Yabancının belirli bir bölgede ikamete mecbur tutulmasına karşı dava, idare tarafından verilen yerleşim yeri sınırlaması kararının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle açılan iptal davasıdır. Bu tür uygulamalar, genellikle kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı gibi sebeplerle alınsa da, kişilerin seyahat ve yerleşme özgürlükleri üzerindeki etkisi nedeniyle yargı denetimine tabidir.
Yabancıların bölgesel ikamet yükümlülüğü nedir?
Türkiye’de bulunan bazı yabancılar, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü veya İl Göç İdaresi Müdürlükleri tarafından belirli bir şehirde veya bölgede ikamete zorunlu tutulabilir. Bu kararlar genellikle geçici koruma altındaki kişiler, uluslararası koruma başvurusu sahipleri veya sınır dışı işlemi ertelenmiş yabancılar hakkında uygulanır.
Bu uygulamanın temel amaçları arasında şunlar yer alır:
-
Kişilerin takibinin kolaylaştırılması
-
Kamu düzeni açısından risklerin sınırlanması
-
Geri gönderme işlemlerine hazırlık yapılması
Ancak bu tür kararlar, kişilerin anayasal düzeyde korunan yerleşme ve seyahat özgürlüğünü sınırlandırdığı için, yalnızca ölçülülük ve hukuka uygunluk ilkeleri çerçevesinde uygulanmalıdır.
İkamet yükümlülüğüne karşı dava nasıl açılır?
İkamet yükümlülüğü kararı tebliğ edildikten sonra 60 gün içinde yetkili idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Davada idari işlemin şu yönlerden hukuka aykırı olduğu ileri sürülebilir:
-
Kişisel duruma uygun gerekçe sunulmamış olması
-
Kararın ölçülülük ilkesine aykırı şekilde alınması
-
Kararın genel ve soyut ifadelerle dayandırılması
-
İlgili kişinin savunma hakkının tanınmamış olması
Dava dilekçesinde olayın özellikleri, kişinin Türkiye’deki statüsü, ailesi, sağlık durumu, eğitim veya iş hayatı gibi unsurlar detaylı biçimde açıklanmalı ve karara karşı hangi hakların ihlal edildiği somutlaştırılmalıdır.
Hangi mahkemede açılır ve süreç nasıl işler?
Bu davalar, kararı veren Göç İdaresi biriminin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılır. Mahkeme, dosya üzerinden ya da gerekli görürse duruşmalı olarak değerlendirme yapabilir. Süreçte:
-
Tebliğ tarihi tespit edilir
-
İdareden savunma ve işlem dosyası istenir
-
Gerekirse ek bilgi ve belgeler sunulur
-
Mahkeme gerekçeli kararını açıklar
Dava süresi genellikle 6 ila 12 ay arasında değişir. Davayla birlikte yürütmenin durdurulması talebinde bulunulabilir. Bu talep kabul edilirse, yabancı kişi dava sonuçlanana kadar mevcut yerleşim yerinden ayrılabilir.
Yürütmenin durdurulması kararı nasıl alınır?
Yürütmenin durdurulması, idari işlemin dava süresince uygulanmaması anlamına gelir. Mahkeme, bu kararı verebilmek için iki şartın birlikte oluştuğunu görmelidir:
-
İşlemin açıkça hukuka aykırı olması
-
Uygulanması halinde telafisi güç zarar doğurması
Eğer bu koşullar sağlanıyorsa, mahkeme işlemi durdurur ve kişinin belirlenen bölge dışına çıkmasına geçici olarak izin verilmiş olur. Bu da kişinin eğitim, iş, sağlık gibi alanlardaki temel haklarını geçici olarak koruma altına alır.
İkamet zorunluluğu kararı kimler için uygulanabilir?
Bu tür kararlar özellikle şu gruplar için uygulanabilir:
-
Uluslararası koruma başvuru sahipleri
-
Geçici koruma kapsamındaki yabancılar
-
Gönüllü geri dönüşü beklenen kişiler
-
Sınır dışı işlemi ertelenmiş yabancılar
-
Kamu düzeni açısından takibi gerekli görülen bireyler
Ancak bu kararların her biri bireysel değerlendirmeye tabi olmalıdır. Aynı statüdeki tüm kişiler için aynı il kararı verilmesi, hukuki eşitlik ve ölçülülük ilkelerine aykırılık teşkil edebilir.
