa suçunu oluşturur”
Konuşmaların dijital ortamda kaydedilmesi de bu kapsama girer mi?
Evet. WhatsApp, Zoom, telefon görüşmeleri veya sosyal medya mesajları gibi dijital iletişim araçları üzerinden yapılan özel konuşmalar da bu suç kapsamındadır. Bu görüşmelerin izinsiz şekilde kaydedilmesi ve paylaşılması, suçun dijital ortamda işlenmiş halidir.
“Dijital platformlarda yapılan özel konuşmalar da koruma altındadır”
Bu suç şikayete tabi midir?
Evet. Konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu şikayete tabi bir suçtur. Mağdur, suçu ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde Cumhuriyet Başsavcılığına şikayette bulunmalıdır. Bu süre geçtikten sonra şikayet hakkı düşer.
Hangi mahkeme görevlidir?
Bu suçla ilgili yargılamalar genellikle Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yapılır. Ancak suçun başka suçlarla birleştiği veya daha ağır nitelikli hale geldiği durumlarda görevli mahkeme değişebilir.
Suçun ispatı için hangi deliller geçerlidir?
Delil olarak ses kayıtları, dijital ekran görüntüleri, tanık beyanları, cihaz inceleme raporları kullanılabilir. Ancak bu delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmiş olması gerekir. Hukuka aykırı deliller mahkeme tarafından dikkate alınmaz.
