Uluslararası koruma başvurusunun reddine karşı dava, yabancı bir kişinin Türkiye’de yaptığı sığınma talebinin Göç İdaresi Başkanlığı tarafından reddedilmesi durumunda açabileceği idari dava türüdür. Bu dava, kişinin uluslararası koruma hakkının yargı yoluyla yeniden değerlendirilmesini sağlar ve Türkiye’de kalış hakkını koruma imkânı sunar.
Uluslararası Koruma Başvurusu Nedir?
Uluslararası koruma başvurusu; mülteci, şartlı mülteci ya da ikincil koruma statüsü talebinde bulunan kişilerin, zulüm, savaş veya ciddi insan hakları ihlalleri nedeniyle ülkelerine geri dönemeyecek durumda olduklarını belirterek Türkiye’ye sığınma talebinde bulunmalarıdır. Bu başvuru, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında değerlendirilir.
Başvurular Göç İdaresi il müdürlüklerine yapılır ve kişinin beyanları, kimlik belgeleri, varsa destekleyici evrakları dikkate alınarak bireysel değerlendirme yapılır. Değerlendirme sonucunda başvuru kabul edilirse kişi belirli bir statü altında korunur; ancak reddedilirse idari dava hakkı doğar.
Red Kararı Ne Anlama Gelir?
Red kararı, Göç İdaresi Başkanlığı’nın uluslararası koruma başvurusunu inceleyip kişiyi Türkiye’de korumaya gerek olmadığını düşündüğü anlamına gelir. Bu durumda kişiye başvurusunun reddedildiği yazılı olarak bildirilir. Ret kararının gerekçeleri şunlar olabilir:
-
Başvuranın beyanlarının inandırıcı bulunmaması
-
Kendi ülkesinde korunma imkânının mevcut olması
-
Başvurunun kötü niyetli veya tekrar eden başvuru olması
-
Suç teşkil eden eylemlerde bulunmuş olması
-
Uluslararası koruma statüsünün amaç dışı kullanılması
Red kararı kişiye bildirildikten sonra, belirli bir süre içerisinde dava açma hakkı vardır.
Red Kararına Karşı Dava Nasıl Açılır?
Uluslararası koruma başvurusunun reddine karşı dava, idare mahkemesinde açılır. Dava açma süresi, tebligat tarihinden itibaren 15 gündür. Bu süre hak düşürücüdür; yani zamanında başvuru yapılmazsa yargı yolu kapanır.
Dava açılırken şu hususlara dikkat edilmelidir:
-
Tebligat tarihi doğru şekilde belirlenmelidir
-
Başvuranın kimlik bilgileri, başvuru numarası ve ret kararının tarihi dosyada yer almalıdır
-
Red kararının gerekçesine karşı somut ve hukuki itirazlar sunulmalıdır
-
Varsa yeni delil ve belgeler dava dilekçesine eklenmelidir
İdare mahkemesinde açılan dava, hem işlemin hukuka uygun olup olmadığını hem de bireysel durumun objektif değerlendirilip değerlendirilmediğini denetler.
Davayı Kimler Açabilir ve Hangi Durumlar Dayanak Olur?
Red kararına karşı davayı, başvurusu reddedilen kişi doğrudan kendisi açabilir. Ayrıca avukatı ya da baro aracılığıyla görevlendirilmiş bir avukat aracılığıyla da dava açılması mümkündür. Davayı açmak için belirli şartlar aranmaz; başvurunun reddedilmiş olması yeterlidir.
Davanın dayanakları şunlar olabilir:
-
Göç İdaresi’nin kararının gerekçesiz veya soyut olması
-
Başvuranın yaşadığı riskin göz ardı edilmesi
-
Kendi ülkesindeki siyasi veya toplumsal duruma ilişkin güncel risklerin değerlendirilmemesi
-
Evrensel insan haklarına aykırı uygulamalar
-
Kişinin özel durumuna (cinsel yönelim, dini inanç, siyasi görüş gibi) ilişkin yeterli inceleme yapılmaması
Bu gerekçeler, mahkemece dikkate alınarak ret kararının iptali sağlanabilir.
Red Kararının İptali Halinde Ne Olur?
Mahkeme, Göç İdaresi’nin red kararını iptal ederse, başvurucunun uluslararası koruma talebi yeniden değerlendirilir. Bu durumda:
-
Kişi sınır dışı edilemez
-
Statü başvurusu yeniden ve detaylı olarak incelenir
-
Geçici koruma tedbirleri devam eder
-
Kişinin Türkiye’deki ikameti yasal güvence altına alınır
Kararın iptali, başvurucunun lehine olup geri gönderme kararının da ortadan kalkmasına neden olabilir.
Red Kararının Devam Etmesi Durumunda Ne Yapılır?