Karar iptal edilirse sonuçları ne olur?
İdare mahkemesi, yabancının belirli bir bölgede ikamete mecbur tutulmasına ilişkin kararı hukuka aykırı bularak iptal ederse, kişi yeniden Türkiye içinde dilediği yerde ikamet edebilir. Bu durumda:
-
Eski ikamet sınırlaması kaldırılır
-
Kişinin yerleşme özgürlüğü iade edilmiş olur
-
İdarenin yeni bir işlem tesis etmesi gerekebilir
Bu nedenle yabancının belirli bir bölgede ikamete mecbur tutulmasına karşı dava, özgürlüklerin korunması açısından kritik öneme sahiptir.
Yabancının Belirli Bir Bölgede İkamete Mecbur Tutulmasına Karşı Dava Sıkça Sorulan Sorular
Yabancının belirli bir bölgede ikamete mecbur tutulmasına karşı dava nedir?
Yabancının belirli bir bölgede ikamete mecbur tutulmasına karşı dava, Göç İdaresi’nin yabancı bir kişiye belirli bir şehir veya bölge sınırları içinde ikamet zorunluluğu getirmesi üzerine, bu karara karşı açılan bir idari iptal davasıdır.
Yabancı neden belirli bir bölgede ikamete zorunlu tutulur?
Göç İdaresi bu kararı genellikle kamu düzeni, kamu güvenliği veya göçmenlerin takibini kolaylaştırmak amacıyla verir. Özellikle geçici koruma altında olanlar, uluslararası koruma başvurusu sahipleri veya sınır dışı kararı alınmış ancak işlem ertelenmiş kişiler için uygulanabilir.
Bu karar hangi hukuki temele dayanır?
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında, idareye belirli durumlarda yabancının ikamet edeceği ili belirleme yetkisi tanınmıştır. Ancak bu yetki sınırsız değildir; her karar bireysel olmalı, gerekçeli olmalı ve ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır.
Yabancının belirli bir bölgede ikamete mecbur tutulmasına karşı dava hangi mahkemede açılır?
Bu dava, kararın alındığı Göç İdaresi’nin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılır. Örneğin, yabancı Ankara’da ikamete mecbur tutulmuşsa, Ankara İdare Mahkemesi yetkilidir.
Dava açma süresi ne kadardır?
Kararın yabancıya tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesine başvurulması gerekir. Bu süre geçtikten sonra açılan davalar usulden reddedilir.
Davada yürütmenin durdurulması talep edilebilir mi?
Evet. Davayla birlikte yürütmenin durdurulması talep edilebilir. Mahkeme, işlemin açıkça hukuka aykırı olduğunu ve uygulanması halinde telafisi güç zarar doğuracağını tespit ederse, kararın geçici olarak uygulanmasını durdurabilir.
Bu davayı kimler açabilir?
İkamet zorunluluğu getirilen yabancı kişi veya onun vekalet verdiği bir avukat davayı açabilir. Dava bireysel bir hakkı ilgilendirdiği için ancak doğrudan etkilenen kişiler tarafından açılabilir.
Dava açılmadan önce idari başvuru yapılabilir mi?
Yabancı, kararı veren Göç İdaresi’ne yazılı olarak başvurarak kararın yeniden değerlendirilmesini talep edebilir. Ancak bu başvuru dava açma süresini durdurmaz. Bu nedenle dava süresine dikkat edilerek eş zamanlı başvuru yapılması önerilir.
Mahkeme kararı ne gibi sonuçlar doğurur?
Mahkeme, işlemi iptal ederse yabancının belirli bir bölgede ikamete zorunlu tutulması kaldırılır. Böylece kişi Türkiye içinde dilediği bir yerde yasal olarak ikamet edebilir. Eğer dava reddedilirse, idarenin kararı geçerli kalır ve kişi yalnızca belirlenen bölgede kalabilir.
Yabancı dava sürecinde başka bir şehre gidebilir mi?
Ancak yürütmenin durdurulması kararı verilmişse kişi belirlenen il dışına çıkabilir. Aksi halde mahkeme kararına kadar ikamet zorunluluğu geçerlidir ve başka bir şehirde yakalanırsa idari yaptırımlarla karşılaşabilir. Bu nedenle yabancının belirli bir bölgede ikamete mecbur tutulmasına karşı dava, yerleşim özgürlüğünün korunması açısından kritik öneme sahiptir.