Mahkeme başvuruyu reddederse, başvurucunun bir üst yargı merciine başvurma hakkı vardır. Bu durumda:
-
Bölge idare mahkemesine istinaf başvurusu yapılabilir
-
Eğer istinaf başvurusu da reddedilirse, bireysel başvuru kapsamında Anayasa Mahkemesi’ne veya şartları oluşmuşsa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuru yapılabilir
Ancak bu yolların süresi, şekli ve içeriği farklıdır. Dolayısıyla bu aşamalarda hukuki destek alınması son derece önemlidir.
Uluslararası Koruma Statüsünün Reddedilmesinin Sonuçları
Ret kararı kesinleşirse ve yargı yolları tükenirse, kişi hakkında sınır dışı etme kararı uygulanabilir. Bu durumda:
-
Kişiye geri dönüş için süre verilir
-
Gönüllü geri dönüş sağlanmazsa idari gözetim kararı alınabilir
-
Deport işlemleri başlatılır
Ancak başvuranın özel durumu (hasta, yaşlı, hamile, küçük çocuklu kadın vb.) varsa, sınır dışı işlemi ertelenebilir ya da başka çözümler uygulanabilir.
Dava Sürecinde Hukuki Yardım ve Avukat Desteği
Uluslararası koruma başvurusunun reddine karşı açılacak dava, ciddi hak kayıplarına yol açabilecek niteliktedir. Bu nedenle:
-
Barolar tarafından sağlanan adli yardım hizmetleri araştırılmalı
-
Gerekirse Göç İdaresi’nin işbirliği yaptığı sivil toplum kuruluşlarıyla iletişime geçilmeli
-
Alanında deneyimli bir yabancılar hukuku avukatıyla çalışılması önerilir
Uluslararası koruma statüsü nedir gibi kavramlara hâkim olunması ve sürecin başından sonuna dikkatle yürütülmesi gerekir.
Uluslararası Koruma Başvurusunun Reddi̇ne Karşı Dava Sıkça Sorulan Sorular
Uluslararası koruma başvurusunun reddine karşı dava nedir?
Uluslararası koruma başvurusunun reddine karşı dava, Türkiye’de sığınma talebinde bulunan bir yabancının, Göç İdaresi tarafından yapılan red kararına karşı idare mahkemesinde açabileceği iptal davasıdır. Bu dava ile kişinin koruma talebinin yeniden değerlendirilmesi sağlanır.
Red kararına karşı dava açma süresi ne kadardır?
Red kararının kişiye tebliğinden itibaren 15 gün içinde idare mahkemesine dava açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir; süresi içinde başvuru yapılmazsa dava açma hakkı sona erer.
Uluslararası koruma başvurusu neden reddedilir?
Başvuru sahibinin beyanlarının inandırıcı bulunmaması, korunma ihtiyacının bulunmaması, güvenli üçüncü ülke kriterlerinin oluşması ya da başvurunun kötü niyetli görülmesi gibi gerekçelerle başvuru reddedilebilir.
Red kararına karşı hangi mahkemede dava açılır?
Uluslararası koruma başvurusunun reddine karşı açılacak dava, başvuranın ikamet ettiği yerin bağlı olduğu idare mahkemesinde açılır. Mahkeme, idari işlemin hukuka uygunluğunu denetler.
Dava sürecinde sınır dışı edilme riski var mıdır?
Red kararına karşı dava açıldığı sürece sınır dışı işlemi durur. Ancak dava süresi içinde başvuru yapılmazsa veya dava reddedilirse sınır dışı kararı uygulanabilir. Bu nedenle dava açmak zaman açısından son derece kritiktir.
Dava açmak için avukat tutmak zorunlu mudur?
Hayır, zorunlu değildir. Kişi davayı kendisi açabilir. Ancak hukuki sürecin doğru yürütülmesi için yabancılar hukuku alanında uzman avukat desteği alınması tavsiye edilir.
Mahkeme red kararını iptal ederse ne olur?
Mahkemenin ret kararını iptal etmesi durumunda, Göç İdaresi başvuruyu yeniden değerlendirir. Bu süreçte kişi sınır dışı edilemez ve koruma talepleri tekrar gözden geçirilir.
Mahkeme davayı reddederse başvuranın başka hakkı var mı?
Evet, mahkeme davayı reddederse başvuran bölge idare mahkemesine istinaf başvurusu yapabilir. Ayrıca karar kesinleştikten sonra Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru ya da AİHM’ye başvuru hakkı da bulunmaktadır.
Dava ne kadar sürer?
Davaların süresi mahkemeden mahkemeye değişmekle birlikte ortalama 4 ila 8 ay arasında sonuçlanabilir. Ancak bu süre, iş yoğunluğu, delil durumu ve itiraz süreçlerine göre uzayabilir.
Dava açılmazsa ne olur?
Dava açılmazsa red kararı kesinleşir ve Göç İdaresi kişinin sınır dışı edilmesine karar verebilir. Bu durumda sınır dışı etme kararına karşı dava açma süresi de ayrı bir hukuki süreç olarak işlemeye başlar.
